افزايش۳۰۰درصدی‌ قيمت ‌میوه ‌به ‌همت ‌دلالان!

سیستم توزیع میوه در شهرهای بزرگ طوری است كه میادین تره‌بار خرد و مغازه‌داران از یك میدان بزرگ مركزی تره‌بار تغذیه می‌شوند، میوه‌ها و محصولات كشاورزی طی شبانه‌روز از شهرهای دیگر یا بنادر به این مكان كه گلوگاه اصلی توزیع میوه است هدایت شده و از آنجا به دست مصرف كننده می‌رسد.

از آنجایی كه این محیط محدود است بسیاری از مدیریت‌ها را می‌توان به خوبی انجام و نتیجه مناسبی گرفت،مثلا دولت می‌تواند با استقرار آزمایشگاهی میزان باقیمانده سموم را كنترل از ورود آن به چرخه مصرف جلوگیری و با تولید كننده‌ها و یا فروشندگان چنین میوه‌هایی كه با عدم رعایت استاندارهای لازم سلامتی مردم را نشانه رفته‌اند مقابله كند.

طی سالهای اخیر با افزایش استفاده از سموم و كود كشاورزی به ویژه در گلخانه‌ها تجمع آنها در میوه بیشتر شده كه به اعتقاد بسیاری كارشناسان منشاء بیماری‌های زیادی هستند.

همچنین با مدیریت بر این میدان می‌توان تا حدود زیادی قیمت بازار را از بی‌ثباتی نجات داده و با حذف دلالی در این مكان قیمت مصرف كننده را كاهش داد و بسیاری محاسن دیگر.

اما در كنار آن عدم مدیریت صحیح نیز عواقبی دارد كه به دلیل سر منشاء بودن توزیع، جای‌جای كشور از این سوء مدیریت مصون نخواهد بود.

میدان مركزی تره‌بار در منطقه ۱۹تهران در اتوبان آزادگان واقع شده است در گشت چند ساعته در این میدان حضور واسطه‌های مختلفی از قومیت‌های مختلف موج می‌زند به گفته خودشان دلالند از این دست می‌خرند به آن دست یا دستهای مختلف می‌دهند و این سوال را در ذهن باقی می‌گذارد كه اگر دولت نتواند دلالی را در این مكان محدود كنترل كند چطور می‌تواند در سطح كشور كنترل كند.

در صحبت با حجره‌داران، كارگران و واسطه‌ها وجود عاملان مافیا در میدان، عدم نظارت به حق‌العمل‌كاریها، مبتدی بودن كارشناسان نظارت، عدم ارائه فاكتور فروش و غیره جزو مشكلاتی است كه در این گزارش بررسی می‌شود.

* نوسان قیمت در میدان بزرگ تره‌بار

در گشت و گذار میدان بزرگ تره‌بار مركزی تهران انواع قیمت‌ها وجود دارد سیب از ۱۵۰۰ تا ۳ هزار تومان، گوجه‌سبز از ۵۰۰ تومان تا ۴ هزار و ۵۰۰ تومان، كیوی از یك هزار تومان تا ۲ هزار تومان و همین طور ادامه دارد.

گرچه برخی فروشندگان متغیر بودن كیفیت را دلیل این تفاوت می‌دانند اما این نوسان در كیفیت‌های مشابه هم وجود دارد.

علی رمضانی حجره‌دار با سابقه گفت: واقعیت این است كه قیمت بازار را خریدار و فروشنده تعیین می‌كند، اول صبح كه می‌رسیم، قیمتی را به خریدار می‌گوئیم و اگر خریدار قبول نكرد می‌دانیم كه گرانتر است و قیمت را تا حدی پایین می‌آوریم تا مشتری خرید كند و آن همان قیمت روز می‌شود.

رمضانی گفت: هیچ نظارتی بر قیمتها نیست، اصلاً كسی قیمت گذاری نمی‌كند و ماموران تعزیراتی هم كه گاه‌گاهی پیدایشان می‌شود تنها اتیكت مغازه‌ها را بررسی می‌كنند.

* مأموران نظارت هیچ تخصصی ندارند

ناصر قاسمی ۴۶ ساله كه ۲۵ سال است در میدان بزرگ تره‌بار فعالیت می‌كند، گفت: مأموران تعزیراتی هیچ تخصصی ندارند و اصلاً نمی‌دانند قیمت میوه چقدر باید باشد، زمانی هم كه مراجعه می‌كنند كاری به قیمت ندارند،اگر ببیند توت‌فرنگی یك حجره ۳ هزار تومان و حجره‌دیگر ۵ هزار تومان است دلیل آن را نمی‌پرسند و كلاً با قیمت آشنایی ندارند.

