در سال 2012، دو خورشید در آسمان زمین خواهد درخشید؟!

برخی روزنامه‌ها و سایت‌های خبری خارجی با استناد به اظهارات یک استاد فیزیک دانشگاه کویینزلند در گفت‌و‌گو با یک سایت استرالیایی، چند روزی است چنین تیترهایی را از احتمال مشاهده دو خورشید در آسمان زمین در پی انفجار ستاره‌ای سرخ‌رنگ و غول‌پیکر منتشر می کنند. به گفته آن‌ها، این پدیده دیدنی و خیره‌کننده ممکن است طی همین یکی دو سال آینده اتفاق بیفتد!

به گفته دکتر براد کارتر، ستاره غول‌پیکر یدالجوزا یا آلفا-جبار که به ابط‌الجوزا (Betelgeuse) نیز مشهور است، در آستانه انفجار ابرنواختری است و در صورت انفجار، تحت تاثیر نور بسیار زیاد آن برای مدتی زمین از دو خورشید برخوردار خواهد بود. به گفته وی در صورت حادث شدن این رویداد، مردم زمین شب و روزهای بسیاری را در این جشن ابرنواختری بیدار خواهند ماند؛ حال آن که بسیاری از مواد پخش شده در فضا در اثر این انفجار از کنار زمین عبور کرده و در معرض دید نخواهند بود.

توضیح عکس زیر: ستاره یدالجوزا، ستاره نارنجی رنگ بالای تصویر است. این تصویر را بابک امین تفرشی از قله گرگش کاشان، محل احداث رصدخانه ملی ایران گرفته است.

کارتر می‌گوید در هنگام انفجار یک ستاره که معلوم نیست سال 2011 باشد یا 1002011، ابتدا شاهد بارش ذرات ریز نوترینو خواهیم بود که با این‌که 99 درصد انرژی ابرنواختر از طریق این ذرات گسیل می‌شود،‌ هیچ ضرری برای انسان‌ها ندارند.

انفجار ستارگان در اثر پدیده ابرنواختر پدیده‌ای کاملا شناخته شده و معمول در عرصه اخترشناسی است؛ اما نکته قابل تامل در خبر اخیر، رویکرد سایت استرالیایی منبع اولیه خبر و برخی سایت‌های انتشاردهنده آن است که با «هالیوودی کردن» و پر و بال دادن به اظهارات کارتر، خبر را به نحوی تنظیم کرده‌اند که این تصور در مخاطبان کم دقت ایجاد می‌شود که زمان انفجار این ستاره بسیار نزدیک (سال 2012) خواهد بود؛ رویکردی که شاید چندان بی ارتباط با خرافات مطرح در غرب درباره سال 2012 و فیلم‌ها و قصه‌پردازی‌های صورت گرفته در مورد آن نباشد.

دکتر رضا منصوری، استاد فیزیک دانشگاه صنعتی شریف و مجری طرح رصدخانه ملی ایران در گفت‌و‌گو با ایسنا با اشاره به این‌که انفجار ابرنواختری ستارگان به دلیل تحولات درونشان، پدیده‌ای طبیعی در روند حیات آنها از جمله ستاره یدالجوزا است، اظهار کرد: «مساله مهم این است که زمان این پدیده در ابعاد میلیون سال قابل تخمین است و ای‌که گفته شود چنین پدیده‌ای مثلا تا سال آینده به وقوع می پیوندد کاملا بی اساس و فاقد مبنای علمی است».

وی انتشار چنین خبری را ناشی از بی دقتی در نقل اظهارات فیزیک‌دان استرالیایی یا تمایل برخی به جنجال‌سازی به منظور کسب شهرت خواند و بر ضرورت توجه رسانه‌ها به مبانی روزنامه‌نگاری علمی و پرهیز از نقل مطالب غیرعلمی و شبه‌علم تاکید کرد.

یدالجوزا یا ابط‌الجوزا، ستاره‌ای با قطر 900 برابر خورشید (تقریبا به بزرگی مدار سیاره مشتری، 4 برابر بزرگتر از مدار سیاره زمین به دور خورشید) است که دومین ستاره پرنور این صورت‌فلکی جبار یا شکارچی است و 590 سال‌نوری از خورشید ما فاصله دارد. رنگ این ستاره نارنجی است و این شب‌ها در آغاز شب، می‌توان آن را در افق شرقی دید که بالاتر از سه ستاره کمربند جبار واقع شده و به سادگی قابل تشخیص است.

وضعیت این ستاره غول‌سرخ سال‌هاست که برای دانشمندان شناخته شده است. مرگ این ستاره به صورت انفجاری ابرنواختری طی هزاران سال آینده هم دور از ذهن نیست و مطمئنا در صورت وقوع این انفجار با توجه به فاصله نسبتا نزدیک این ستاره به زمین، منظره‌ای بسیار تماشایی خلق خواهد شد؛ اما واقعیت این است که فعلا نمی‌توان تخمین صحیحی از زمان مرگ باشکوه ابرغول قرمز شانه «شکارچی» داشت و تا آن زمان، طلوع قریب‌الوقوع خورشیدی دیگر تنها در آسمان وهم گرفته شبه‌علم و جنجال‌های رسانه‌ای قابل مشاهده است.