دریاچه ارومیه خشک شود، بادهای نمکی شهرهای اطراف را متروکه می کنند

فهیمه حسن‌میری: کارشناسان و طرفداران محیط زیست، سال‌هاست نگران طبیعت ایران هستند و نسبت به نابودی منابع طبیعی هشدار می‌دهند. در این میان دریاچه ارومیه یکی از مهمترین و بحث‌برانگیزترین موضوعاتی بوده که نه تنها توجه فعالان محیط زیست بلکه واکنش نمایندگان مجلس را هم در پی داشته است.

حالا بعد از گذشت بیشتر از یک دهه که این دریاچه هر روز خشک‌تر می‌شود، یک همایش بین‌المللی برای نجات آن تدارک دیده شده است، همایش سه روزه «دریاچه ارومیه، چالش‌ها و راهکارها» که از شنبه آغاز شده و در آن قرار است استادان دانشگاهی خارجی و داخلی، نمایندگانی از مجلس شورای اسلامی و مسوولین مربوطه درباره نجات این دریاچه راهکارهایی ارائه کنند؛ دریاچه‌ای که بر اساس آخرین آمارهای اعلامی از سوی محیط زیست آذربایجان غربی، هم اکنون سطح تراز آن 1270.65 سانتیمتر است که نشان‌دهنده تشدید وضعیت وخیم این تالاب بین‌المللی و جانوران باارزش آن است.

 

بحران دریاچه ارومیه نباید سیاسی شود

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در این همایش سه روزه که در ارومیه برگزار می شود گفت: احیای دریاچه ارومیه نیازمند عزم ملی است و بحران آن نباید به گروکشی‌های سیاسی تبدیل شود.

جواد جهانگیرزاده با قدردانی از تلاش‌های صورت گرفته برای احیای دریاچه ارومیه در سال‌های اخیر اعلام کرد: این دریاچه در کانون یک حیات تمدنی است و در صورت خشک شدن آن، بخش مهمی از منطقه دچار مشکلی اساسی خواهد شد.

او با اضافه کردن این موضوع که امکان دارد برای مقابله با بادهای نمک برخی از شهرها خالی از سکنه شود که در این صورت تنها برای اسکان شهروندان ارومیه‌ای 300 هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است، تاکید کرد که در صورت نابودی دریاچه ارومیه یک منطقه بزرگ انسانی به کما خواهد رفت که باید از آن جلوگیری شود.

 

اختصاص اعتبار ویژه برای نجات این دریاچه

خبر خوشحال‌کننده در روز اول این همایش، اختصاص اعتبار ویژه برای حل مشکل دریاچه ارومیه بود. معاون اول رئیس جمهور با اشاره به این که دولت در بودجه سال آینده اعتبار ویژه‌ای برای حل مشکلات دریاچه ارومیه اختصاص داده است، گفت: صیانت از دریاچه ارومیه یک طرح ملی است و نه سیاسی و باید برای حل مسئله دریاچه ارومیه از دیدگاه ملی نگریسته شود.

رحیمی با اشاره به این که دولت برای احیای دریاچه ارومیه طرح‌های اضطراری کوتاه مدت و میان مدت تصویب کرده است، گفت: عملیات اجرایی طرح‌های کوتاه مدت آن به اتمام رسیده و اکنون نیز طرح‌های میان مدت مراحل پایانی خود را طی می‌کند.

به گفته او، بر اساس این مصوبات ضمن توقف سدسازی و توسعه اراضی کشاورزی در حوضچه این پهنه آبی، از سال گذشته بیش از 10 میلیارد ریال برای لایروبی و انتقال آب رودخانه‌ها به دریاچه ارومیه هزینه شد.

معاون اول رئیس‌جمهور همچنین اشاره کرد که با طرح های اولیه‌ای که در آبریز دریاچه ارومیه اجرا شد، توانستیم میزان آب ورودی را امسال به یک میلیارد و 700 میلیون مترمکعب افزایش دهیم که با این اقدام به نحو قابل ملاحظه‌ای از کاهش میزان آب دریاچه ارومیه جلوگیری شده است، علاوه بر این اعطای تسهیلات بانکی برای اجرای طرح‌های آبیاری تحت فشار و تحویل حجمی آب در 10 هزار هکتار از اراضی دشت زرین‌رود میاندوآب نیز ازجمله طرح‌های در دست اجرای دولت در این زمینه است.

