نیم درجه تفاوت در دمای جهان، چگونه آینده‌ای متفاوت برای بشر رقم می‌زند؟

باورنکردنی است؛  اما فاصله‌‌ی بین یک قطب شمال با یخ تا قطب شمالی بدون یخ، تنها نیم درجه‌ی سانتی‌گراد است. تفاوت بین انقراض تقریباً کامل صخره‌های مرجانی یا ادامه‌‌ی بقای ۳۰ درصد از آن‌‌ها، باز هم نیم درجه است و همچنین فاصله‌‌ی بین یک سوم تا یک دهم از جمعیت جهانی که در معرض امواج شدید گرما قرار خواهند گرفت، همچنان نیم درجه اختلاف دماست.

این دو آینده‌‌ی احتمالی برای زمین، در گزارش اخیر مجمع بین‌‌المللی تغییرات اقلیمی (IPCC) به تصویر کشیده شد؛ گزارشی که در آن به بررسی امکان محدود کردن افزایش دمای جهانی تا ۱/۵ درجه‌‌‌‌‌‌ به‌‌جای ۲ درجه‌‌ی سانتی‌‌گراد (نسبت به دوران پیش از انقلاب صنعتی) تا پایان این سده پرداخته شد. این گزارش، پنجره‌‌هایی از دو

جلوگیری از افزایش دمای ۲ درجه‌‌ای خود یک چالش بزرگ خواهد بود، یکی از این چالش‌‌ها این است که به‌احتمال زیاد، تعهدات فعلی کشورهای گوناگون برای تحقق چنین چشم‌‌اندازی جوابگو نخواهد بود. بدتر این‌که این چشم‌انداز مربوط به شرایطی بود که هنوز دونالد ترامپ، ایالات‌متحده را از توافق پاریس خارج نکرده بود. با این‌ حال، این گزارش می‌گوید که رسیدن به نقطه‌ی هدف ۱/۵ درجه‌‌ای غیرممکن نیست؛ هر چند تحقق آن، نیاز به اقدام فوری و مؤثر دارد چرا که با روند فعلی انتشار گازهای گلخانه‌ای، ما در بازه‌‌ی سال‌‌های ۲۰۳۰ الی ۲۰۵۲ به حد آستانه‌‌ی مجاز خواهیم رسید. در محتمل‌ترین سناریوی ممکن است ادامه‌‌ی روند، منجر به گذشتن دمای جهان از این آستانه‌‌ی مجاز شود و ما مجبور به جذب دی‌‌اکسید کربن از اتمسفر شویم تا بتوانیم دما را مجدداً تحت کنترل درآوریم.

با بحران‌‌های اقلیمی که هم‌‌اکنون در پی افزایش یک درجه‌‌ای دمای جهان، با آن‌‌ها مواجه شده‌‌ایم، به نظر می‌رسد که حتی در صورت رسیدن به هدف ۱/۵ درجه‌‌ای نیز باید آماده رویارویی با اثرات منفی شدیدی باشیم. با این‌ حال، پیشگیری از نیم درجه گرمایش بیشتر کره‌‌ی زمین، کل اکوسیستم‌ها، شهرها و جمعیت‌های آسیب‌پذیر را در مقابل آسیب‌های بسیار بدتری محافظت می‌کند.

کیم کاب، یک کارشناس اقلیمی در موسسه‌‌ی فناوری جورجیا و از نویسندگان گزارش بعدی مجمع، می‌گوید:

    ما هنوز گزینه‌‌هایی پیش رو داریم؛ بااینکه بسیاری از آسیب‌‌های عمده را پیش‌ از این تجربه کرده‌‌ایم.

در ادامه به برخی از پیامدهای اقلیمی خواهیم پرداخت که در صورت محدود شدن گرمایش کره‌‌ی زمین به ۱/۵ درجه‌‌ی سانتی‌گراد، می‌توان از آن‌‌ اجتناب کرد.

