در روزهای آلوده ایران، ۴۰ درصد از کل برق آمریکا بدون انتشار هرگونه آلاینده تأمین می‌شود

اندکی پیش از تعطیلات سال نو میلادی، آژانس اطلاعاتی انرژی آمریکا جزئیاتی در خصوص تولید برق در این کشور را منتشر نمود. این اطلاعات به دلیل تاخیرهای رخ داده در جمع‌آوری اطلاعات، صرفا وضعیت تولید برق تا ماه اکتبر را نمایش می‌دهد. بنابراین نمی‌توان بر اساس آن‌ها وضعیت کل سال ۲۰۲۳ کشور آمریکا را تحلیل نمود. با این وجود همین اطلاعات گویای اهمیت فراوان باد و الکتریسیته به‌عنوان منابع تولید انرژی پاک در این کشور به شمار می‌روند؛ به‌طوری که این منابع روی‌هم‌رفته حدود ۴۰ درصد از برق آمریکا را تولید کرده‌اند.

اوضاع تولید برق پاک در آمریکا مساعد است!

سال گذشته، در نقطه زمانی مشابه، ۲۰ درصد از برق کشور آمریکا توسط سوخت‌های فسیلی تولید شده بود. این در حالیست که در سال ۲۰۲۳ سهم زغال سنگ و سوخت‌های تجدیدناپذیر از تولید برق به ۱۶.۲ درصد کاهش یافته است. همچنین تنها ۱۵.۵ درصد از برق این کشور در ماه اکتبر توسط منابع تجدیدناپذیر تولید شده است. بعلاوه، باد و نور خورشید نیز اکنون مسئول تولید ۱۶ درصد از برق کشور آمریکا هستند و این به معنای آن است که بزودی شاهد رقابت سنگین این منابع انرژی تجدیدپذیر با زغال سنگ خواهیم بود. همچنین در صورت ادامه یافتن این روند، میزان تولید انرژی از این منابع پاک از سوخت‌های فسیلی گذر خواهد کرد.
البته در این میان، میزان تولید برق از انرژی باد نسبت به سال گذشته تقریبا بدون تغییر باقی مانده و از ۱۰ درصد به حدود ۱۱ درصد رسیده است. بنابراین بعید به نظر می‌رسد که تا پایان سال ۲۰۲۳ نیز شاهد تغییر این روند باشیم. در عین حال سهم انرژی خورشیدی از تولید برق آمریکا افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته و از پنج درصد به شش درصد از کل تولید برق این کشور رسیده است.

همچنین میزان تولید انرژی هیدروالکتریک نیز در مقایسه با سال گذشته کاهشی شش درصدی داشته و از ۶.۱ درصد از کل برق کشور آمریکا به ۵.۸ درصد در سال ۲۰۲۲ رسیده است. به این ترتیب ممکن است در ماه‌های آینده سهم انرژی خورشیدی از تولید برق بیشتر از تولید برق در سدها شود.

به این ترتیب، سه منبع پرطرفدار تولید انرژی الکتریکی مجموعا مسئول تولید ۲ درصد از برق پاک ایالات متحده آمریکا در سال جاری بوده‌اند که در مقایسه با سال ۲۰۲۲ حدود ۰.۵ درصد بیشتر است. میزان رشد تولید برق از این منابع البته در ماه اکتبر پیشرفت فراوانی داشته و آن‌ها را به‌مراتب بالاتر از انرژی هسته‌ای و انرژی حاصل از سوختن زغال سنگ و منابع تجدیدناپذیر قرار داده است.

از سوی دیگر میزان تولید برق از انرژی هسته‌ای در سال ۲۰۲۳ تقریبا بدون تغییر باقی مانده است. با این وجود به لطف کاهش سهم سوخت‌های فسیلی، انرژی هسته‌ای در حال گذر از این منابع تجدیدناپذیر در جدول منابع تولید برق در دنیاست. لازم به ذکر است که به‌تازگی یک رآکتور ۱.۱ گیگاواتی در کشور آمریکا راه‌اندازی شده که سهم منابع هسته‌ای در تولید برق این کشور را افزایش داده است. البته به نظر می‌رسد به‌جز تنها یک نیروگاه هسته‌ای دیگر که به‌زودی در آمریکا وارد مدار خواهد شد، شاهد ظهور رآکتور هسته‌ای دیگری نخواهیم بود؛ چرا که در حال حاضر چالشی بزرگ تر در این بخش هزینه بالای نگهداری نیروگاه‌هایی‌ست که اکنون سال‌ها از عمرشان می‌گذرد!

بنابراین در صورتی که بتوانیم انرژِی هسته‌ای و منابع تجدیدناپذیر را هم به‌عنوان منابع فاقد آلاینده در نظر بگیریم، میزان تامین برق آمریکا از این منابع با یک درصد افزایش نسبت به سال گذشته برای نخستین بار به بیش از ۴۰ درصد رسیده است.

