گراني ارز به سرعت تاثير خود را بر بازار طلا گذاشت. در ماههاي گذشته خريد و فروش سكه، بار ديگر سكه شد. بازاري كه سالها بود از سوداگري درآمده بود، ناگهان شاهد هجوم مردمي شد كه به اميد اندك سودي، دارايي خود را تبديل به طلا و سكه كردند.
در اين بازار آشفته، قيمت هر گرم طلاي ساخته نشده از ۷۰ هزار تومان اندك اندك راه صعود در پيش گرفته و در كمتر از چند ماه به رقم ۱۲۵هزار تومان در هر گرم رسيده است. اتفاقي كه باعث شده تا توليد طلا و فروش آن به نصف كاهش يابد. بهنظر ميرسد گراني طلا، تعداد كساني كه اين فلز گرانبها را بهعنوان زينت يا هديه ميخريدند به شكل جدي كاهش داده است. در روزهاي گذشته بحثهاي مختلفي در خصوص بازار طلا شنيده شدهاست.
از كاهش ۵۰درصدي خريداران طلاي ساخته شده تا احتمال رواج طلاي ۱۴ عيار در بازار. اما آنچه كه براي مردمي كه به دلايل گوناگون چشمشان به بازار طلا دوخته شدهاست، آينده اين بازار و احتمال پايين آمدن قيمت آن در هفتههاي آتي است. اما در بازاري كه يك ساعت بعد را نميشود پيشبيني كرد، آيا امكان پيشبيني قيمت طلا وجود دارد؟
راسته طلافروشان چه خبر است؟
«چه كسي گفته ما از اين وضعيت خوشحاليم.» خون به صورتش دويده است. به سيگارش پك محكمي ميزند و به پاساژ خالي از جمعيت اشاره ميكند و ميگويد: «سهم ما از گراني طلا، همين كسادي و مگسپراندن است. كارمان شده بياييم جلوي پاساژ و به هواي كشيدن سيگار حرف بزنيم و سرمان را گرم كنيم.» آفتاب نيمروزي پاييزي هم طلاهاي پشت ويترينهاي خيابان كريمخان را خوشرنگتر از هميشه نشان ميدهد. اما بيشتر عابران هميشگي اين بخش از خيابان ميدانند كه با اين سرعتي كه نمودار قيمت طلا و سكه در چند ماه گذشته بالا رفتهاست، فاصله آنها براي خريد يكي از اين سرويسهاي طلاي كار شده با سنگهاي اصل، تقريبا غيرممكن است.
پاساژهاي اين راسته چند روز مانده به آغاز ماه محرم خلوتتر از هميشه به نظر ميرسد. تعداد طلافروشاني كه بيرون مغازههايشان مشغول گپزدن با يكديگر و ور رفتن با گوشيهاي تلفن همراهشان هستند، از تعداد مشتريها بيشتر است. تنها دختر و پسري نوجوان پشت ويترين يكي از مغازهها حلقههاي انتخابيشان را به يكديگر نشان ميدهند و زير لب ميخندند. محسن يكي از معدود طلافروشاني است كه خودش را با وزن كردن يكسري از دستبندهايش سرگرم كردهاست. او ميگويد: «البته هميشه عصرها شلوغتر از صبحهاست.
اما معمولا چند روز مانده به ماه محرم طلافروشيها شلوغ ميشد. چون سالهاي قبل يكسري از مشتريها كه ميدانستند ممكن است در ماه محرم كار تازهاي نياوريم، ميآمدند و خريدشان را انجام ميدانند. اما با اين گرانيها مشتريهاي قديمي ما هم زورشان نميرسد طلاي ساخته شده را گرمي ۱۵۰هزار تومان بخرند.» چند هفته پيش محمد كشتيآراي، رئيس اتحاديه كشوري طلا و جواهر از كاهش ۴۰ درصدي فروش طلاي ساخته شده در بازار اين فلز قيمتي خبر داده بود.
او اينبار رقم جديدي را اعلام ميكند: «در حال حاضر طلافروشيها نيمي از مشتريان خود را از دست دادهاند و آن عدهاي هم كه در اين بازار خريد كردهاند، كساني بودند كه مجبور به اين كار شدند. يعني زوجهاي جوان و خانوادههايي كه به مناسبتهاي مختلف بايد طلا هديه ميدانند. با اينكه پيش از اين بيشتر مشتريان طلافروشيها خانمهاي خانهدار بودند كه به دلايل مختلف با خريد طلا قصد تثبيت پسانداز و سرمايهشان را داشتند اما حالا و با گران شدن طلا قدرت خريدشان را از دست دادهاند.»
طلا در چشم است
يكي از معدود مشتريان راسته طلافروشان كريمخان در جواهري كوچكي كه تنها تابلويش نشان ميدهد خريد و فروش سكه انجام ميدهد، در حال چانه زدن است.
