محمدرضا شجریان: صدای ایرج یک متر و معیار است

محمدرضا شجریان گفت: «صدای ایرج در تاریخ آواز خوانی ما یک متر و معیار است و هر کس بخواهد در بالاترین حد حنجره صدایی را مثال بزند می‌گوید صدا شبیه صدای ایرج است.»

شجریان که در در مراسم تجلیل از ایرج خواجه‌امیری سخن می‌گفت افزود: «جای تقدیر دارد که از هنرمندان پیشکسوت قدردانی می‌کنیم. وظیفه من بود هنگامی که شنیدم دوستان قصد دارند برای ایرج بزرگداشت بگیرند با افتخار بگویم من نیز شرکت می‌کنم و در کنار این عزیز بزرگوار هستم.»

وی افزود: «آن موقع که نوجوان بودم ایشان در اوج قدرت آواز خواندن بود. گاهی صحبت درباره تعریف و نیکی می‌شود. نمونه‌اش این‌که امشب مانند چهل سالگی‌اش بود. صدای قوی تا صد، صد وبیست سالگی که انسان تنش سالم باشد می‌تواند بخواند. به شرط اینکه بدنش توانایی این را داشته باشد که از پس این آواز خواندن برآید.»

مراسم تجلیل از استاد ایرج خواجه امیری سومین همایش باشگاه هنرمندان ایران شامگاه جمعه هشت شهریور با حضور جمعی از هنرمندان در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.

شجریان در ادامه این مراسم با بیان اینکه ایرج پیشکسوت من بود و هست گفت: «آن موقع که دبیرستان می‌رفتیم ایشان در اوج خوانندگی بود. صدای ایرج مترو معیاری در آواز خوانی بود. صافی ،‌ صلابت،‌ قدرت ،‌ پاکی و آن چهچه‌های مردانه که زده و می‌زند بیانگر این است که چه کرده تا متر و معیار شده است. او رکوردار در آواز خوانی است و امیدوارم که صدسالگی‌اش را در همین جا جشن بگیریم.»

جواد طوسی از منتقدان سینما نیز درباره استاد ایرج گفت: «اگر بخواهیم برای یک ستاره در جایگاه تاریخی زنده‌یاد فردین ارزشی قائل شویم به طور اجتناب ناپذیر در این شمایل نگاری صدای استاد ایرج نقش کاملا موثر و تعیین کننده‌ای در این محبوبیت داشت. اگر بعضی از این جمع سن و سال من را داشته باشند‌، یادشان می‌آید که حتی تصنیف‌های ایشان که با لب خوانی مرحوم فردین اجرا می‌شد در محله‌ها زمزمه می‌شد و جوانان می‌توانستند این ارتباط را از طریق این تصنیف‌ها برقرار کنند.»

پرویز نوری از دیگر منتقدین حاضر در مراسم گفت: «اکنون دیگر فیلمی نیست که راجع به آن بتوانیم نقد کنیم بنابراین این نقد را کنار گذاشتیم.»

بهروز خلجی درباره ایرج خواجه‌امیری گفت: «به واسطه این عصر زیبا که برای گرامیداشت سال‌های سال تلاش در عرصه موسیقی و ترانه گردهم آمدیم تا سر تعظیم فروآوریم و به خصوص نسل جوان دربرابر هنرمندانی که عمری را برای شادی مردم تلاش کردند و خون و دل خوردند حافظانه تعظیم ‌، مولوی درود و مثنوی بار پیام و احترام به استادن بزرگ موسیقی ایران استاد محمدرضا شجریان و استاد ایرج.»

وی ادامه داد: «هر هنرمندی در زندگی‌اش شانس یک بار در خانه‌اش را می‌زند این شانس اول به واسطه لطف پروردگار و بعد به همت دوستان خوبم امیر احسان فدایی و مهم‌تر از همه تهیه کننده فیلم «پهلوان آواز» آقای داریوش بابایان ‌، هشت سال تلاش کردیم تا این فیلم به ثمر نشیند و نگین درخشانی را در عرصه فیلمسازی مستند در خصوص هنرمندان عرصه موسیقی ثبت شود.»

اسماعیل آذر از دیگر سخنرانان این مراسم بود.

وی گفت: «ایرج چند صفت داشت هیچ گاه در طول عمرش کسی از وی منم نشنید. ایرج متواضع‌ترین شخصیت هنرمند کشورمان بوده است اگر ایرج در فیلم خواند نشان دهنده این است که آدم‌ها می‌توانند در عین اینکه می‌توانند کارهای بزرگ و سنگینی اجرا کنند در عین حال فیلم آن کارهای آهنگین و مردم پسند و زیبا را شکل بدهد و این به خاطر داشتن وجود و داشته‌های هنری بوده است.»

