مجازات محاربه براي آتش سوزي در جنگلها

بسیاری از كارشناسان و مسئولان امور جنگلها و مراتع در كشور، وقوع این آتش سازیها را با توجه به تغییر شرایط اقلیمی، كاهش شدید بارندگی ها، كمبود رطوبت در جنگلها و وزش بادهای گرم امری طبیعی دانسته و احتمال عمدی بودن آنها را بعید می دانند.

در همین راستا، فرمانده یگان حفاظت از جنگلها، مراتع و آبخیزداری كشور در میزگردی كه هفته گذشته در ایرنا برگزار شد، تصریح كرد: «تاكنون هیچكس به اتهام دست داشتن در آتش سوزیهای اخیر جنگلهای شمال ایران بازداشت نشده است.»

سرهنگ تقی ایروانی با اشاره به اینكه معمولا در حوادث آتش سوزی، عامل انسانی نیز به عنوان یكی از احتمالات مطرح می شود و شایعاتی نیز در این زمینه رواج می یابد، به یك نمونه در این زمینه اشاره كرد و اظهارداشت: «در پی دریافت گزارشهای مردمی مبنی بر ورود دو فرد حاوی گالن بنزین با یك موتورسیكلت به جنگلی در شمال، یگان حفاظت از جنگلها، موضوع را پیگیری و مظنونان را دستگیر كرد اما معلوم شد كه آنها فقط یك بطری آب به همراه دارند.»

با این حال، كارشناسان شركت كننده در این میزگرد و سرهنگ ایروانی نیز تایید كردند كه عامل انسانی را به ویژه در مورد آغاز حریقهای جنگلی اخیر در شمال كشور نباید از نظر دور داشت.

آنان می گویند عامل انسانی در آغاز بیشتر آتش سوزیهای جنگلی نقش دارد اما به نظر می رسد در رخدادهای شمال، نقش آن به صورت غیرعمدی همچون سهل انگاری برخی كشاورزان یا گردشگران در خاموش كردن آتش یا انداختن وسایلی در جنگل كه در اثر تمركز نور خورشید موجب حریق می شوند، بوده و تاكنون این موضوع كه كسی به صورت 'عمدی' جنگل را آتش زده باشد، روشن نشده است.

با این حال، آتش سوزی های مكرر جنگل های شمال و غرب كشور طی ماه های اخیر موجب شده است تا فرضیه عمدی بودن برخی از این آتش سوزی ها نیز قوت بگیرد.

در همین زمینه، 'عبدالرضا گروسی' رییس اداره منابع طبیعی آمل از دستگیری فردی به اتهام آتش زدن جنگل منطقه لهاش آمل در دوازدهم دی ماه خبر داده اگرچه هنوز معلوم نیست آیا این اتهام ثابت شده است یا خیر؟

به این ترتیب، علاوه بر عوامل طبیعی نظیر خشكسالی،صاعقه، بادهای گرم و نبود فرهنگ گردشگری كه نقش مهمی در آتش سوزی در جنگل های كشور ایفا می كنند، موضوع ایجاد عمدی حریق در جنگلها با هدف تصرف زمین نیز اخیرا از سوی برخی افراد و رسانه ها مطرح شده است.

این امر، نه تنها در مورد مناطق ساحلی دریای خزر بلكه در باره جنگلهای زاگرس در غرب كشور نیز شنیده می شود.

به اعتقاد كارشناسان، آتش زدن عمدی جنگل‌ها برای تصرف زمین از سوی برخی افراد سودجو و در مناطق چسبیده به جنگل برای تبدیل آن به مزرعه یا ایجاد ساخت و ساز صورت می گیرد.

'اكرم توفیقی'مدیركل منابع طبیعی كردستان ماه گذشته در این باره گفت: متاسفانه عده ای سودجو در تابستان و پائیز سال جاری اقدام به آتش زدن جنگل ها و مراتع كردستان كردند تا به این صورت نسبت به تصرف اراضی ملی و تبدیل آنها به زمین های كشاورزی اقدام كنند كه تا كنون بیش از 70 پرونده قضایی در سطح استان برای این افراد تشكیل شده است.

'ذبیح الله كاظمی'، فرماندار سردشت نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، آتش سوزی نیمه آذرماه در جنگل‌های این شهرستان را به احتمال قوی عمدی خوانده و در توضیح آن گفته بود: «در این موقع از سال با توجه به سردی هوا و حضور بسیار كم گردشگران درمنطقه، به این یقین رسیده ایم كه آتش سوزی ها كاملا عمدی بوده است.»