وی با بیان اینكه امروزه نظارت بر قیمت میوه مفهوم خودش را از دست داده است، ادامه می‌دهد: مگر در ایام عید مصوب نشد كه قیمت موز در میادین نباید بیش از یك هزار و ۱۵۰ تومان و در بازار بیش از ۱۳۵۰ تومان فروخته نشود، چه كسی مراعات كرد و كدام مأمور تعزیراتی توانست جلوی آنها را بگیرد، در حالی كه قیمت در بازار به بیش از ۲ هزار تومان هم رسید.

قاسمی گفت: بسیاری از فروشندگان فاكتور فروش نمی‌دهند و كسی هم به آنها رسیدگی نمی‌كند.

* واسطه‌ها همچنان میدان‌داران اصلی میادین تره‌بار

میدان مركزی تره و بار تهران پذیرای محموله‌های وارداتی و كشاورزان داخلی است كه معمولاً شبانه به آنجا وارد می‌شوند تا صبح زود مشتری‌ها به سراغشان بیایند، در این میان دلال‌ها شبانه آنجا اتراق می‌كنند به محض ورود محموله كه معمولاً با كامیونهای بزرگ و بعضاً یخچال دارد وارد می‌شود، وارد عمل شده میوه‌ها را به قیمت نازل‌تر خریداری كرده و فردا صبح با قیمت بالاتری به مشتریها می‌فروشند.

حمید حیدری كه از شهرستان میانه آمده در حالی كه ۳ كارگر هم دارد كارتن‌های موز با مارك اكوادور را جلوی مغازه روی هم انباشته است.

وی می‌گوید: من دلالی می‌كنم ۱۲ شب منتظر بارهای میوه وارداتی یا داخلی هستم كه از بندر، جنوب و یا از شهرهای دیگر می‌رسد، می‌خرم و فردا هر كیلو ۱۰۰ تومان بیشتر می‌فروشم، شب گذشته موز خریدم اما معمولا هر میوه‌ای باشد خریداری می‌كنم.

*چرخیدن ۸ دست میوه بین دلالان

ابراهیم مراد‌زاده كارشناس كشاورزی به فارس گفت: میوه از سر مزرعه تا دست مصرف كننده كه می‌رسد ۴ تا ۸ دلال و واسطه دست به دست می‌كنند و در برخی موارد تا ۳۰۰ درصد افزایش قیمت را سبب می‌شود.

علی عزیزی حجره‌دار با سابقه میدان مركزی در این باره گفت:البته در خود میدان تره‌بار مركزی نیز برخی‌ بارهای میوه ‌از شب تا صبح چند دست می‌چرخد و كسانی هستند كه از شب منتظر ورود بار میوه به میدان هستند و با خرید از كشاورزان و یا واسطه‌های دست اول آن را اول صبح به واسطه‌های بعدی و یا خریداران دیگر با قیمت بالاتری می‌فروشند.

یك فروشنده میوه به خبرنگار فارس گفت: مخصوصا در مورد میوه‌های لوكس حتی ۳ الی ۴ دست در خود میدان مركزی می‌چرخد و اگر خریداران این واسطه‌ها را نشناسند بار مناسب وبا كیفیت گیرشان نمی‌آید

این در حالی است كه سازمان مركزی تعاون روستایی طرحی را از از سال گذشته با عنوان "طرح جامع بازار یابی و بازاررسانی " برای حذف دلالی در بخش كشاورزی آغاز كرده در نخستین گام عرضه مستقیم محصولات كشاورزی در یك‌هزار و ۱۰۰ غرفه در سطح كشور را شروع كرده كه قرار است این میزان به ۳ هزار غرفه برسد اما زمانی كه از میزان تاثیر آن در كاهش واسطه ‌گری در این بخش سوال می‌شود می‌‌گوید: این طرح نوپا است و میزان پیشرفت آتی آن بستگی به میزان تخصیص اعتبار دارد.

سید نظام‌الدین سجادی اضافه می‌كند: هدفگذاری ما برای ساماندهی ۱۵ درصد بازار است و نمی‌خواهیم بازار سنتی را حذف كنیم اما با تحقق این هدف نظر تولید كننده و هم مصرف كننده تامین خواهد شد.

