چرا تانک تی ۹۰ روسیه در باتلاق اوکراین گیر کرده است؟

ارتش روسیه لقب دومین ارتش بزرگ جهان را یدک می‌کشد. به‌همین‌خاطر وقتی روس‌ها تصمیم گرفتند در فوریه ۲۰۲۲ به اوکراین حمله کنند، همگی انتظار یک جنگ کوتاه را داشتند. در ابتدا نیز شرایط اینگونه پیش می‌رفت و تانک‌ های روسیه به‌سرعت از مرزهای اوکراین می‌گذشتند. روس‌ها با تنوع گسترده‌ای از سلاح‌ها به اوکراین حمله کردند و به‌ رئیس‌جمهور اوکراین نیز پیشنهاد شده بود که کشور را ترک کند. هرچند پس از مدتی نیروهای زرهی روسیه با مشکل مواجه شدند.
اوکراین به قبرستان تانک تی ۹۰ روسیه تبدیل شده است

بر اساس داده‌های موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک روسیه از آغاز درگیری با اوکراین بیش از ۸۸۰۰ خودرو زرهی خود را از دست داده است. در گذشته روس‌ها دکترین نظامی خود را همیشه بر پایه تانک‌ های قدرتمند بنا می‌کردند. در جنگ با اوکراین نیز انواع تانک های مختلف از تی ۷۲ گرفته تا تی ۹۰ و تی ۱۴ آرماتا حضور داشتند. ولی شرایط فرسایشی میدان نبرد به‌خوبی نشان می‌دهد که ظاهرا اینبار نتوانسته‌اند چندان تاثیرگذار باشند.

هزینه‌های سنگین جنگ و تحریم‌های اقتصادی نیز سبب شده است که روسیه از تمامی موجودی انبارهای نظامی خود استفاده کند. گویا آنها صرفا انبارهای قدیمی را باز کرده‌اند و پس از کمی گردگیری تانک ها را به میدان نبرد فرستاده‌اند. باید بدانید که برخی از تانک های حاضر در جنگ با اوکراین به دوران پس از جنگ جهانی دوم تعلق دارند و علاوه بر نیروهای اوکراینی برای خدمه روسی نیز خطرناک محسوب می‌شوند.



استفاده از تانک نسبتا قدیمی تی 72 و تی 90 در جنگ اوکراین یک سوال مهم را در ذهن افراد زیادی ایجاد کرده است. تانک اصلی میدان نبرد روسیه کجاست؟ تا پیش از جنگ بسیاری از کارشناسان نظامی T-14 Armata را یکی از بهترین تانک های جهان می‌دانستند که می‌تواند سرنوشت نبردها را تغییر دهد. هرچند هزینه‌های بالای تعمیر و نگهداری، فساد در سیستم دولتی روسیه و مشکلات فنی سبب شده که ارتش پوتین نتواند از این تانک به‌صورت گسترده استفاده کند.

اینجاست که تانک تی ۹۰ به‌عنوان تانک اصلی میدان نبرد روسیه در برابر ارتش اوکراین قرار می‌گیرد. هرچند این تانک نیز به‌تنهایی نمي‌تواند کارساز شود و حسابی در باتلاق جنگ اوکراین گیر کرده است.

برای اولین‌بار در سال ۱۹۹۲ بود که تانک تی 90 وارد خدمت شد. از آن زمان نیز T-90 بارها به‌روز شده‌ است که آخرین مورد به سال ۲۰۱۷ مربوط می‌شود. این تانک نسبت به تانک پیشین ارتش روسیه یعنی تی 72 (این تانک نیز در اوکراین با مشکل مواجه شده است) پیشرفت‌های زیادی را تجربه کرده است و عملکرد بسیار بهتری دارد.


روس‌ها در تانک تی 90 از زره واکنشی انفجاری Kontakt-5 استفاده کرده‌اند که در میان بهترین زره‌های دفاعی جهان قرار می‌گیرد. این زره می‌تواند در برابر حملات دیگر تانک‌ ها بسیار موفق عمل کند. هرچند در برابر برخی‌ سلاح‌ها عملا بی‌فایده است. یکی از این سلاح‌ها موشک ضدتانک آمریکایی جاولین است. موشک‌های جاولین را نفر پیاده می‌تواند حمل کند و پس از شلیک هم باید تانک را نابود‌شده قلمداد کرد.

