اگر امشب قورمه‌سبزی‌ات خوب جا افتاد، لایک کن! / نگاهی به حضور بانوان خانه‌دار در فضای مجازی‌

 همه‌گیر شدن اینترنت و قابل دسترس بودن آن در خانه‌ها، موجب شد مهمانان جدیدی به این دنیا وارد شوند که بیش از پیش جهان واقعی را به رقیب مجازی‌اش پیوند دهند. این مهمانان جدید و قدرتمند «خانم‌های خانه‌دار» هستند.

زهرا مهاجری: یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های دنیای مجازی این است که برای ورود به آن، هیچ شرطی لازم نیست و از هر قوم و جنس و رنگ و سنی که باشی، می‌توانی با کمترین امکانات به بزرگ‌ترین دنیا بعد از دنیایی که در آن زندگی می‌کنی وارد شوی.

به گزارش روزنامه خبر؛ با پیشرفت علم و مدرن شدن و توسعه‌یافتن کشورها، رفته‌رفته سبک زندگی دچار تغییراتی شد. یکی از بزرگ‌ترین عوامل این تغییر را می‌توان ورود اینترنت و به دنبال آن زندگی مجازی به خانه‌ها و خانواده‌ها دانست. این نفوذ اول دامن تحصیلکرده‌ترها، دانشجوها و شاغلان را گرفت و به مرور در بین اقشار دیگر جا باز کرد. این موج اینترنت‌گرایی سبب شد تا بانوان هم وارد عرصه شوند و شهر آنقدر شلوغ شد تا خانم‌های خانه‌دار هم به صرافت بیفتند که در این میدان مسابقه حاضر شوند و شانسشان را امتحان کنند. این تصمیم تا آنجا پیش رفت که در حال حاضر در کشور تعداد قابل ملاحظه‌ای وبلاگ‌نویس، مدیر سایت و عضوِ فعال شبکه اجتماعی از این قشر زحمتکش جامعه باشند!

دیر رسیده‌هایی که پیشتاز شدند

از روز پیدایش اینترنت تا چندسال بعد از آن، اینترنت در تسلط مردان بود و زنان علاقه چندانی به ورود به این دنیای غیرواقعی نشان نمی‌دادند. این امر نه تنها در کشور خودمان که در اکثر کشورهای دنیا وجود داشت اما از آنجا که زنان هیچ‌وقت در هیچ عرصه‌ای نباید از جنس مخالف خود کم بیاورند، کمر همت بستند تا وارد شوند و ببینند چیست این فضای مجازی که مردهایشان را این قدر درگیر کرده! همین تصمیم باعث شد تا در سال 2000 تعداد کاربران زن و مرد اینترنت در کشورهای پیشرفته تقریباً با هم برابر شود و حتی در برخی موارد زنان گوی رقابت را بربایند.

در ایران نیز این رقم به طرز قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت تا جایی که طبق آمار مرکز آمار ایران از مجموع 11 میلیون و 2هزار و 248 کاربر اینترنت در شهرها، بیش از 4 میلیون و 600 نفر زن هستند و این رقم قطعاً در حال افزایش است.

مهمانان جدید اما فعال دنیای مجازی

طبیعتاً اینترنت ابتدا در بین زنان شاغل رواج یافت. استفاده‌های کاری و شغلی که مجبورشان می‌کرد با این دنیا آشنا شوند سبب می‌شد تا علاقه‌مندی‌هایی نیز به این فضا پیدا کنند و در کنار کار، به حواشی آن هم برسند. همه‌گیر شدن اینترنت و قابل دسترس بودن آن در خانه‌ها، موجب شد مهمانان جدیدی به این دنیا وارد شوند که بیش از پیش جهان واقعی را به رقیب مجازی‌اش پیوند دهند. این مهمانان جدید و قدرتمند «خانم‌های خانه‌دار» هستند.

هیچ‌کس نمی‌داند استفاده خانم‌های خانه‌دار که صرفاً از اینترنت برای مطالعه آزاد و تفریح استفاده می‌کنند و اجباری به استفاده از آن ندارند، از چه زمانی آغاز شد ولی حتماً کاربران اینترنت با نویسنده این نوشتار موافقند که از یک زمانی به بعد، حضور این بانوان در سایت‌ها، وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی به طرز چشمگیری پررنگ شد.

نسل جدید خانم‌های خانه‌دار که سنی بین 25 تا 35 سال دارند، مستعدانه به تسخیر و استفاده از فضای مجازی پرداختند و قدرت خودشان را با راه‌اندازی سایت‌های رنگارنگ و نوشتن در وبلاگ‌های گوناگون به رخ سایر استفاده‌کنندگان از اینترنت کشیدند تا جایی که در برخی موارد حس می‌شود همان دورهمی‌های خانم‌های خانه‌دار قدیمی‌تر که به بهانه پاک کردن برنج و بار و بنشن و سبزی اتفاق می‌افتاد، الان در شبکه‌های اجتماعی و چت‌روم‌ها برگزار می‌شود با ماهیتی مشابه و شکلی مدرن‌تر!

