تجارت زیر باران بخشنامه/ پرونده

محمد هیراد حاتمی:

حتما شما هم این جمله معروف را شنیده اید که می گویند شب یک تصمیمی گرفته می شود و به صبح نرسیده تصمیم دیگری به جای آن اتخاذ می شود. مثالی که شاید این روزها در تعریف حال و روز بخش بازرگانی به دلیل باران بخشنامه های پی در پی بسیار کارآیی داشته باشد.  داستان تصمیم گیری های پیاپی برای کالا های صادراتی و وارداتی پیش از میانه های آبان آغاز شد. جایی که خبر آمد که « صادرات 50 کالا ممنوع شد » . بر این اساس سیدجواد تقوی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نامه‌ای را به حمید صافدل رئیس سازمان توسعه تجارت ایران ارسال کرد که در آن فهرست 50 گانه‌ای از کالاها اعلام شد که صادرات آنها ممنوع است.

تصمیمی که با واکنش فعالان اقتصادی روبرو شد و حتی رییس اتاق بازرگانی ایران طی واکنشی در یک نشست خبری کوچک تشریح کرد که بخش خصوصی نسبت به ممنوعیت صادرات 52 کالا چه دیدگاهی دارد. ( اینجا ) نهاوندیان او حتی به صراحت عنوان کرد که در رابطه با ممنوعیت صادرات 52 کالا هیچ گونه مشورتی با فعالان اقتصادی صورت نگرفته است. ( اینجا ) در همین رابطه مسعود کرباسیان معاون اسبق وزارت خانه های اقتصاد و بازرگانی طی یادداشتی تصمیم دولت در رابطه با ممنوعیت صادرات برخی کالا ها را اینگونه تعبیر کرد که  «قطار توسعه صادرات ایستاد » . هنوز خبر ممنوعیت کالاهای صادراتی آب و تاب خودش را از دست نداده بود که خبری دیگر منتشر شد مبنی بر اینکه واردات 77 قلم کالا ممنوع شد .

ممنوعیت 77 کالای وارداتی  با انتشار خبری دیگر کامل شد. بر این اساس خبر آمد که  ثبت سفارش کالاهای لوکس متوقف شد. ( اینجا )  دو روز بعد از آن هم رئیس کل سازمان توسعه تجارت گفت: محدودیت صادرات برای کالاها در دو گروه قرار می‌گیرد و جزئیات ممنوعیت صادرات39ردیف کالایی و اخذعوارض‌از 34گروه اعلام شد. ( اینجا )   در حالی این جزییات توسط رییس کل سازمان توسعه تجارت منتشر شد که دو روز بعد از آن معاون وی پشت پرده ممنوعیت‌های صادراتی  را اعلام کرد. معاون کل سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به ممنوعیت های صادراتی صورت گرفته گفت: این ممنوعیت‌ها یک مصوبه کلی بود که به گمرکات ابلاغ شده بود و متاسفانه در صادرات غیرنفتی کشور آثار سوء داشت.

 هنوز چند ساعتی بیشتر از بخشنامه های ممنوعیت کالا های وارداتی نگذشته بود که اعلام شد واردات کامپیوتر و اجزای آن بلامانع است. از سوی دیگر  قیمت خودروهای وارداتی بعد از اعمال ممنوعیت واردات از سمت دولت، با افزایش چشم‌گیری مواجه شداما اینکه سود این خودروها در جیب چه کسانی است، موضوعی است که پاسخ آن در ابهام قرار دارد. ( اینجا )

 موضوعی که در بازار برخی کالاهای دیگری که واردات آن ممنوع شده بود نیز گویا زنگ خطر بود چرا کهدبیر انجمن واردکنندگان فرآورده‌های بهداشتی، آرایشی و عطریات با ارسال نامه‌ای به اتاق بازرگانی ایران نسبت به تبعات منفی ممنوعیت واردات لوازم آرایشی هشدار داد. ( اینجا ) یک روز پس از این اظهار نگرانی نیز خبری به نقل از رییس اتحادیه لوازم خانگی منتشر شد مبنی بر اینکه  واردات بخشی از محصولات لوازم خانگی آزاد خواهد شد. واکنش ها به فهرست کالاهای ممنوع شده وارداتی ادامه داشت تا اینکه بخشنامه تازه ای تصویب و بر اساس آن فهرست جدید رفع ممنوعیت‌ واردات اعلام شد. ( اینجا ) رئیس کل سازمان توسعه تجارت از آزاد شدن واردات برخی از کالاها که چندی قبل ثبت سفارش آنها ممنوع شده بود، خبر داد.حمید صافدل در خصوص بررسی کالاهایی که ثبت سفارش‌ آنها ممنوع شده بود،‌ گفت:‌ در بسیاری از این کالاها بررسی‌ها ادامه دارد، چرا که باید تناسب تولید و شدت نیاز داخلی سنجیده شود، لذا نیازمند کار آماری کارشناسی است.
دو روز پس از انتشار این خبر، خبری دیگر با این تیتر که « فهرست اولویت‌های ده‌گانه واردات نهایی شد » انتشار پیدا کرد و در متن آن آمد: « پس از غربالگری انجام شده در فهرست اولویت‌های ده‌گانه کالاهای وارداتی این فهرست نهایی شده است. »

فعالان اقتصادی در حال آماده سازی خود با فهرست جدید بودند که ناگهان خبری منتشر شد که بر اساس آن واردات کالا با ارز آزاد ممنوع شد . در جزییات این خبر آمده بود که آخرین بخشنامه گمرک ایران که درباره شرایط و نحوه ورود کالاها به کشور است علاوه بر تعیین حقوق و عوارض جدید تلویحا واردات کلیه کالاها با ارز آزاد را ممنوع و غیرممکن دانسته است. فردای انتشار این خبر معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اعلام رفع ممنوعیت واردات با منشأ ارز صرافی‌ها و توافق با گمرک، گفت: واردات خودروهای پرمصرف همچنان ممنوع است و ثبت‌ سفارش نمی‌شود. ( اینجا )

کم تر از بیست و چهار ساعت بعد هم وزیر صنعت، معدن و تجارت بالاخره در این باره اظهار نظر کرد و گفت که  واردات تمام کالاهای ضروری به داخل کشور آزاد است و بدون هیچ مشکلی انجام می‌شود.( اینجا )  او حتی چهار شنبه شب در اخبار شبکه دوم به صورت تلفنی توضیحاتی در رابطه با داستان پر بخشنامه صادرات و واردات طی روز های گذشته توضیح داد. داستانی که به نظر می رسد فصل تازه ای از آن همچنان ادامه داشته باشد.