تفاوت این آلودگی با سال های قبل چیست؟!

با توجه به این که در میان همه عوامل آلودگی (شرایط جوی، خودروها، سوخت و...) امسال، در مقایسه با سال های قبل، تنها یک موضوع متفاوت داشته ایم و آن بنزین "جدید التولید" است، اتهام عامل اصلی آلودگی هوا در تهران متوجه همین بنزین است.

هم اکنون روزهاست که از آغاز آلودگی شدید هوا در تهران و تعدادی دیگر از شهرهای ایران می گذرد و این وضعیت می رود تا کم کم عادی شود(!) مثل همه چیزهای غیرعادی که از بس ادامه یافتند عادی شدند!

طی چند هفته اخیر راهکارهای مسئولان از جمله تعطیلی ادارات و مدارس، زوج و فرد کردن خودروها و آب پاشی شهر با استفاده از هواپیماهای سبک ،هیچ یک تاثیر گذار نبودند. راه کار حل این معضل چیست؟ چگونه می توان مردم را از این وضعیت نابهنجار نجات داد و شبح بیماری و سرطان را از سر مردم دور کرد؟

آلودگی گسترده

آلودگی این بار تهران با تمامی دفعات قبل متفاوت است چرا که اولا راهکاری های ارائه واجرا شده توسط مسئولان تاکنون مفید نبوده اند. ثانیا از سوی مسئولان مختلف، دلایل گوناگون و گاه خنده داری درباره بروز آلودگی مطرح شده و ثالثا برای نخستین بار شاید گفت این آلودگی ها علاوه بر تهران در شهرهای دیگر با ویژه گی های آب و هوایی متفاوت نیز به وجود آمده است. از تبریز سرد در شمال غرب و اصفهان مرکز تا اهواز گرم در جنوب ایران همگی با معضل آلودگی هوا روبه رو هستند. همچنین تا کنون سابقه نداشته تعداد روزهای متوالی آلودگی هوا تا این اندازه زیاد و پرشمار باشد و به رکود شکنی جهانی نیز بینجامد (حدود یک ماه شرایط هشدار و اضطرار).

دلیل آلودگی هوا

دلیل آلودگی هوا در تهران و دیگر کلانشهرها (تبریز ، اهواز ، اصفهان ، کرج و اراک) چیست؟ این مهمترین سوالی است که هنوز با پاسخ مشخص و قابل اطمینان و اتکایی روبه رو نشده است.

برخی آن را ناشی از وضعیت وارونگی هوا می دانند در حالی که آلودگی همزمان در دیگر شهرها با وضعیت آب وهوایی غیرمشابه با تهران این نظریه را رد می کند.

برخی دیگر مانند محمد رویانیان رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور، دود و آلاینده های حاصل از دودکش بخاری خانه های مردم را عامل آلودگی ها می دانند. این موضوع نیز به دلیل پایین نیامدن دمای هوا در تهران و عدم استفاده گسترده از بخاری رد می شود.

همچنین چرا در زمستان های گذشته، به این دلیل با چنین آلودگی گسترده هوا روبه رو نشده بودیم؟ وانگهی مگر نه این است که اکثر قریب به اتقاق بخاری های خانگی با گاز شهری کار می کنند که به ادعای مسوولان ، "سوخت پاک" است؟ آیا این سخن رویانیان بدان معناست که گاز تولیدی در کشور ، غیراستاندارد است؟!

برخی دیگر از مسئولان هم آلودگی ناشی از صنایع اطراف تهران را مطرح می کنند این نیز رد می شود چرا که بنا به گفته های پیشین مقامات در تهران ، خودروها عامل تولید بیش از 70 درصد از آلودگی ها هستند.

همچنین در دیگر شهرها نیز صنایع در حجم و اندازه تهران وجود ندارد که منجر به آلودگی شود.

جمع دیگری از مقامات هم دود ناشی از مصرف بنزین در خودروها را عامل آن می دانند و بخشی دیگر خودرو سازها را به دلیل نصب نکردن قطعه ای ویژه برای تصفیه دود حاصل از سوختن بنزین نکوهش کردند.

با این حال ، ضمن تاکید بر غیر استاندارد بودن بسیاری از خودروهای وطنی، باید گفت که اگر همه تقصیرها بر گردن خودروهاست، چرا در سال های اخیر و فصل های مشابه، با چنین حجم عظیمی از آلودگی درازمدت مواجه نبودیم؟

اما به صراحت باید گفت این موضوع گرچه در میان کل دلایل پررنگ تر و نزدیک تر به واقعیت است اما نمی تواند دلیل اصلی باشد چرا که در این صورت با تعطیلی سه روزه تهران و زوج و فرد کردن کل تهران برای حرکت خودروها می بایست این مشکل حل می شد که نه تنها چنان نشد بلکه روند آلودگی تهران ادامه دارد.

