دوربین بدون آینه چیست و چگونه کار می‌کند؟

امروزه دوربین‌های دیجیتال به دو دسته‌ی اصلی دوربین‌های بدون آینه و دوربین‌های DSLR تقسیم می‌شوند. تفاوت دوربین‌های بدون آینه با DSLR چیست؟ چرا تولید و پیشرفت فناوری‌های مورد استفاده در دوربین‌های بدون آینه مهم است؟ 

تمام تلاش‌های صورت گرفته در طول تاریخ برای بهبود دوربین‌های عکاسی تنها در پاسخ به یک مساله است؛ این مساله نزدیک کردن تصویر ثبت شده توسط دوربین به تجربه‌ی رویت منظره‌ی پیش روی عکاس است که بصورت زنده در حال دیدن رنگ‌ها، نور و همه‌ی آن چیزی است که با چشمانش مشاهده می‌کند.

از صفحه‌ شیشه‌ای تا آینه

در ابتدای امر دوربین‌ها از فیلم برای ثبت تصویر استفاده نمی‌کردند. در روزهای اول، صفحات شیشه‌ای یا فلزی پوشیده شده از یک مایع حساس به نور، وظیفه‌ی ثبت تصاویر را در دوربین‌ها بر عهده داشت. این صفحه‌ی شیشه‌ای یا فلزی آغشته به مایع حساس به نور در پشت لنز قرار می‌گرفت. البته پیش از آنکه صفحه‌ی مورد نظر در جای خود قرار گیرد، عکاس با استفاده از دریچه‌ی دوربین، منظره‌ی مورد نظر خود را کادربندی کرده و سپس صفحه را در جای خود قرار می‌داد.

تولیدکنندگان دوربین‌های عکاسی برای تسریع فرآیند تصویربرداری، لنز دومی را به دوربین‌ها در نزدیکی لنز اول اضافه کردند. با استفاده از لنز دوم، عکاسان می‌توانستند فوکوس و کادربندی را بدون نیاز به جابجا کردن صفحه‌ی شیشه‌ای یا فلزی انجام دهند.

اگرچه این لنز‌های جانبی بصورت تقریبی اطلاعاتی نزدیک به لنز اصلی را در اختیار تصویربردار قرار می‌دادند، اما کاربردی بودن این لنز باعث شده تا به امروز شاهد استفاده از چنین لنزی در فیلمبرداری و عکاسی باشیم. لنز دوم امروزه به فاصله یاب یا Rangefinder مشهور است. با استفاده از فاصله یاب، تصویربرداران می‌توانند اطلاعات کاربردی زیادی را کسب کنند که مهم‌ترین آن سنجش فاصله‌ای است که دوربین از سوژه داشته و از این امکان برای انجام فوکوس دقیق‌تر استفاده می‌شود.

در ابتدای قرن بیستم، آینه به دوربین‌های عکاسی اضافه شد. ورود آینه منجر به تولید و عرضه‌ی دو نوع دوربین جدید به بازار شد. اولین نوع دوربین‌های مجهز به لنز دوگانه بودند که با استفاده از آینه، تصویر لنز بالایی روی نمایشگر نیمه شفافی در روی دوربین بازتاب یافته و منظره قابل رویت بود. لنز دوم که در زیر لنز بالایی داشت، وظیفه نوردهی به فیلم را پس از باز شدن شاتر بر عهده داشت. تغییر اعمال شده روی لنز بالایی برای فوکوس روی لنز دوم نیز اعمال می‌شد.

نوع دوم دوربین‌هایی که با اضافه شدن آینه متولد شدند، ساختاری مشابه دوربین‌های DSLR کنونی داشتند. در این طراحی، آینه بین لنز و فیلم قرار می‌‌گیرد. در این طراحی تا زمانی که کلید شاتر فشرده نشده باشد، آینه در وضعیتی قرار دارد که تصویر دریافتی از لنز را به سمت منظره‌یاب در پشت دوربین انتقال می‌دهد. اما زمانی که کلید شاتر فشرده می‌شود، آینه به سمت بالا رفته و نور عبوری از لنز با فیلم تماس پیدا می‌کند. این دوربین‌ها که از وجود فیلم برای ثبت تصویر با چنین ساختاری بهره می‌برند، در اصطلاح SLR (Single Reflex Lens) خونده می‌شوند. مزیت این نوع طراحی علاوه مشاهده‌ی منظره از طریق لنز اصلی، کوچک‌تر بودن طراحی نهایی دوربین است.