سعي دارد منطقي باشد و ادعا ميكند، از طريق سايت اتحاديه طلا و جواهر ديده ربع سكه ۳۱۰ هزارتومان است چرا حالا همه جا ۱۰هزار تومان گرانتر فروخته ميشود. پيرمرد طلافروش با خوشاخلاقي به پارامترهاي مختلف تعيين كننده قيمت سكه اشاره ميكند و در نهايت با ادب به مشتري ميگويد: «پدر جان، برو از همون سايت بخر. اما من بهت ميگم هيچ جا از اينجا ارزونتر پيدا نميكني.»
مشتري كه انگاري وجود نفر سوم در اين بحث هديهاي بوده است، ميگويد: «من كه خريد دارم. اما وضعيت اين بازار نشان ميدهد مردم از اين وضع راضي نيستند. من تولد دخترم است. مجبورم بخرم. اما بايد اين وضع درست شود.» خريد ميكند و بيرون ميرود. پيرمرد طلافروش با لبخند بدرقهاش ميكند و ميگويد: «بيشتر از هر كسي ما از اين كسادي بازار ضرر ميكنيم. مردم فكر ميكنند چون توي ويترين ما چند كيلو طلا هست پس خيلي وضع مان خوب است و ما سرخود قيمت را بالا ميبريم. اما حواسشان نيست كه راننده تاكسي اگر تاكسياش را بفروشد كه ديگر راننده تاكسي نيست. اين طلا هم براي ما حكم همان وسيله درآوردن روزي زن و بچهمان را دارد. هر چي خريد و فروش ما بيشتر باشد، سودمان هم بيشتر است.
اما وقتي بازار كساد باشد و من طلا را گران بفروشم بايد گرانتر هم بخرم بگذارم سرجايش. به قول قديميهاي اين صنف، طلا و طلافروش هميشه در چشم است.» محمد كشتيآراي هم با اين گفته همكارش موافق است و اين ركود را به شدت باعث بروز مشكلات ميداند و ميگويد: «ژاپنيها پس از جنگ دوم جهاني يك شعار معروف داشتند؛ مصرف، توليد را بالا ميبرد. حالا ما به وضعيت عكس آن مبتلا شديم. عدم مصرف توليد را پايين آورده است. الان در سراسر كشور دهها هزار دستاندركار صنف طلا و جواهر بخصوص كارگران طلاساز بيكار شدهاند. اين وضعيت تداومش به نفع هيچكس نيست.»
طلاي ۱۴ عيار، خودش مشكلساز است
در حالي كه نمايندگان مجلس و اعضاي صنف جواهرساز و طلافروشان سعي كردند در هفتههاي گذشته نسبت به گراني طلا هشدار دهند، روز شنبه مسلم بیات مدیرکل استاندارد استان تهران از ارائه پیشنهاد تدوین استاندارد طلای ۱۴ عیار به سازمان استاندارد خبر داد. او گفته بود، چنين پيشنهادي را در ابتدا اعضاي اتحاديه طلافروشان مطرح كردهاند.
اما روز يكشنبه احمد وفادار رئيس اتحادیه سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر تهران و كشتيآراي رئيس اتحاديه كشوري طلا و جواهر در گفتوگوهاي جداگانه با این طرح به شدت مخالفت کردند. محمد كشتيآراي ميگويد: «مگر ميشود به خاطر گراني كه مشخص نيست چقدر طول ميكشد استانداردي كه سالها پابرجا بوده است را تغيير دهيم. با تغيير عيار طلاي مرسومي كه در بازار خريد و فروش ميشود، خودمان استاندارد دوگانهاي را پايه مينهيم كه زمينه را براي رشد سودجوها و فروش طلاي تقلبي و ناخالص افزايش ميدهد. حتي كاهش عيار طلا به ۱۴ باعث ميشود، مشتريان بهدنبال همان طلاي قديمي ۱۸ عيار باشند.»
در حالي كه كشتيآراي با اين تصميم مخالف است، احمد وفادار رئيس اتحاديه طلا و جوهر تهران هم با صراحت اين گفته را زير سوال ميبرد. وفادار هم معتقد است، همه اعتبار طلا برای مشتری به ۱۸ عیار بودن آن است و کاهش عیار طلا لطمه شدیدی به خرید و فروش طلا وارد می کند. در واقع با ورود طلای ۱۴ عیار به بازار کنترل از دست خارج میشود و دیگر هیچ کسی خریدار طلا نخواهد بود.» به عقيده وفادار، ما نبايد برای کاهش قیمت طلا و دلار بهدنبال راهکارهایی مثل وارد کردن طلای ۱۴ عیار و افزایش ناخالصی در طلا باشیم. ما ميتوانيم از مزد ساخت خود كم كنيم تا كمي قيمت طلا كاهش يابد. ارسلان فتحیپور رئيس كميسيون اقتصادي مجلس هم با اين تصميم مخالف است. او هم روز گذشته گفت: «به جای کاهش عیار طلا بهتر است مبادی غیررسمی خروج طلا از کشور مسدود شود تا ذخایر طلای کشور حفظ شود.»