از آنجا كه وجود جنگل ارزش حیاتی برای هر كشور بویژه ایران دارد و از سوی دیگر، كارشناسان می گویند برای احیای هر هكتار جنگل به 200 تا 300 سال زمان نیاز داریم، لزوم توجه جدی به مجازات كسانی كه به صورت عامدانه اقدام به حریق در جنگلهای كشور می كنند، بیش از پیش اهمیت می یابد.

به گفته 'فرود شریفی' رئیس سابق سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیز‌داری كشور، ظرف 40 سال گذشته حدود 5/11 درصد سطح جنگل‌های كشور تخریب و نابود شده و در این زمینه، عامل انسانی نقش موثری داشته است.

بنابراین، برخورد با عاملان آتش سوزی های عمدی موضوع مهمی است كه نمی توان به راحتی از آن گذشت و در این مورد باید تمامی ظرفیت های قانونی و همكاری گسترده سازمان ها و ادرات ذیربط را بكار گرفت.

حفاظت از جنگل ها، جلوگیری از تخریب جنگل و افزایش مساحت آن در بسیاری از كشورها جزء وظایف دولت ها به شمار می آید. در جمهوری اسلامی ایران نیز بر اساس اصل 45 قانون اساسی جنگل‌ها در اختیار دولت قرار دارد و حفاظت از آن به موجب قانون به عهده سازمان های ذیربط است.

مجازاتهای قانونی

تخریب و آتش زدن جنگل ها به موجب قانون ممنوع است و برای مرتكبین آن مجازات هایی در نظر گرفته شده است. مهمترین ماده ای كه در ارتباط با آتش زدن عمدی جنگل ها می توان به آن استناد كرد ماده 47 ‌' قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع ' است كه مجازات سنگینی را برای مرتكبین این جرم تعیین كرده است.

به موجب این ماده قانونی، هركس در جنگل عمداً آتش‌سوزی ایجاد كند به حبس مجرد از سه تا ده سال محكوم خواهد شد و در صورتی كه مرتكب، مأمور ‌جنگلبانی باشد به حداكثر مجازات مذكور محكوم می‌شود.

‌ماده 45 قانون مذكور نیز می گوید: «‌آتش زدن نباتات در مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت مأموران جنگلبانی ممنوع است. در صورتی كه در نتیجه‌ بی‌مبالاتی، حریق در جنگل ایجاد شود مرتكب به حبس تأدیبی از دو ماه تا یك سال محكوم خواهد شد.»

‌بر اساس ماده 46، هر كس مبادرت به كت زدن یا روشن كردن آتش در تنه درخت جنگلی نماید به حبس تأدیبی از سه ماه تا یك سال و برای هر درخت كه‌كت یا پی‌زده و یا در آن آتش روشن كرده باشد به پرداخت جریمه نقدی از یكصد ریال تا یك هزار ریال محكوم خواهد شد.

اما، علاوه بر مجازات های قانونی یادشده، آتش زدن عمدی جنگل ها اگر برای مقابله با حكومت اسلامی باشد، 'مجازات محارب' برای آن تعیین شده است.

در این باره ماده 675 قانون مجازات اسلامی می گوید:«هركس عمدا عمارت یا بنا یا كشتی یا هواپیما یا كارخانه یا انبار و بطور كلی هر محل مسكونی یا مستعد برای سكنی یا جنگل یا خرمن یا هر نوع محصول زراعی یا اشجار یا مزارع یا باغهای متعلق به دیگری را آتش بزند به حبس از دو تا پنج سال محكوم می شود اما اعمال فوق در صورتی كه به قصد مقابله با حكومت اسلامی باشد مجازات محارب را خواهد داشت.»

محارب از نظر حقوقی،كسی است كه به محاربه و مبارزه مسلحانه با نظام اسلامی بپردازد و از نظر شرعی، چنین فردی به اشد مجازات نظیر مرگ، قطع دست و پا و یا نفی بلد محكوم می شود.

مروری بر قوانین نشان می دهد در برخورد با عاملان آتش سوزی در جنگلها خلاء قانونی چندانی وجود ندارد. از این رو، مسئولان حفاظت از جنگلها و مراتع كشور باید با قدرت و جدیت به وظیفه خویش عمل كرده و در صورتی كه افرادی را مشاهده كردند كه به صورت عمدی جنگلها را آتش می زنند، آنان را برای تنبیه و مجازات به مراجع قضایی معرفی كنند.

خوشبختانه، گزارشهایی كه تاكنون از وضعیت آتش سوزیها مخابره شده است، نشان می دهد همه مردم كشور نه تنها قدر جنگل به عنوان سرمایه ملی را به خوبی می دانند بلكه با همه وجود به كمك ماموران حفاظت از جنگلها برای مهار و كنترل آتش سوزیها برخاسته اند.