طنز/شرح حال نان به نرخ روز خوری به نام بابا کرم

گویا «نان به نرخ روز خوری» یکی از شغل‌های شریف(!) برخی افراد در تمام ادوار گذشته و حال و حتی آینده محسوب می‌شود، مرور گوشه‌ای از شرح احوال یکی از این افراد خالی از لطف نیست.

کهنه رندی بود نام نامی‌اش بابا کرم
گه فروتن بود و گه انبانه فیس و ورم
دوخت هر دم کیسه و اندوخت دینار و درم
زیست عمری کامیاب و مالدار و محترم
چون زعهد کودکی تا آخرین ساعت که مرد
نان به نرخ روز خورد!

در جوانی مدتی لبّاده و دستار داشت
بعد تا چندی کراوات و کت و شلوار داشت
او، که در اصلاح روی و موی خود اصرار داشت،
دیدمش روزی که از اصلاح صورت عار داشت
گاه مو بر رخ نهاد و گاه موی از رخ سترد
نان به نرخ روز خورد!

آنکه در مجلس، به پهلوی مدرس می‌نشست،
ناگهان از او برید و با رضاخان داد دست
چون رضا خان جیم شد، خود را به حزب توده بست
چون ورق برگشت و حزب توده هم شد ورشکست
رفت و بر درگاه فرزند رضاخان سر سپرد
نان به نرخ روز خورد!

در برِ اهل وفا رنگ وفا کیشان گرفت
در بساط میگساران، ساغر از ایشان گرفت
چون به درویشان رسید آئین درویشان گرفت
گرگ با نیرنگ، جا در جامه میشان گرفت
بر گلوی گوسفندان زبون دندان فشرد
نان به نرخ روز خورد!

گر فتاد اندر ته دریای قلزم، شد نهنگ
ور به جنگل‌های افریقا درآمد، شد پلنگ
گشت مستفرنگ، اندر محفل اهل فرنگ
گاه شد رومی رومی، گاه شد زنگی زنگ
گاه ترک و گاه تازی، گاه لر شد گاه کرد
نان به نرخ روز خورد!

گشت در هر راه نان و آب داری رهنورد
یافت هر دم صورتی دیگر، چو طاس تخته نرد
گاه نر شد، گاه ماده، گاه زن شد، گاه مرد
چون به دینداران رسید از باده‌خواری توبه کرد
چون به میخواران رسید آن توبه را از یاد برد
نان به نرخ روز خورد!

در بر بودائیان، آئین بودا را ستود
در بر زرتشتیان، زند و اوستا را ستود
چون مسیحی دید، انجیل مسیحا را ستود
چون کلیمی یافت، ده فرمان موسا را ستود
چون مسلمان دید، خود را از مسلمانان شمرد
نان به نرخ روز خورد!

مؤمنان او را یکی از مؤمنین پنداشتند
صالحان او را نکوکار و امین پنداشتند
دزدها او را به دزدی بیقرین پنداشتند
از چه رو جمعی چنان جمعی چنین پنداشتند؟
چونکه هم در زهد شهرت داشت، هم در دستبرد
نان به نرخ روز خورد!

ابوالقاسم‌ حالت/ هفته نامه گل آقا. شماره هشتم. آذر 1369