فعالیت در فضای مجازی زیر ذره‌بین کمیته انضباطی دانشگاه

وزیر علوم و وزیر بهداشت شیوه‌نامه‌ی انضباطی جدیدی را امضا و به دانشگاه‌ها ابلاغ کرده‌اند که فعالیت‌های دانشجویان را در فضای مجازی بیش از گذشته رصد می‌کند. شیوه‌نامه اجرایی جدید آیین‌نامه انضباطی دانشجویان کشور که آبان‌ ماه به تصویب رسیده، آخرین بار مرداد ۱۳۹۸ پس از ده سال تغییر کرده بود و همان موقع هم بسیاری نسبت به آن اعتراض داشتند.

موارد اصلاحی جدید بیشتر بر فعالیت مجازی دانشجویان تمرکز دارند. یکی از مهم‌ترین تغییرات این شیوه‌نامه به نسبت شیوه‌نامه‌ی سال ۹۸، در ماده ۳۲ یعنی تخلفات رایانه‌ای و مخابراتی و مجازی است که به جای یک تبصره، هفت تبصره دارد. در تبصره‌ی دو آمده که «تشکیل کلیه‌ی گروه‌های مجازی دانشجویی با جمعیت بالای ۱۰۰ نفر نیاز به مجوز کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی دارد. تشکل‌ها و مجموعه‌های رسمی تابع قوانین مربوطه هستند. ایجاد کانال‌ یا گروه غیرمجاز مشمول تنبیهات بند ۸ تا ۱۹ خواهد شد. این تنبیهات از منع موقت از تحصیل تا اخراج دانشجو از دانشگاه با محرومیت از تحصیل در کلیه‌ی دانشگاه‌ها تا پنج سال است. بر این اساس صرف مجوز نگرفتن برای ایجاد کانال یا گروه در هر پلتفرمی می‌تواند این مجازات‌ها را در پی داشته باشد.

تبصره‌ی سه تولید، انتشار و بازنشر هر محتوایی در گروه یا کانال متخلف را که مصداق تخلفات اشاره شده در شیوه‌نامه باشد، جرم‌انگاری کرده و تنبیهاتی از قبیل محرومیت از تسهیلات رفاهی مثل خوابگاه، وام و تغذیه تا خسارت و منع موقت از تحصیل و در بالاترین حد مثل تبصره‌ی قبل شامل اخراج و محرومیت دانسته است. تبصره‌ی چهار استفاده از عنوان آرم و عناوین مشابه مرتبط با دانشگاه را هم جرم می‌داند که ممکن است اخطار و توبیخ و درج در پرونده و محرومیت از تسهیلات رفاهی را به‌دنبال داشته باشد.

علاوه بر این‌ها در تبصره پنج، تخلفات صورت گرفته در فضای مجازی که مشمول عناوین بخش‌های دیگر شیوه‌نامه در فضای حقیقی شوند، براساس همان ماده مرتبط با فضای حقیقی رسیدگی می‌شود. تبصره شش همه‌ی شبکه‌ها، نرم‌افزارها و سکوهای مجازی را که قابلیت دسترسی عام دارند حریم عمومی محسوب کرده است و تشخیص مصداق حریم خصوصی در گزارش‌های واصله بر عهده کمیته انضباطی دانشگاه است. تبصره هفت هر گونه عضویت با هدف ارتباط و تبادل در کلیه‌ی شبکه‌ها، نرم‌افزارها و سکوهای مجازی گروه‌های غیرقانونی را مشمول تنبیهات بندهای چهار تا ۹ (به جز بند پنج) می‌داند. یعنی توبیخ کتبی و درج در پرونده، محرومیت از تسهیلات رفاهی، دریافت خسارت، منع موقت از تحصیل تا یک نیم‌سال در انتظار این دانشجویان خواهد بود.

براساس ماده ۴۱ و ۴۳ در بخش رسیدگی به تخلفات سیاسی هم قوانین مربوط به فضای مجازی اضافه شده است. بر این اساس در صورتی که مواردی مثل فعالیت و تبلیغ به نفع «گروهک‌های محارب و معاند نظام جمهوری اسلامی یا گروه‌های غیرقانونی منحله» در فضای مجازی به دانشجو نسبت داده شود و همچنین در صورتی که «توهین به شعائر و مقدسات اسلامی یا ملی، ادیان رسمی کشور یا ارتکاب اعمالی بر ضد نظام جمهوری اسلامی» در فضای مجازی صورت بگیرد، کمیته‌ی انضباطی وارد ماجرا می‌شود و دانشجو از این طریق به تنبیهاتی از قبیل محرومیت از تسهیلات رفاهی تا منع موقت از تحصیل به مدت دو نیمسال با احتساب سنوات محکوم می‌شود.

تعریف تخلفات جدید به‌خصوص در فضای مجازی و در رابطه با محصولات رسانه‌ای در اصلاحیه‌ی سال ۹۸ به شیوه‌نامه دانشجویان اضافه شد و همچنین میزان تنبیهات دانشجویان هم افزایش پیدا کرد و اعتراض بسیاری از دانشجویان را برانگیخت. شیوه‌نامه‌ی آبان امسال هم در این مسیر پیشروی کرده و به‌طور مشخص فعالیت‌ در شبکه‌های اجتماعی را با جزئیات نشانه گرفته است.

دانشجویان بسیاری در فضای مجازی نسبت به این اصلاحیه واکنش نشان داده‌اند. آن‌ها می‌گویند این شیوه‌نامه ظلم آشکار است و بسیاری از آزادی‌های مشروع دانشجویان از آن‌ها گرفته شده است. آن‌ها با دادن بیانیه و اعتراض و تحصن مخالفت خود را به این شیوه‌نامه‌ی جدید و آنچه که پادگان‌سازی دانشگاه می‌خوانند ابراز کردند.