آیا هوش مصنوعی هرگز به سوددهی می‌رسد؟ وال‌استریت شک دارد

در ۱۹ ماهی که از آغاز رقابت هوش مصنوعی توسط ChatGPT می‌گذرد، غول‌های فناوری مرتب وعده داده‌اند که این تکنولوژی قرار است هر صنعتی که فکرش را بکنید، متحول کند و از این وعده به‌عنوان توجیهی برای صرف ده‌ها میلیارد دلار در مراکز داده و تراشه‌های مورد نیاز برای اجرای مدل‌ های زبانی بزرگ استفاده کرده‌اند. اما محصولاتی که تاکنون ارائه داده‌اند، دربرابر این چشم‌انداز رؤیایی و بلندپروازانه، رنگ می‌بازند؛ چت‌بات‌هایی که مسیر مشخصی برای درآمدزایی ندارند، اقداماتی برای صرفه‌جویی در هزینه‌های کدنویسی و خدمات مشتری و جست‌وجوی مبتنی‌بر هوش مصنوعی با کلی ایراد و دردسرهای کپی‌رایت.

شرکت‌های بزرگ فناوری کماکان در قبال میلیاردها دلاری که هزینه کرده‌اند، موفق به افزایش چشمگیر درآمد از هوش مصنوعی نشده‌اند و این موضوع، سرمایه‌گذاران را از آینده‌ی محصولات AIمحور به‌شدت نگران کرده است.

با وجود سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دلاری، هوش مصنوعی افزایش درآمد چشمگیری برای بیگ تک نداشته است

در یکی دو ماه گذشته بر هفت غول بزرگ فناوری که سلطه‌ی بی‌چون‌و‌چرایی بر بازار سهام ایالات متحده دارند و از تب‌وتاب هوش مصنوعی جهش بزرگی نصیب ارزش سهامشان شد، بسیار سخت گذشته است.

به گزارش گاردین، سال گذشته مایکروسافت، اپل، انویدیا، آلفابت شرکت مادر گوگل، متا مالک فیس‌بوک و اینستاگرام و واتساپ، تسلای ایلان ماسک و آمازون جف بزوس نیمی از کل سود شاخص سهام S&P 500 را به خود اختصاص دادند؛ اما اوج‌گیری تردیدها در مورد بازدهی سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی، انتشار صورت‌های مالی نه‌چندان جالب سه‌ماهه‌ی این شرکت‌ها، تمرکز سرمایه‌گذاران بر سهام سایر گروه‌های صنعت و انتشار داده‌های ضعیف اقتصادی ایالات متحده همگی دست به دست هم دادند تا سود این هفت غول بزرگ کاهش چشمگیری را تجربه کند.

در این مطلب می‌خواهیم به بحث در مورد رابطه‌ی پرفرازونشیب غول‌های بزرگ فناوری با هیاهوی هوش مصنوعی بپردازیم.

چرا قیمت سهام شرکت‌های مرتبط با هوش مصنوعی کاهش یافته است؟
سهامداران بیش از هرچیز نگران‌اند که آیا سرمایه‌گذاری گسترده‌ی مایکروسافت، گوگل و سایر غول‌های فناوری در هوش مصنوعی به نتیجه خواهد رسید یا خیر. این تردید در ماه‌های اخیر پیوسته رو به افزایش بوده است.

تحلیلگران شرکت گلدمن ساکس اخیراً یادداشتی منتشر کردند با عنوان «هوش مصنوعی مولد: خرج زیاد، سود کم؟» و در آن این پرسش را مطرح کردند که آیا سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری در هوش مصنوعی طی چند سال آینده اصلاً نتیجه‌ای در پی خواهد داشت یا خیر. شرکت Sequoia Capital که یکی از نخستین سرمایه‌گذاران OpenAI، خالق چت‌جی‌پی‌تی بود، اخیراً در تحلیلی اعلام کرده است که شرکت‌های فناوری اگر بخواهند تنها به اصل مبلغ سرمایه‌گذاری خود در هوش مصنوعی برسند و اصطلاحاً سربه‌سر شوند، باید ۶۰۰ میلیارد دلار درآمد از این حوزه کسب کنند!

آنجلو زینو تحلیلگر مشهور بازارهای مالی از مؤسسه‌ی تحقیقاتی CFRA معتقد است که این نگرانی‌ها ضربه‌ی خود را به هفت غول بزرگ فناوری زده است. او می‌گوید: «کاملاً مشخص است که سهامداران نگران‌اند سود قابل‌ توجهی از سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی نصیبشان نشود. شرکت‌های بزرگ فناوری کار خوبی می‌کنند که دست‌کم استراتژی‌های خود را در قبال هوش مصنوعی کاملاً شفاف به سهامداران اعلام می‌کنند.»

