وقتی ورزش می‌کنیم، زمان کندتر از واقعیت می‌گذرد

شما در باشگاه هستید و تقریباً به پایان تمرین رسیده‌اید. سوار بر دوچرخه ثابت در حال رکاب‌زدن هستید و تصور می‌کنید که تمرین امروزتان رو به اتمام است، اما وقتی که به ساعت نگاه می‌کنید، متوجه می‌شوید زمان خیلی آهسته‌تر از تصورات شما گذشته و وقت زیادی را صرف دوچرخه‌سواری نکرده‌اید. همین‌طور است؟ بر اساس مطالعه‌ای جدید، به نظر می‌رسد وقتی که در حال ورزش کردن هستیم، زمان خیلی کندتر از واقعیت می‌گذرد.

تجربه‌ی گذر زمان برای افراد مختلف در موقعیت‌های متفاوت، همچنان به‌صورت معمایی علمی، حل‌نشده باقی مانده است و بسیاری از دانشمندان در حال بررسی پرسش‌های موجود هستند. برای مثال، اخیراً مطالعه‌ای نشان داد ایجاد تغییر در ویژگی‌های خاص تصاویر یا صحنه‌ای که می‌بینیم، می‌تواند درک ما از گذر زمان را به شکلی تحریف کند که مدت زمان سپری‌شده در حین تماشا را متوجه نشویم. این مطالعه با سنجش درک افراد از گذر زمان، ایده‌ی جهانی ساعت داخلی را زیر سؤال برد.

حتی آلبرت اینشتین نیز برای توضیح نظریه نسبیت، به گونه‌ای از این مفهوم استفاده کرد که بیشتر مردم به شکلی شهودی می‌توانند درکش کنند: «وقتی مردی یک ساعت را با زنی زیبا می‌گذراند، به نظر می‌رسد که فقط یک دقیقه گذشته است. اما اگر این مرد یک دقیقه روی اجاقی داغ بنشیند، این یک دقیقه از هر ساعتی طولانی‌تر می‌گذرد. این نسبیت است.»

اکنون، مطالعه‌ای جدید با سنجش ۳۳ شرکت‌کننده در حال رکاب‌زدن با دوچرخه ثابت، نحوه‌ی گذر زمان برای این افراد را در شرایط مختلف، بررسی کرده است. در آزمایش، دوره‌ای مجازی به طول چهار کیلومتر، روی صفحه‌ای نمایش داده شد و از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا تلاش کنند این دوره را در سریع‌ترین زمان ممکن به پایان برسانند. پس از انجام آزمایش اولیه با عنوان «فرایند آشناسازی»، شرکت‌کنندگان دوره‌ای مشابه را تحت سه شرایط متفاوت و به‌ترتیب تصادفی، آزمایش کردند:

   

• انفرادی: در شرایطی که فقط تصویری مجازی از بازنمایی خودشان را مشاهده می‌کردند. 
• با حضور حریف غیرفعال: در شرایطی که تصویری مجازی از شخص دیگری نیز در دوره وجود داشت، اما این شخص مستقیماً با آن‌ها رقابت نمی‌کرد.  
• با حضور حریف فعال: از شرکت‌کنندگان درخواست شد تا با تصویر مجازی شخص دیگر روی صفحه، مسابقه دهند و سعی کنند که زودتر از حریف، دوره را به پایان برسانند.

قبل از آزمایش، در طول آزمایش و پس از آن، از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا تخمین بزنند که در وقفه‌ی زمانی ۳۰ ثانیه‌ای، به نظر آن‌ها چقدر زمان گذشته است. هیچ اطلاعاتی از ضربان قلب یا عملکرد شرکت‌کنندگان در طول آزمایش‌های مختلف دوچرخه‌سواری، در دسترس آن‌ها قرار نگرفت تا در تخمین گذر زمان، تداخلی ایجاد نشود.

درک شرکت‌کنندگان از گذر زمان در آزمایش‌های دوچرخه‌سواری، حدود ۹ درصد کاهش داشت

مقایسه‌ی نتایج تخمین زمان در طول آزمایش‌های دوچرخه‌سواری، با آزمایش‌های قبل و بعد از آن، نشان داد که در میانه‌ی ورزش، زمان برای شرکت‌کنندگان «آهسته‌تر» می‌گذشت. احتمالاً از این به بعد بهانه‌ی خوبی برای ورزش نکردن داریم.

نکته‌ی جالب این است که شرایط مختلف آزمایش، تأثیر معنی‌داری بر درک گذر زمان نداشت. درک شرکت‌کنندگان از گذر زمان در مسابقه با حریف مجازی و یا حتی در دوچرخه‌سواری به‌طور انفرادی، حدود ۹ درصد کاهش داشت. بدین معنی که تصویر درونی آن‌ها از گذر زمان، کمی از ساعت جلوتر بود.

نمودار نشان می‌دهد که تصویر درونی شرکت‌کنندگان آزمایش از گذر زمان، ۹ درصد کاهش یافت. یعنی کمی از ساعت جلوتر بود.

البته نمونه‌ی مورد مطالعه محدود بود، زیرا آزمایش با ۳۳ نفر شرکت‌کننده انجام شد که همگی از قبل، از نظر بدنی فعال محسوب می‌شدند. به همین دلیل، تعمیم‌پذیری نتایج مطالعه نیز محدودیت‌هایی دارد. پروفسور اندرو ادواردز از دانشگاه کنتربری کرایست چرچ و یکی از نویسندگان مطالعه، در بیانیه‌ای توضیح می‌دهد:

شرکت‌کنندگان در آزمایش، دوچرخه‌سواران حرفه‌ای نبودند. اما همگی از نظر بدنی در وضعیت خوبی قرار داشتند که در مورد همه‌ی افراد صدق نمی‌کند. نمونه‌ی ۳۳ نفری به‌عنوان اولین نگاه به نحوه‌ی ایجاد اختلال در درک ما از گذر زمان، جالب توجه است و شاید سرنخی ارائه بدهد، برای اینکه بدانیم چگونه در حین ورزش وضعیت بهتری داشته باشیم. یافته‌های ما، پیامدهای مهمی را برای انتخاب ورزشی سالم، سطوح لذت‌بردن از آن و همچنین، نحوه‌ی استفاده از این اطلاعات برای بهینه‌سازی عملکرد را به همراه دارد.

بنابراین، دفعه‌ی بعدی که در باشگاه هستید، غرغرهای دیگر افراد را نادیده می‌گیرید و از خودتان می‌پرسید که آیا ساعت خراب است؟ نتایج این مطالعه، می‌تواند دلیل وضعیت را برای شما شفاف‌سازی کند.

یافته‌های مطالعه در مجله‌ی Brain and Behavior منتشر شده است.