نیروهای ارتش اوکراین نیز با استفاده از همین موشک تانک های تی ۹۰ روسیه را شکار می‌کردند. سیستم جاولین به‌این صورت است که موشک پس از شلیک به‌سمت بالا حرکت می‌کند و پس از طی مسافتی روی قسمت بالایی تانک شیرجه می‌زند. این قسمت از تانک کمترین میزان زره را دارد و آسیب‌پذیرتر است. جاولین در مرحله اول زره واکنشی انفجاری تانک تی ۹۰ را نابود می‌کند و سپس سراغ زره اصلی می‌رود.



در نتیجه این اتفاق نیز یا تانک به‌طور کامل غیرعملیاتی می‌شود و یا تمامی خدمه آن جان خود را از دست می‌دهند. البته شرایط میدان‌های نبرد در جنگ روسیه و اوکراین نیز چندان برای تانک تی ۹۰ مناسب نبود. بسیاری از نبردها در مناطق شهری انجام می‌شوند و همین سبب می‌شود که تانک در معرض تهدیدهای گوناگون قرار گیرد. در واقع راکت‌های ضد تانک و پهپادهای انتحاری تنها بخشی از مشکل تانک های روسی هستند.

البته مشکلاتی نیز از جانب روس‌ها وجود داشتند که سبب می‌شدند تانک تی 90 نتواند در نبرد اوکراین خودنمایی کند. ایرادات در تعمیر و نگهداری، فساد در سطوح مختلف فرماندهی روس‌ها و دکترین نظامی قدیمی سبب شدند که T-90 محکوم به‌شکست باشد.

دلیل عدم موفقیت خودروهای زرهی روسیه در میدان نبرد

روی کاغذ تانک T-90 پیشرفت‌های زیادی را نسبت به نسل‌های گذشته داشته است؛ اما تاریخچه عملیاتی این تانک چندان درخشان نیست. پیش از جنگ اوکراین، روسیه از تانک تی 90 در داغستان، سوریه و دیگر مناطق درگیری استفاده کرده بود. در آن زمان رسانه‌های روسی ادعا می‌کردند که تانک اصلی میدان نبرد آنها توانسته فوق‌العاده ظاهر شود. هرچند که نشانه‌های چندانی در میدان نبرد دیده نمی‌شد. هرچند شرایط در اوکراین فرق می‌کند.


تا ژانویه ۲۰۲۴ ارتش روسیه حداقل ۱۰۰ عراده تانک تی 90 را در جنگ با اوکراین از دست داده است. خیلی از این تعداد به‌طور کامل نابود شده و برخی نیز توسط خدمه رها شده بودند. همان ماه نیز ویدیویی از جنگ روسیه منتشر شد که نشان می‌داد دو خودرو زره‌پوش جنگی M2 Bradley آمریکایی یک تانک تی 90 را نابود کردند. چیزی که برای تانک روسی آبروریزی بزرگی بود. آتش مکرر خودروهای بردلی سبب شد که زره واکنشی انفجاری تانک نابود شود. در نتیجه این اتفاق انفجاری بزرگ رخ داد و تانک از حالت عملیاتی در آمد. خدمه نیز تانک را رها کردند.

در نهایت می‌توان گفت که ناکامی‌های تانک تی ۹۰ و سایر خودروهای زرهی روسیه در اوکراین به چند عامل مربوط می‌شود. مشکل بزرگ روسیه در محدودیت منابع مالی نهفته است. این مسئله باعث می‌شود که پرسنل نظامی آموزش کافی نبینند و نتوانند بهترین عملکرد را در میدان نبرد داشته باشند. همچنین آموزش ناکافی سبب می‌شود که افراد نتوانند در گرماگرم جنگ تعمیر و نگهداری از خودروهای زرهی را به‌خوبی انجام دهند.

در نهایت دکترین قدیمی روس‌ها که اهمیت زیادی به تانک ها می‌دهد نیز کم‌تقصیر نیست. همین‌که روس‌ها از تانک تی 90 در کنار تانک‌های تی 55، تی 62 و تی 72 در جنگ اوکراین استفاده می‌کنند، می‌تواند نشان‌دهنده عمق فاجعه باشد. ظاهرا آنها متوجه نیستند که این تانک ها به موزه‌های نظامی تعلق دارند و تانک T-90 نیز نمي‌تواند به‌تنهایی معجزه باشد.