گرما: افزایش میانگین دما با تعداد دفعات رخداد امواج گرما و شدت آن‌‌ها در صورت وقوع، یک رابطه‌‌ی مستقیم دارد. مطالعات قبلی، تأثیر گرمایش جهان را بر شدت امواج گرمایی در وضعیت فعلی آب‌‌وهوایی نشان داده‌اند. اوضاع حتی بدتر نیز می‌شود؛ چرا که دما در گرم‌ترین روزها، سریع‌تر از میزان میانگین جهانی بالا می‌‌رود. در مطالعه‌‌ای که در گزارش جدید آمده است، از مدل‌های آب‌وهوایی استفاده‌شده تا ببینند چگونه سهمیه‌‌ی جمعیت‌‌هایی از جهان که در معرض موج گرما قرار می‌‌گیرند، تغییر خواهد کرد (هر یک با شانس رخداد ۵ درصد در هر سال). این ارقام از میزانی کم‌تر از ۱۰ درصد جمعیت برای وضعیت فعلی، به رقم ۵۰ درصد در صورت  افزایش ۱/۵ درجه‌‌ای و تا رقم ۷۰ درصد در صورت افزایش ۲ درجه‌‌ای متغیر بودند.

اکوسیستم‌ها: صخره‌‌های مرجانی در حال حاضر با گرم و اسیدی شدن محیط اقیانوس‌ها، در سال‌های اخیر به‌‌صورت گسترده‌‌ای تخریب شده‌اند. صخره‌‌های مرجانی یکی از این دو سرنوشت غم‌انگیز را پیش رو خواهند داشت: افزایش دمای ۲ درجه‌‌ای، که طی آن ۹۹ درصد از صخره‌های امروزی ناپدید می‌‌شوند، افزایش دمای ۱/۵ درجه‌‌ای که می‌تواند بخشی از این موجودات را با تلفاتی بین ۷۰ تا ۹۰ درصدی حفظ کند. بسیاری از موجودات دیگر نیز با نابودی محل زندگی خود مواجه‌‌ خواهند شد. میزان نابودی زیستگاه مناسب برای مهره‌داران و گیاهان در صورت افزایش دمای ۲ درجه نسبت ‌‌به ۱/۵ درجه، دو برابر خواهد بود. این میزان برای بی‌‌مهرگان به ۳ برابر هم می‌‌رسد.

قطب شمال: قطب شمال تاکنون با سرعتی ۲ برابر نسبت به‌ متوسط سرعت گرمایش جهان، گرم شده است و این باعث شده است که یخ‌های قطبی فرو پاشند و دریای یخ‌‌زده نیز به‌طور پیوسته ذوب شود. پرش از ۱/۵ درجه به ۲ درجه سانتی‌‌گراد، می‌تواند به معنای ناپدید شدن ۱/۵ الی ۲/۵ میلیون کیلومترمربع دیگر از یخ‌‌های قطبی باشد؛ درحالی‌که اقیانوس منجمد قطب شمال به‌‌جای آن‌‌که هر ۱۰۰ سال یک‌‌بار عاری از یخ شود، هر ۱۰ سال یک‌‌ بار دچار این وضعیت خواهد شد.


غذا و آب: گرم شدن هوا، آب و منابع غذایی را که انسان‌ها به آن وابسته هستند، نیز تهدید می‌کند. اجازه‌‌ی افزایش دمای جهان به میزان ۲ درجه سانتی‌‌گراد باعث دو برابر شدن میزان خسارات سالانه در صید ماهی‌های اقیانوسی می‌شود؛ همچنین تعداد افرادی را که در معرض تنش آبی قرار خواهند گرفت، ۵۰ درصد افزایش می‌یابد و کاهش تولید محصولات اصلی نظیر ذرت، برنج و گندم شدت خواهد یافت.

تصویر زیر به‌‌ مقایسه‌‌ی وضعیت جهان در مواجهه با دو سناریوی افزایش ۱/۵ درجه‌‌ای و افزایش ۲ درجه‌‌ای دمای جهان می‌‌پردازد.