زنان خانه‌دار که از وقت بیشتری نسبت به همنوعان شاغلشان برخوردارند و دغدغه ذهنی کمتری نسبت به آنها دارند، اقدام به تأسیس سایت‌ها و وبلاگ‌های تربیتی- آموزشی کردند و با شناختی که از علایق و سلایق مخاطبان همفکرشان داشتند، مطالب به دردبخور برای این قشر را نشر دادند. همچنین حضور خانه‌دارها در شبکه‌های اجتماعی و چت‌روم‌ها به شکل گسترده، سبب شد تا همکارهای خانه‌دارشان هم سر ذوق بیایند تا آنها هم تجربه‌های شخصی خانه‌داری، بچه‌داری و شوهرداریشان را به اشتراک بگذارند و همین مباحث جذاب سبب شد تا گوشه‌ای از این سرزمین پهناور مجازی، رنگ و بوی زندگی بگیرد.

قورمه‌سبزی اینترنتی، ترشی لیته صفر و یکی

با یک جست‌وجوی کوچک در موتورهای جست‌وجو می‌توان به این نتیجه رسید که کم نیستند کسانی که دغدغه‌های خانه‌داریشان را به دنیای اینترنتی کشانده‌اند و البته با مخاطبان پرتعداد و پروپا قرصی هم مواجه شده‌اند.

اگر در قدیم دو سه نمونه کتاب و مجله آشپزی، شیرینی‌پزی، بافتنی و خیاطی وجود داشت، الان صدها هزار صفحه اینترنتی به این امر اختصاص دارد که تنوعشان باعث می‌شود بازار کتاب‌ها و مجله‌های قدیمی که جزو پرفروش‌های بازار کتاب بودند، کساد شود.

در شبکه‌های اجتماعی و چت‌روم‌ها نیز این اتفاق به طور گسترده افتاده است. افزایش قارچ‌گونه وبلاگ‌ها و صفحاتِ پردازنده به این موضوعات در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد فعالان این عرصه وقت بیشتری برای اشتراک نظرات و تجربیاتشان می‌گذارند و هر روز این کارشان برای خودشان جذاب‌تر هم می‌شود‌ چراکه به گسترش آن فکر می‌کنند و تلاش دارند تا همه هنرهایی که از هر انگشتشان بیرون می‌ریزد را یکجا به دوستان مخاطب یاد دهند!

این اتفاق آنقدر در سطح گسترده در حال انجام است که دیگر برای هیچ کاربر اینترنتی عجیب نیست که در وبگردی‌های روزانه‌‌اش بوی قورمه‌سبزی و ترشی لیته از سایت یا وبلاگی به مشامش بخورد!

تأثیر نامحسوس اما پررنگ اینترنت در خانه‌ها

تکنولوژی همواره در کنار آسودگی‌هایی که برای زندگی می‌آورد، آسیب‌هایی به همراه دارد. اینترنت نیز که بزرگ‌ترین تکنولوژی ارتباطی قرن اخیر است از این قاعده مستثنی نیست.

تأثیر این تکنولوژی ارتباطی بر سبک زندگی در سال‌های اخیر مورد مطالعه بسیاری از جامعه‌شناسان و برنامه‌ریزان اجتماعی بوده است. پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد اینترنت به میزان بالایی در نوع ادبیات افراد جامعه، نوع پوشش و رفتار و تغییر هنجارها تأثیرگذار بوده است.

عدم‌محدودیت و جهانی بودن این وسیله ارتباطی سبب شده تا هر‌فرد در کمترین زمان ممکن به دوردست‌ها سفر کند و با چیزهایی آشنا شود که تا به حال از آنها خبر نداشته است، این امر در بین کسانی که وقت بیشتری برای جست‌وجو و کندوکاو دارند شایع‌تر است و موجب تغییر در سبک زندگی و به طور جزئی‌تر تغییر در شیوه‌تغذیه، نوع پوشاک و پیروی از مد، شیوه تعیین دکوراسیون و چیدمان و نحوه گذراندن اوقات فراغت و نوع تفریح می‌شود. این نفوذ و تغییراتی که در پی می‌آورد می‌تواند هم میمون و مبارک باشد و هم نگرانی‌هایی ایجاد کند.

می‌بافم پس هستم

برکسی پوشیده نیست که اوقات بیکاری و فراغت بانوان خانه‌دار نسبت به شاغلان بیشتر است و این فرصت بیشتر به آنها امکان تصمیم‌گیری برای چطور گذراندن این وقت را می‌دهد.

استفاده از اینترنت به عنوان یک وسیله ارتباطی مفید تا حد زیادی خانه‌دارهای شهرهای بزرگ‌تر و پیشرفته‌تر را سرگرم کرده است. این سرگرمی اگر جهت‌دار و هدفمند باشد، حتی می‌تواند موجب تعالی آنها شود. هزاران صفحه از سایت‌های گوناگون به مسائل تربیتی فرزندان، آداب زندگی، شیوه‌های برخورد با خانواده و همسرداری و خلاصه هرچه که برای یک زن خصوصاً زن خانه‌دار مفید است، اختصاص دارد.