 

خشکی دریاچه، 40 روستا را خالی از سکنه کرد

رییس سازمان حفاظت محیط زیست هم که در این همایش حضور داشت، با اعلام این که 1300 میلیارد تومان به طرح‌های نجات دریاچه ارومیه اختصاص یافته است، گفت: معضل دریاچه ارومیه به عنوان یک مشکل فرامنطقه ای درآمده و نیازمند یک نگرش یکپارچه است.

او اضافه کرد: دولت دهم نخستین دولتی بوده که برای مدیریت این مشکل برنامه‌ریزی کرده و منابع مالی متعددی برای این امر در نظر گرفته شده که در راستای طرح‌های اولویت دار، نظارت بر بهره برداری آب، انتقال حوضه به حوضه آب‌های جاری و بارورسازی ابرها به کار گرفته می‌شود.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه با اشاره تبعات خشک شدن دریاچه ارومیه گفت: در حال حاضر 40 روستای آذربایجان غربی به دلیل شوری و خشک شدن دریاچه ارومیه خالی از سکنه شده‌اند. همچنین کمبود مراتع موجب کاهش معنی‌دار دام در آذربایجان غربی شده به طوری که از 14 میلیون راس دام در سال 72 به 4.4 میلیون راس در سال 88 کاهش یافته است.

وی افزود: تالاب دریاچه ارومیه مهمترین رکن حیات طبیعی منطقه است و واقعیتی که در 25 سال اخیر در دریاچه ارومیه رخ داده، کاهش60 میلی لیتری بارش‌های جوی و تغییرات اقلیمی در این منطقه است.

به گفته او تحولات تلخ دریاچه ارومیه ریشه در مسایل و دست‌اندازی بشر داشته و نباید با نگاه‌هایی سیاسی به دنبال مقصر باشیم.

 

همایش می‌تواند نجات‌دهنده باشد؟

مساله اینجاست که این تحولات تلخ دریاچه ارومیه که رییس سازمان حفاظت محیط زیست به آن اشاره می‌کند، سال‌هاست گریبان این دریاچه را گرفته در حالی که تنها به تاسف خوردن برای آن اکتفا شده و اقدام موثری برای آن انجام نگرفته تا جایی که سال گذشته به قدری وضعیت فاجعه‌بار شد که روستاییان هم از اطراف این دریاچه به شهرها مهاجرت کردند و حتی رئیس ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه اعلام کرد دیگر امیدی به احیای ارومیه نیست و در صورت بی‌توجهی ظرف دو تا سه سال این دریاچه از بین می‌رود و شاهد هجوم طوفان نمک در بخش‌های مختلفی از کشورمان خواهیم بود که یک فاجعه زیست‌محیطی است.

در همان روزها و با انتقادات شدیدی که نسبت به کم‌توجهی به اوضاع بزرگترین دریاچه ایران صورت گرفت، پای این دریاچه به مجلس نیز باز شد و طرح دو فوریتی برای انتقال آب به ارومیه، به صحن علنی رفت. هرچند این طرح با مخالفت رو به رو شد تا این اکوسیستم طبیعی باز هم کوچکتر و کوچکتر شود.

در این میان تنها کاری که صورت گرفته، می توان به برگزاری همایشها و سمینارها اشاره کرد که اگر قرار بود با آنها مشکل حل شود، باید تا کنون مشکل این دریاچه حل می شد چرا که سالهاست انواع نشست های کارشناسی، تشکیل کارگروه های تخصصی، اعزام متخصصان به منطقه و تنظیم طرح­ها و معاهده­های قانونی و الزام­آور با هدف نجات دریاچه ارومیه انجام شده که اینطور که مشاهده می شود هیچکدام فایده چندانی نداشته است.

حالا و با بیشتر جدی گرفتن این مساله، باید دید می‌توان امید داشت که این بار مسئولان از بیان اعداد و ارقام و ارائه راهکارها و بحث و بررسی فراتر رفته و با انجام اقدام‌های عملی و کارشناسی‌شده، یکی از نگرانی‌های دوستداران محیط زیست ایران را کم کنند؟