تنها چیزی که مانع رشد بیشتر منابع تجدیدپذیر به شمار می‌رود، گاز طبیعی است که اکنون در حال تبدیل شدن به سریعترین منبع تولید جریان الکتریسیته در دنیاست و سهم آن از ۴۰ درصد در سال ۲۰۲۲ به ۴۳.۳ درصد در سال ۲۰۲۳ رسیده است. البته این اتفاق چندان هم برای وضعیت آلودگی هوای آمریکا نگران‌کننده نیست؛ چراکه گاز طبیعی در میان سوخت‌های فسیلی کمترین میزان آلاینده‌ها را تولید می‌کند. با این حال ملاحظات آلایندگی در ایالات متحده و الزامات قانونی وضع شده برای کاهش میزان آلایندگی در صنایع مختلف همگی نیازمند کاهش مصرف گاز در آینده نزدیک هستند. بنابراین احتمالا باید ابتدا منتظر ثابت شدن نرخ مصرف گاز طبیعی در آینده نزدیک باشیم تا پس از آن نوبت به کاهش تولید برق از این منبع و گرایش بیشتر به سوخت‌های پاک باشیم.

به‌جز افزایش میزان گاز طبیعی سایر سنجه‌های آلایندگی در آمریکا فوق‌العاده هستند؛ خصوصا در شرایطی که شاید یک دهه پیش کسی تصور نمی‌کرد این حجم از تولید برق از منابع پاک امکان‌پذیر باشد! البته حتی با این آمار و ارقام فوق‌العاده نیز نمی‌توان انتظار داشت که آمریکایی‌ها تا پایان دهه حاضر قادر به رسیدن به هدف «تولید برق کاملا پاک» خود باشند!
وضعیت تولید انرژی الکتریکی پاک آمریکا در آینده چه تغییری خواهد کرد؟

همان‌طور که اشاره شد، داده‌های ارائه شده صرفا تا ماه اکتبر سال ۲۰۲۳ را پوشش داده و در خصوص دو ماه پایانی این سال اطلاعات چندانی در اختیارمان قرار نداده‌اند. در عین حال برخی فاکتورها می‌توانند باعث تغییر وضعیت تولید انرژی در ماه‌های آتی شده و تفاوت‌هایی را در سهم انرژی‌های پاک در تولید برق این کشور ایجاد کنند. به‌عنوان مثل باید در نظر داشت که نرخ تولید برق از بعضی روش‌های پاک در فصول مختلف متفاوت هستند. به‌عنوان مثال، انرژی خورشیدی بیشترین بازدهی خود را در فصول گرم تابستان ارائه می‌کند. علاوه بر این، شرایط آب و هوایی نیز در توازن روش‌های مختلف تولید برق تاثیرگذار هستند. مثلا در فصول سرد طبیعتا سوخت‌های فسیلی بیشتر از ماه‌های گرم مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین تولید انرژی هیدروالکتریک هم در فصول مختلف سال متفاوت از دیگر فصل‌هاست.

در این میان، میزان مصرف انرژی کلی در یک کشور هم فاکتور دیگری است که می‌تواند روی سهم روش‌های متفاوت تولید انرژی اثرگذار باشد. به‌عنوان مثال میزان مصرف انرژی در کشور آمریکا تا ماه اکتبر سال ۲۰۲۳ در مقایسه با ۲۰۲۲ حدود یک درصد کاهش داشته است. این مساله می‌تواند توازن روش‌های مختلف تولید انرژی الکتریکی در آینده را دستخوش تغییر کند.

خبر سهم ۴۰ درصدی انرژی‌های باک از تولید برق آمریکا در شرایطی اعلام می‌شود که کشور ما هنوز با مشکلات ناشی از آلودگی هوا که در دهه اخیر گریبانگیرش بوده دست و پنجه نرم می‌کند. وضعیت آلودگی در کشور ما هیچ پیشرفت محسوسی در مقایسه با سال‌های اخیر نداشته و همچنان شاهد تعطیلی‌های متعدد مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات، خصوصا در فصول سرد سال در برخی شهرهای صنعتی هستیم. همین امروز، شاخص آلودگی هوای تهران بالاتر از ۱۰۰ قرار داشته و شاهد تعطیلی و غرحضوری شدن مدارس بسیاری شهرهای بزرگ کشور در اثر آلودگی هوا هستیم.

علیرغم شعارهای متعدد مسئولین، نبود زیرساخت‌های کافی برای توسعه فناوری‌های پاک تولید برق باعث شده که کشور ما عملا به‌طور کامل به سوخت‌های فسیلی برای تولید برق متکی باشد و هیچ‌یک از روش‌های دیگر تولید انرژی به عنوان روشی پایدار در کشورمان مورد پذیرش قرار نگیرند. همچنین به نظر می‌رسد این رویه حداقل تا چند سال یا شاید یک دهه آینده هم ادامه داشته باشد؛ چراکه هنوز عزمی جدی برای حرکت در مسیر این روش‌های پاک تولید انرژی مشاهده نشده است.

در این میان وضعیت اسفناک آلودگی هوای کشورمان به‌واسطه استفاده از خودروهای بنزینی غیربهینه و بعضا پرمصرف وخیم‌تر هم شده است. در ماه‌های اخیر البته صحبت‌های زیادی در خصوص تجهیز ناوگان حمل و نقل درون شهر به خودروهای الکتریکی و کاهش تعرفه واردات این خودروها به گوش رسیده است؛ اما با مرور سابقه تاریخی در این زمینه به نظر می‌رسد نمی‌توان در این خصوص چندان امیدوار بود!