البته به صورت جسته و گریخته مطالبی از سوی برخی نمایندگان و بخشی از منابع غیر رسمی مطرح شد که براساس آن بنزین های غیراستاندارد عامل این آلودگی هاست که دراین باره در ادامه مطلب توضیحاتی ارائه خواهد شد.

پس به قطع می توان گفت هنوز عامل اصلی آلودگی در تهران و دیگر شهرها به طور رسمی مشخص نشده یا اینکه مشخص شده ولی اعلام نمی شود چرا که مقامات مختلف، دلایل گوناگونی را عنوان می کنند که قطعا یکی از آنها دلیل عمده است.

برای بررسی دلیل اصلی وعمده آلودگی هوای تهران و دیگر شهرها باید بررسی کرد که اولا چه عاملی باعث آلودگی هوا در این فصل از سال (که شاهد سرمای شدید نیستیم ) در تهران و دیگر شهرها شده است؟

تنها عاملی را که از سوی برخی به عنوان دلیل اصلی و عمده آلودگی هوا در تهران و سایر شهرها مطرح می شود بنزین غیراستانداردی است که مدتی است در تهران و سایر شهرهای ایران سوزانده می شود. این فرضیه از بقیه دلایل به واقعیت نزدیک تر است و تنها عامل جدید و متفاوت آلودگی امسال با سال های گذشته است.

بنزینی که گفته می شود به دلیل تحریم های بین المللی جدای از بنزین های تولید شده در پالایشگاه های ایران، به وسیله خوراک صنایع پتروشیمی و طی فرآیندی غیرمعمول تولید می شود و لذا گزافه نخواهد بود اگر آن را شبه بنزین بنامیم.

ایران قبل از تحریم، حدود 70 درصد از بنزین مورد نیاز خود را در داخل تولید و بقیه را وارد می کرد اما پس از تحریم آمریکا، ایران بنزین مورد نیاز خود را به جای واردات، از طریق تبدیل خوراک پتروشیمی به ماده ای شبیه بنزین تامین می کند که نه تنها هزینه تامین آن گرانتر از بنزین معمولی است بلکه با آلودگی بیشتری نیز همراه است.

البته مسوولان مربوطه گفته اند که بنزین های تولیدی، نه تنها استاندارد هستند بلکه حتی از بنزین سوپر هم بهترند و در مقابل، تعدادی از نمایندگان مجلس ، بر غیراستاندارد بودن بنزین صحه گذاشته اند.

با توجه به این که در میان همه عوامل آلودگی (شرایط جوی، خودروها، سوخت و...) امسال ،در مقایسه با سال های قبل ، تنها یک موضوع متفاوت داشته ایم و آن بنزین "جدید التولید"است ، اتهام عامل اصلی آلودگی هوا در تهران (که رکود جهانی آلودگی هوا را نیز شکست) متوجه همین بنزین است ؛ بنزینی که حتی شهرهایی را که فرسنگ ها با آلودگی هوا فاصله دارند با این واژه آشنا کرد و تعطیلی های گسترده در تهران نیز نتوانسته حریف آن شود و پایتخت حتی با وجود زوج و فرد شدن سراسری بازهم با آلودگی روبه رو است.

راهکار

این روزها ، بعضی ها بر منتقدان خرده می گیرند که چرا به جای نقد موضوع آلودگی هوا، راهکار ارائه نمی کنند؟

در پاسخ باید گفت: اولاً مسوولان از بودجه عمومی متعلق به مردم پول می گیرند که مشکلات را پیش بینی و برایشان راهکار ارائه کنند و به کار بندند ؛ قرار نیست هر کس از آلودگی هوا ناراحت است ، حتماً متخصص رفع آلودگی هم باشد. اگر این گونه باشد ، پس این همه مسوول و مقام و کارشناس و ... چه کاره اند؟

ثانیاً راهکار، مشخص است و نیازی نیست هر روز ایده جدیدی (مانند آب پاشی هوا) ارائه شود. 10 سال پیش، طرح جامع کاهش آلودگی هوا تصویب شده و در عمل، معلق مانده است. همان طرح را اجرا کنند ، مشکل حل می شود.

و در نهایت خطاب به مسئولان در همه بخش های مرتبط و تصمیم گیر باید گفت اگر نمی توانید عامل اصلی آلودگی هوای تهران را بیابید و این مشکل را حل کنید شجاعانه در هر سمتی که هستید استعفا دهید تا بلکه راه برای مسئولیت دیگرانی باز شود و این مشکل عظیم ، حل شود... نمی شود که مردم خفه شوند!