یکی دیگر از عواملی که در این بازی ترس و طمع نقش دارد، انتظارات سرمایه‌گذاران از فدرال رزرو، بانک مرکزی ایالات‌متحده است که احتمالاً به‌زودی نرخ بهره را کاهش دهد. چشم‌انداز کاهش هزینه‌ی وام، تمایل سرمایه‌گذاران را برای حمایت از شرکت‌هایی همچون بانک‌ها، شرکت‌های املاک و مستغلات و مشاغل کوچک‌تر که شاید سود خوبی کسب کنند، افزایش داده است.

ازآنجاکه سهام این هفت غول‌ فناوری، بخش اعظم ارزش شاخص S&P 500 را تشکیل می‌دهد، نگرانی‌ سهامداران بر شاخص کل S&P 500 تأثیر گذاشته است. هنری آلن، استراتژیست کلان دویچه بانک در این رابطه می‌گوید: «به‌دلیل تمرکز فزاینده‌ی شرکت‌های گروه فناوری بر هوش مصنوعی نسبت به سایر سهام بازار بورس ایالات متحده، اثر افت تب‌وتاب هوش مصنوعی به‌ نحو جدی‌تری در این غول‌ها هویدا می‌شود.»

خلاصه بگوییم؛ ترس سرمایه‌گذاران از اینجا سرچشمه می‌گیرد: آیا تمام این سرمایه‌گذاری‌ها در نهایت ارزشش را خواهد داشت یا اینکه هیاهوی هوش مصنوعی پس از مدتی فروکش می‌کند و صنعت فناوری سراغ تکنولوژی زرق‌وبرق‌دار دیگری می‌رود؟

آیا حباب هوش مصنوعی ترکیده است؟
برخی از سرمایه‌گذاران انتظار داشتند که این سه‌ماهه، زمانی باشد که غول‌های فناوری اعلام کنند که درحال کاهش سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی خود در هوش مصنوعی هستند، چراکه هوش مصنوعی بازدهی مورد انتظار آن‌ها را برآورده نکرده است.

اما برعکس این اتفاق افتاد؛ گوگل، مایکروسافت و متا همگی اعلام کردند که قصد دارند حتی بیشتر از قبل در هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کنند، چراکه در حال ایجاد زیرساخت‌هایی برای آینده‌ای از جنس هوش مصنوعی هستند. متا هزینه‌ی سالانه‌ی هوش مصنوعی را بین ۳۷ تا ۴۰ میلیارد دلار اعلام کرد و مایکروسافت گفت انتظار دارد در سال مالی ۲۰۲۵، بیشتر از ۵۶ میلیارد دلار هزینه‌ی سال قبل، در هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کند. گوگل هم پیش‌بینی کرد که سرمایه‌گذاری آن در هر سه‌ماهه‌ی امسال، ۱۲ میلیارد دلار یا بیشتر باشد.

به‌گفته‌ی رهبران صنعت تکنولوژی، چیزی که به آن نیاز دارند، زمان است؛ زمانی بسیار زیاد. این زمان برای مایکروسافت چیزی حدود ۱۵ سال است! متا هم می‌گوید انتظار ندارد محصولات هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۴ درآمدزایی چشم‌گیری برای این شرکت داشته باشند، اما در طول زمان، فرصت‌های جدیدی برای درآمدزایی ایجاد خواهند کرد.

مایکروسافت می‌گوید برای بازدهی سرمایه‌گذاری هوش مصنوعی به ۱۵ سال زمان نیاز دارد

چنین چشم‌اندازی برای بسیاری از سرمایه‌گذاران که به رشد قابل‌ اطمینان میزان فروش و سوددهی سیلیکون‌ولی عادت‌ کرده‌اند، نگران‌کننده است؛ بگذریم که برخی از آن‌ها تردید دارند که اصلاً سرمایه‌گذاری‌های هوش مصنوعی در نهایت نتیجه‌بخش باشد. جیم کوولو، تحلیلگر گلدمن ساکس، در گزارشی استدلال کرد که «این فناوری برای حل مشکلات پیچیده‌ای که بتواند هزینه‌هایش را توجیه کند، طراحی نشده است.»