حسین یاریار گفت: «چند روز پیش دوستی خبرنگار با من تماس گرفت و گفت: فردا روز تجلیل از منش پهلوانی است و دلم می‌خواهد جمله‌ای راجع به پهلوان بگوی و بگوی پهلوان کیست. آن زمان من به همراه تیم فوتبال هنرمندان برای ساخت یک خانه سالمندان به خوی رفته بودیم به وی گفتم پهلوان در مملکت ما کسی است که فوت کرده است گفتم ما مرده بد در ایران نداریم تا کسی می‌میرد خوب است همه می‌گویند خوب است و هرچه می‌گویند در وصف این آدم است اما در زنده بودن چه؟ ما تخصصمان در خراب کردن آدم‌های بزرگمان است. ما باید در عین حال که زنده‌اند پهلوانی را یاد بگیریم.»

استاد ایرج خواجه‌امیری پس از تشکر از هنرمندان و کسانی که در این مراسم حضور داشتند گفت: «یادی از جواد لشکری ،‌دکتر برومند و محمد موسوی کنیم. من از شجریان ممنونم که لطف کرد و در این مراسم حضور پیدا کرد.»

نصرت الله وحدت از خاطره‌ای با استاد ایرج گفت: «سال‌ها پیش این افتخار را پیدا کردم که صدای دلنشین ایرج در فیلم من در دو آهنگ خوانده شود و آن را هیچ وقت فراموش نمی‌کنم که روزی به استودیو آمدند در کنار هم نشستیم و این صدا را خواند و من نیز مانند فردین با وی لب خوانی کردم و آهنگ را خواندم که کمتر از مرحوم فردین هم نبود.»

وی افزود: «همان سال‌ها بود که وزارت ارشاد از هنرمندان خودشان تجلیل می‌کردند و زیاد توجه به ما قدیمی‌ها نداشتند. ما هم عده‌ای بودیم، حدود 60 نفر که اکنون چیزی از آن تعداد باقی نمانده است. ما گفتیم اکنون وزارت ارشاد از هنرمندان خودشان تجلیل می‌کنند، ما نیز از خودمان تجلیل کنیم . اولین گرامیداشت قرعه به نام فردین افتاد . آقای اکبری مامور شده بود برای این مراسم در شمال 120 نفر از هنرمندان روز را دعوت کرد. پس از صحبت‌های آقای اکبری در آن مراسم جایزه‌ای گران بها به آقای فردین داده شد. فردین پس از صحبت‌ها و تشکر از جمع با پخش موزیک شروع به خواندن کرد. ما که تا کنون صدای فردین را به این شکل نشنیده بودیم همه تعجب کردیم که صدایش بسیار زیبا بود . وی را تشویق کردیم بعد از آن پرده پشت سر فردین کنار زده شد و ایرج آن پشت نشسته بود.»

استاد محمد موسوی نیز در خاطره‌ای گفت: «روز عید سال 1361 خدمت استاد بنان بودم. به وی گفتم امسال به من عیدی دهید. گفتند چه بدهم. از او خواستم برای خوانندگی برای نسل جوان چیزی بگوید گفت: ای کاش خداوند صدای ایرج را به من می‌داد این حرف وی برای من واقعا ارزشمند بود که استاد بنان اینگونه از صدای ایرج تعریف کرد.»

استاد فرهنگ شریف نیز به مدح شجریان پرداخت و گفت: «ببینید شجریان چگونه آن‌قدر زیبا راجع به همکار عزیزش صحبت کرد و این واقعا قابل توصیف است که یک هنرمند در سطح محمدرضا شجریان اینگونه قدر هنر ایرج را بداند و بگوید که ما در هر صورت همیشه به صدای وی گوش می‌کردیم.»

وی ادامه داد: «این تقدیری که ایشان کردند باید سرمشق هنرمندان باشد تا همدیگر را دوست داشته باشند و حسادتی نباشد. هنگامی که حسادت پیش بیاید انسان حالتی دیگر می‌شود امیدوارم این سرمشقی باشد که برای همه هنرمندان.»

در این مراسم که مرتضی کاظمی مجری آن بود هنرمندانی همچون سید مهدی کاظمی، جمشید حمیدی، احسان خواجه‌امیری،‌ اسماعیل آزاد،‌ فرهنگ شریف‌،‌ اصغر همت‌، ناصر عظیمی و ... حضور داشتند.

در مراسم تجلیل از استاد ایرج خواجه امیری قطعاتی از گروه ارکستر امیر احسان فدایی که از شاگردان و یاران استاد ایرج بود اجرا شد و پویا جهان مردی به صورت تک‌نوازی قطعه‌ای با ویلن اجرا کرد.