از آن طرف هم آموزش‌های هنری موجب شده تا این قشر بدون صرف هزینه با هنرهای جدید که هر روز آپدیت و بروز می‌شوند، استفاده کنند و نه تنها موجب شود اوقات فراغتشان به بهترین نحو بگذرد که به گرمتر شدن زندگی و نزدیک‌تر شدن اعضای خانواده به هم کمک کند.

استفاده از اینترنت توسط خانم‌های خانه‌دار، مزایای دیگری هم دارد. از آنجا که علاقه‌مندی زنان به خواندن روزنامه و گوش کردن اخبار از آقایان کمتر است و معمولاً در جریان خیلی از اتفاقات قرار نمی‌گیرند، اینترنت می‌تواند در این رابطه نیز به کمکشان بیاید و دیگر خبر و اتفاقی نباشد که از آن بی‌اطلاع بمانند!

بالارفتن اعتماد‌به‌نفس، کارآفرینی و پرشدن اوقات فراغت و آشنایی با هنرهای جدید و به‌روز از مزیت‌های استفاده خانه‌دارها از اینترنت است.

شورش را درنیاورید لطفاً!

وقتِ زیاد و تکنولوژی در دسترس موجب شده تا رنگ و بوی خاله‌زنکی فضای مجازی بیش از قبل به چشم بیاید. اگر تا پیش از این کدبانوهای هنرمند هنرشان را به اشتراک می‌گذاشتند و با آموزش آن به دیگران وجه مثبتی از استفاده زنان خانه‌دار از اینترنت را به نمایش می‌گذاشتند، امروز در لایه‌های زیرین شاهد اتفاقات جالبی هستیم؛ چشم و هم چشمی‌هایی که در ذات این کارها وجود دارد به فضای مجازی نیز سرایت کرده است و صحنه‌های بانمکی را پدید می‌آورد. رقابت دو صاحب وبلاگ برای اثبات خود و جذب مخاطب بیشتر و تخریب رقیب نشان می‌دهد که خانم‌های وقت آزادِ خانه‌دار؛ کاری که می‌کنند را زیادی جدی گرفته‌اند و قرار نیست حالا‌حالاها کم بیاورند!

علاوه بر آن، گسترش قارچ‌گونه فعالیت خانه‌دارها در فضاهای اینترنتی موجب شده تا خیلی‌ها به این نتیجه برسند که دیگر شورش درآمده! فیس‌بوک، توئیتر، پلاس، اینستاگرام، شبکه‌های اجتماعی داخلی و خلاصه هرجا که سرک می‌کشی، عکس و اطلاعات مربوط به یک فعالیت خانه‌داری را می‌بینی‌؛ غذایی که دیشب پخته‌اند، شالی که دیروز بافته‌اند، لباسی که پریروز دوخته‌اند... چیزهایی که انگار فقط با هدف به اشتراک گذاشتنش انجام شده و از آن هدف اصلی و اولیه فاصله گرفته است.

اگر تا پیش از این اینترنت وسیله‌ای بود برای بهبود وضع خانه‌داری یک کدبانوی ایرانی، الان خانه‌داری‌‌اش شده وسیله‌ای برای پز دادن و خودنمایی در عرصه اینترنت!

ساعت‌ها وقت گذراندن و گشت‌و‌گذار در این دنیای پهناور و جذاب مجازی سبب شده تا این قشر از دنیای واقعی فاصله بگیرند و مسئولیت‌ها و نقش‌های جدی خودشان در خانواده را فراموش کنند. تغییر شیوه برخورد، تکیه‌کلام‌ها، نوع پوشش، مصرف‌گرایی و کم شدن فعالیت‌های جسمی از معایب ورود و ماندگاری زنان در فضای مجازی است، البته اینکه خواسته‌ها، تقاضا‌ها و توقعات تا چه حد دستخوش تغییر می‌شود و چه عواقبی را می‌تواند در پی داشته باشد نیز از آن دست نگرانی‌هایی است که همواره وجود داشته است.

در هر حال هیچ‌کس نمی‌تواند منکر و مانع حضور مادران و زنان خانه‌دار در دنیای مجازی شود، همچنین نمی‌توان انکار کرد که ورود این قشر به این فضا و به اشتراک گذاشتن تجربیات و اطلاعات در زمینه خانه داری، همسرداری، اطلاعات بهداشتی و سلامت، آموزش‌های مربوط به دوران بارداری و تربیت فرزند و ... تا چه حد برای مخاطبان و علاقه‌مندان می‌تواند مفید باشد، به شرطی که چشم و هم‌چشمی، حسادت و رقابت‌های مخرب که در دنیای واقعی بین خانم‌ها خصوصاً آنها که وقت آزادشان بیشتر است، شایع است به دنیای مجازی کشیده نشود و تأثیرات مثبت بیشتر از تخریب‌های آن باشد‌؛ چیزی که به نظر می‌رسد تاکنون تحقق نیافته است.