اگر می‌خواهید دوره‌ی طولانی نتیجه‌بخش بودن سرمایه‌گذاری‌های هوش مصنوعی را به‌طور ملموس درک کنید، کافی است به سیستم تمام‌خودران تسلا نگاهی بیندازید. تسلا از سال ۲۰۱۵ این فناوری مبتنی‌بر هوش مصنوعی را به‌عنوان بخش کلیدی برنامه‌ی تجاری خود معرفی کرد و مرتب وعده می‌دهد که به‌زودی عملیاتی خواهد شد؛ اما این سیستم کماکان نیاز به یک راننده‌ی انسانی هوشیار دارد که در صورت بروز مشکل بتواند کنترل را به دست گیرد. در ضمن، با وجود گذشت تقریباً چهار سال پس از اولین عرضه‌ی آن به مشتریان تسلا، هنوز با نگرانی‌های ایمنی مواجه است.

فعلاً به نظر می‌رسد که رهبران بیگ تک معتقدند که «ریسک سرمایه‌گذاری ناکافی به‌مراتب بیشتر از ریسک سرمایه‌گذاری بیش‌ازحد است»؛ زیرا ساخت مراکز داده زمان‌بر است و اگر قرار باشد کسی در رقابت هوش مصنوعی پیروز شود، هیچ شرکتی نمی‌خواهد فقط به‌ این دلیل که ظرفیت محاسباتی کافی نداشته، شانس پیروزی را از دست بدهد. از سوی دیگر، این شرکت‌ها از کسب‌وکارهای اصلی خود به‌اندازه‌ی کافی درآمد دارند تا سرمایه‌گذاران فعلاً با این ولخرجی‌های هوش مصنوعی کنار بیایند.

اما تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که به‌زودی، شاید اواخر امسال یا اوایل سال آینده، فشار سرمایه‌گذاران برای کاهش سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی به‌قدری شدید شود که مدیران فناوری مجبور به عقب‌نشینی شوند.

آیا هوش مصنوعی مولد برای شرکت‌ها پول پارو می‌کند؟
به ابزارهای مبتنی‌بر هوش مصنوعی که می‌توانند متن، صدا یا تصاویر قابل‌ قبولی را از طریق درخواست‌های چندخطی ساده ایجاد کنند، هوش مصنوعی مولد گفته می‌شود. موفقیت‌آمیزترین و مؤثرترین کاربرد هوش مصنوعی مولد را باید در رده‌ی کاربران و مشتریان جست‌وجو کرد. افرادی که نحوه‌ی استفاده‌ی مؤثر از ابزارهایی همچون کوپایلت مایکروسافت یا Claude شرکت آنتروپیک را یاد گرفته‌اند و توانسته‌اند کارهای وقت‌گیر سابق را در مدت‌زمان کوتاه‌تری اجرا کنند.

اما در سطح شرکتی و تجاری، فقط چند نمونه‌ی قابل‌ ذکر وجود دارد. بزرگ‌ترین آن‌ها انویدیا است که در تب طلای هوش مصنوعی، با فروختن بیل ثروتمند شد! این غول آمریکایی توانست با درآمد حاصل از فروش تراشه‌های هوش مصنوعی بسیار گران‌قیمت خود، سودهای کلانی کسب کند؛ به نحوی که ارزش سهامش تنها طی دو سال ۷ برابر شد و هم‌اکنون با ارزش بازار ۲٫۹۳ تریلیون دلار، سومین شرکت ارزشمند دنیا است.

جایزه‌ی بهترین استفاده‌ی تجاری از هوش مصنوعی نیز به کلارنا تعلق می‌گیرد. این شرکت که در زمینه‌ی فروش کالا فعالیت می‌کند و استراتژی «حالا ببر، بعداً پرداخت کن» را در پیش گرفته است، چند ماه پیش اعلام کرد دستیار هوش مصنوعی این شرکت که OpenAI آن را توسعه داده، در ماه اول فعالیتش توانسته است به‌تنهایی دو سوم تمامی درخواست‌های خدمات مشتریان را پردازش کند.

تحلیلگران معتقدند که نبود کاربردهای اقتصادی جدید و سودمند برای هوش مصنوعی مولد، می‌تواند روند سرمایه‌گذاری در این حوزه را مختل کند. هنوز در تبدیل این فناوری به منافع اقتصادی واقعی و ملموس اما و اگرهایی وجود دارد که اگر برطرف نشوند، باید منتظر چالش‌های بیشتری بر سر راه شرکت‌های سرمایه‌گذار در این حوزه باشیم.