*حضور میوه‌های قاچاق در میدان

غلامرضا پناهی حجره‌داری كه ۳۰ سال است فعالیت می‌كند نیز عنوان می‌كند: بسیاری از این میوه‌ها به صورت قاچاق از مرزهای عراق، كویت و ارومیه برای فرار مالیاتی وارد كشور می‌شود.

* واردات كشاورزان را فلج می‌كند

وی ادامه می‌دهد: واردات میوه نمی‌تواند قیمت بازار را تنظیم كند زیرا به محض اینكه دولت اقدام به واردات می‌كند كشاورز محصول خود را در انبارها نگهداری كرده و به به بازار نمی‌فرستد و بعد از آن هم قیمت پایین آمده و كشاورز ضرر می‌كند.

پناهی می‌گوید: سیاست دولت باید طوری باشد كه بتواند در تمام سال قیمت را كنترل كند، كنترل مقطعی هنر نیست.

* حجره‌داران میادین عاملان مافیا

رمضان مظفری كه به گفته خودش قبل انقلاب در رسته نیروی هوایی خدمت كرده است و شغل پدر را در حجره میدان تره‌بار مركزی ادامه می‌دهد، می‌گوید: واردات میوه به ویژه موز انحصاری است در حال حاضر ۵ نفر واركننده موز هستند من هم در قبال دریافت ۳ درصد از فروش برای آنها كار می‌كنم.

وی تاكید می‌كند: امروزه تمام بازار برای آنها كار می‌كنند، پول، سرمایه و سردخانه‌های بزرگ دارند، وارد می‌كنند و هر زمان هم صلاح بدانند به بازار عرضه می‌كنند.

*عدم نظارت به حق‌العمل حجره‌ها

معمولا در میادین تره‌بار كه قبلا معروف به امانت فروشی بود درصدی را به عنوان حق‌الزحمه می‌گرفتند كه به آن حق‌العمل‌كاری می‌گفتند و معمولا این برای همه كشاورزان میزان ثابتی بود.

علی اسماعیلی یكی از ججره‌داران توضیح می‌دهد: نه تنها نظارتی بر قیمت میوه‌های میادین تره‌بار نمی‌شود بلكه به حق‌العمل‌كاری یا میزان سهم فروشندگان هم كسی نظارتی نمی‌كند.

وی اضافه می‌كند: میزان درصد سهم ما از فروش بستگی به میزان مساعده‌ای دارد كه كشاورز طی سال از ما دریافت می‌كند و بین ۱۰- ۵ درصد یا بیشتر در نوسان است هر كس میزان مساعده بیشتری بگیرد ما هم حق‌العمل خودمان را بیشتر می‌كنیم.

اما روایت یك كشاورز به گونه دیگرس است،او می‌گوید: كشاورزان به دلیل نیاز و تأمین نهاده‌های كاشت مجبور به گرفتن مساعده هستند و موقع فروش هم چاره‌ای جز این ندارد كه هرچه حجره‌داران بگویند، عمل كنند.

*اذان در میدان تره‌بار مركزی طنین‌انداز نیست

گشت‌و‌گذار از اول صبح در میدان تره‌بار مركزی و برخورد با جذابیت‌های این میدان كه سرنوشت بیشتر كشاورزان در آن رقم می‌خورد طوری ما را مشغول كرده بود كه وقت از نیمه گذشته است و هنوز صدای اذانی به گوش نمی‌رسد.

وقتی علت را جویا می‌شوم یكی از حجره‌داران می‌گوید: اینجا اكثرا متعهدند و كاری كه انجام می‌دهند همراه با عرق جبین است كه همواره سفارش انبیا و ائمه بوده است اما در چنین مكانی اذان طنین انداز نیست.

رضا كرمی ضمن انتقاد از مدیریت میدان تره‌بار مركزی گفت: حیف است در چنین مكانی كه اكثرا كارگران و زحمت‌كشان فعالیت دارند صدای اذان به گوش نرسد.

به هر حال مصداق شعر "ای سلیم آب زسر چشمه ببند / كه چو پر شد نتوان بستن جوی " مسولان باید نظارت كافی به توزیع میوه در میدان مركزی میوه و تره‌بار تهران كه به عنوان گلوگاه اصلی محسوب می‌شود داشته باشند در غیر اینصورت كنترل آن در میادین خرد و بازار سخت خواهد بود.