موضع گستاخانه اماراتی‎ها و موضع ما

این روزها طرح «تجدید نظر در روابط با امارات متحده عربی» در دستور مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است. پنجره به منظور روشن شدن هر چه بیشتر این طرح، گفت‎وگویی با دکترحشمت‎الله فلاحت‎پیشه، یکی از اعضاء کمیسیون امنیت ملی و رییس کمیته روابط خارجی مجلس شورای اسلامی، انجام داد، که توجه شما را به آن جلب می‎کنیم.

علت مطرح شدن طرح تجدید نظر در روابط با امارات متحده عربی چیست؟

سلسله سئوالات و تذکراتی تاکنون در این خصوص مطرح شده است که نوع روابط اقتصادی و روابط توریستی و سایر روابطی که با امارات متحده عربی داریم، با نوع روابط سیاسی که آن‎ها تعریف کرده‎اند، همخوان نیست. معمولا سعی آن‎ها این است که شرایط منفی را دنبال کنند. هدف آن‎ها در واقع این است که به گونه‎ای عمل کنند که همواره یک سری مسائل تفرقه‎انگیز را در رابطه با ایران، به‎ویژه در سازمان‎های بین‎المللی مطرح کنند.

این در حالی است که اماراتی‎ها، بیشترین سود را از روابط اقتصادی و توریستی با ایران می‎برند و این مواضع با یکدیگر همخوان نیست. ما معتقدیم باید یک تجدید نظر در این خصوص صورت گیرد. به میزانی که اماراتی‎ها در زمینه روابط سیاسی، یک منطق مبنی بر حسن همجواری را پیاده کنند، به همان میزان ما می‎توانیم سایر روابط را با آن‎ها تعریف کنیم. اگر قرار بر این باشد که سود و صرفه اقتصادی این روابط تنها به نفع امارات باشد، ولی در مقابل همچنان به فضاسازی منفی علیه ایران مبادرت کنند، این خلاف شأن و شئونات دیپلماتیک و سیاسی جمهوری اسلامی ایران است. به همین دلیل این طرح مطرح شده است تا در این رابطه تجدید نظر شود. در اولین جلسه بعد از تعطیلی مجلس(مگر آن‎که موضوع اضطراری دیگری مطرح شود) تلاش این است که به اتفاق مسئولین، جلسه‎ای برگزار شود تا به یک راهکار منطقی در قبال این طرح برسیم.

آیا کشور یا کشورهای دیگری، به‎جای امارات برای انجام تعاملات جاری در نظر است؟

موضوع روابط دبی و امارات، در زمینه روابط تجارت خارجی ایران؛ به‎گونه سرطانی رشد کرده است. به‎گونه‎ای که ما معتقدیم که این رشد به حدی سرطانی شده که مانع استفاده ما از دیگر ظرفیت‎های حوزه جنوبی خلیج فارس می‎شود.

ما معتقدیم وقتی کشورهای دیگری در منطقه خلیج فارس مانند قطر، بحرین و عمان هستند که روابط سیاسی‎شان با ایران تنش‎های مصنوعی مد نظر اماراتی‎ها را ندارد؛ پس می‎توان در رابطه با این کشورها با یک منطق اقتصادی روابط را گسترش داد. البته ما در این طرح یک منطق کارشناسی را دنبال می‎کنیم. معتقدیم که این امر بی‎تأثیر در رفتار اماراتی‎ها نخواهد بود.

مثلا در نشست بین المجالس کشورهای اسلامی، شاهد بودیم که اماراتی‎ها زمانی که موضع سخت ایران را دیدند، مجبور به عقب نشینی از مواضع تفرقه‎افکنانه خود شدند. در این مدت هم اماراتی‎ها فرصت دارند. اگر در رفتارهای سیاسی آن‎ها تغییرات لازم دیده شود به همان میزان تأثیرگذاری در طرح هم وجود دارد.

چیزی که ما باید به صورت پایدار مد نظر قرار دهیم این است که یک بی‎سروسامانی در روابط با امارات عربی متحده وجود دارد که متأسفانه باعث شده برگ برنده طرف آن‎ها باشد، توازن اقتصادی هم به سود آن‎هاست. این امر تحت هر شرایطی در هر رابطه‎ای قابل پذیرش نیست. کشورها برای این‎که بتوانند روابط خود را با کشورهای دیگر تنظیم کنند، جمیع شرایط را مد نظر قرار می‎دهند. یکی از این شرایط موضوع اقتصادی است.

طی 10 سال گذشته گسترش بیش از حد روابط با امارت را شاهد بوده‎ایم که فاقد منطق اقتصادی و سیاسی بوده است. در عمل هم مواضع اماراتی‎ها در قبال ایران، روز به روز گستاخانه‎تر می‎شود. در دنیای امروز از اقتصاد به عنوان یک اهرم مربوط به سیاست خارجی و سیاست‎گذاری استفاده می‎شود. ما از این اهرم استفاده نکردیم، بلکه عکس آن را شاهد بودیم؛ یعنی این اماراتی‎ها بودند که از آن استفاده کردند.

آیا فقط فاکتور عدم همخوانی روابط اقتصادی، سبب مطرح شدن طرح تجدید نظر در روابط با امارات شده است؟

فضایی که در امارات شکل گرفته، بی‎شک بی‎شباهت به فضای سیاسی دهه 1360 در عراق (بعد از انقلاب اسلامی ایران) نیست. در این فضا یک دید منفی نسبت به ایرانیان هست. اتباع ایرانی را مورد آزار و اذیت قرار می‎دهند. در فرودگاه‎های امارات، نگاه‎شان به ایرانیان به‎عنوان یک توریست درجه دوم هست. درحالی که این ایرانیان هستند که به امارات رونق داده‎اند.

همه این‎ها خلاف شأنیتی است که یک ایرانی باید در عرصه تعاملات بین‎المللی داشته باشد. ضمن این‎که لانه عنکبوت مؤلفه‎های فسادانگیزی که علیه کشور ما وجود دارد، در امارات عربی متحده است. یعنی اماراتی‎ها در شکل‎گیری برخی از کانون‎های فساد اجتماعی در ایران، بی‎نقش نیستند و این هم فارغ از اغراض سیاسی نیست.

این موضوع را باید فراتر از یک عیش و نوش توریستی دید. باید آن را به‎عنوان یک جنگ فرهنگی و تحقیر ایرانیان نگریست. این مسئله حتی به لحاظ ملی و با توجه به فاکتورها و شاخص‎های ملی هم قابل تحمل نیست. از این‎رو کمیته روابط خارجی مجلس شورای اسلامی به دنبال یک کار کارشناسی است.

ما موضوع را احساسی پیش نمی‎بریم. در گام اول بخشی از نتایج را که فقط با طرح موضوع به دنبال آن بودیم، گرفته‎ایم. در گام بعدی سعی می‎کنیم این کار را به‎صورت کارشناسی پیش ببریم. برخی از اعضای دولت را از وزارتخانه‎های مختلف دعوت کردیم؛ هم صرفه اقتصادی و هم فاکتورهای سیاسی را در این ماجرا مورد توجه قرار خواهیم داد. هدف ما این نیست که یک تکلیف مالایطاق برای دولت ایجاد کنیم، بلکه هدف این است که گامی در راستای منافع ملی کشور برداریم که در آن نوعی همنوایی و همفکری بین دولت و مجلس وجود داشته باشد.