این نوع طراحی برای دوربین‌های عکاسی را باید محبوب‌ترین نمونه خواند، بطوری که پس از ظهور صنعت دیجیتال، سنسور دیجیتال جای فیلم را گرفت، ولی ساختار دوربین تغییر آنچنانی نکرد. نتیجه‌ی تغییرات اعمال شده دوربین‌‌های DSLR امروزی است. با توسعه‌ی دوربین‌های DSLR و پیشرفت فناوری، نوع دیگری از دوربین‌ها نیز با نام بدون آینه متولد شدند.

از آینه تا ال‌سی‌دی

دوربین‌های بدون آینه ساختاری مشابه دوربین‌های کامپکت یا موسوم به Point and Shoot دارند. در این دوربین‌ها لنز دقیقا در جلوی شاتر و فیلم یا سنسور قرار می‌گیرد. با استفاده از این طراحی، مشکل نمایش منظره‌ی روبروی دوربین نیز تاحدودی حل می‌شود، بطوری که نور پس از برخورد با سنسور دوربین روی نمایشگری ال‌سی‌دی برای کاربر نمایش داده می‌شود.

کاربران با استفاده از نمایشگر ال‌سی‌دی در پشت دوربین، اقدام به کادربندی و ثبت تصویر می‌کنند، حال آنکه کیفیت پایین لنز، سنسور و ال‌سی‌های مورد استفاده در این نوع دوربین‌ها باعث شده بود تا دوربین‌های Point and Shoot آنچنان که باید جدی گرفته نشوند و همچنان دوربین‌های DSLR به عنوان اصلی‌ترین گزینه برای تصویربرداری مورد استفاده قرار گیرند. با پیشرفت هر چه بیشتر فناوری تولید سنسور و کاهش قیمت‌ها، تولیدکنندگان اقدام به استفاده از سنسور، لنز و ال‌سی‌دی‌های قدرتمندتر کردند که در واقع دوربین‌های بدون آینه جایگزینی دوربین‌های DSLR را نوید دادند.

با وجود اینکه می‌توان دوربین‌های Point and Shoot را نیز به نوعی بدون آینه خواند، اما این لفظ برای دوربین‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که می‌توان لنز آن‌ها را عوض کرد و همچنین امکان کنترل بسیاری از فاکتورهای عکاسی بصورت دستی روی آن‌ها وجود دارد. در دوربین‌های بدون آینه در کنار وجود ViewFinder دیجیتال که همان ال‌سی‌دی است، معمولا یک منظره‌یاب سنتی نیز قرار می‌گیرد. در ابتدا از اصطلاح Electronic Viewfinder Interchengable Lens که به اختصار EVIL خوانده می‌شود برای مشخص کردن این نوع دوربین‌ها استفاده می‌شد.

بزرگ‌ترین مزیت دوربین‌های بدون آینه را باید سایز کوچک‌تر این دوربین‌ها در مقایسه با دوربین‌های DSLR خواند. در دوربین‌های بدون آینه نیاز نیست تا تعداد بسیار زیادی قطعه‌ی متحرک به کار گرفته شود، از این‌رو این دوربین‌ها وزن سبک‌تر و ابعاد کوچک‌تری دارند. ایجاد فضای بیشتر برخی تولیدکنندگان را به استفاده از ماژول‌های کاربردی‌تر سوق داده که از جمله‌ی آن می‌توان به لرزش گیر اپتیکال اشاره کرد. همچنین تولیدکنندگان در دوربین‌های رده بالای بدون آینه از وجود ال‌سی‌دی‌هایی با کیفیت بالا بهره می‌برند که ترکیب آن با امکان انجام تنظیمات لمسی بسیار کاربردی به نظر می‌رسد.

یکی از نقاط ضعف دوربین‌های بدون آینه را باید منظره یاب الکترونیکی خواند که در این دوربین‌ها به کار می‌رود. ال‌سی‌دی‌ها در مقایسه با منظره‌یاب‌های اپتیکال یا سنتی کارایی لازم را نداشته و مخصوصا در کاربردهایی نظیر عکاسی ورزشی نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای عکاسان باشند. همچنین عدم نمایش دقیق رنگ‌ها از طریق ال‌سی‌دی در مقایسه با چیزی که می‌توان بدون تغییر از طریق لنز و با چشم دید، دلیل دیگری است که دوربین‌های بدون آینه را هنوز جایگزین DSLR نمی‌کند.

پیشرفت در دوربین‌های بدون آینه را می‌توان به وضوح مشاهده کرد، چراکه هر ساله محصولات قدرتری در این حوزه تولید و راهی بازار می‌شوند. برای نمونه می‌توان به دوربین‌های بدون آینه رونمایی شده در جریان نمایشگاه فتوکینای ۲۰۱۶ اشاره کرد.