دلیل وقوع مرگ ‌های پنهان در بیمارستان‌ها

کمبود کادر پرستاری و بروز عفونتهای بیمارستانی باعث می شود تعدادی از بیماران بستری در مراکز درمانی جان خود را از دست بدهند این در حالی است که هیچگاه آماری از فوت این قبیل بیماران ارائه نمی شود و نمی دانیم چه تعداد بیمار دچار مرگهای پنهان می شوند.

مهمترین علت افزایش موارد مرگ و میرهای پنهان در بیمارستانها ناشی از کمبود مراقبتهای درمانی است که می بایست توسط کادر پزشکی و پرستاری ارائه شود. در این بین، بیشترین مشکلات متوجه پرستاران است که بیش از سایر گروههای پزشکی در کنار تخت بیماران حضور دارند. اما نکته مهم این است که کمبود شدید نیروی پرستاری، یکی از معضلاتی است که باعث می شود پرستاران نتوانند مراقبتهای درمانی را به نحو مطلوب و کافی ارائه دهند.

در حال حاضر تعداد پرستار نسبت تختهای بیمارستانی و بیماران در کشور بسیار کم است به طوریکه هنوز در بیمارستانهای کشور به ازای هر تخت در 24 ساعت تعداد نیروی پرستاری نیم تا 7/0 نفر است. یکی از معضلات این کمبود نیرو، حضور همراه بیمار در بخشهای عمومی است. این وضعیت بعضا منجر به مداخله در پروسه درمانی بیماران می‌شود.

به گفته غضنفر میرزابیگی، رئیس کل سازمان نظام پرستاری ایران برای رسیدن به وضعیت مطلوب و استاندارد می‌بایست تا پایان برنامه پنجم توسعه حداقل 5/1 نفر پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی داشته باشیم. این در حالی است که هم اکنون بین 100 تا 110 هزار نفر پرستار در مراکز بهداشتی و درمانی کشور مشغول فعالیت هستند که می بایست این تعداد تا پایان برنامه پنجم حداقل 5/2 برابر شود.

مراقبت از بیماران به خصوص در بخشهای ویژه بیمارستانها، از اهمیت و حساسیت زیادی برخوردار است. زیرا بیمارانی که در این بخشها بستری هستند، شرایط عادی نداشته و نمی توانند به راحتی تنفس کنند و یا غذا بخورند. بنابراین نیاز دارند که تحت مراقبتهای لحظه به لحظه قرار داشته باشند. با توجه به کمبود نیروی پرستاری به ویژه پرستاران بخشهای ICU و CCU در بیمارستانها، بیشترین مرگ و میرهای بیماران در بخشهای ویژه بیمارستان رخ می دهد.

هم اکنون یک بیمار بستری در بخش سی سی یو نیازمند 12 ساعت مراقبت پرستاری، بیمار آی سی یو 18 ساعت، بیمار بستری در آی سی یو قلب 24 ساعت و بیمار پیوند کبد نیازمند 28 تا 30 ساعت مراقبت پرستاری در مدت 24 ساعت است. اما هم اکنون تعداد پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی کمتر از یک نفر است.

این در حالی است که افزایش تمام وقت یک پرستار در بخش آی سی یو باعث کاهش 19 درصدی مرگ و میر می شود و همین افزایش در بخش جراحی منجر به کاهش 16 درصدی و در بخش داخلی باعث می شود مرگ و میر پنهان بیماران 6 درصد کاهش یابد.

دکتر مریم رسولی، عضو گروه کودکان دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی با اشاره اهمیت بخش مراقبت ویژه از نوزادان نارس در بیمارستانها گفت: کمبود پرستار ماهر در این بخشها یکی از چالشهای اساسی در کاهش مرگ و میر نوزادان است. مشکل عمده ما آمار بالای مرگ و میر نوزادانی است که دچار ناهنجاری هستند و به نظر می رسد تربیت نیروی انسانی ماهر در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان نارس تا حدود زیادی می تواند به کاهش این آمار منجر شود.

گزارشها نشان می دهد که در برخی از شهرستانها پرستاران به ارائه 15 شیفت کاری در هفته مجبور می شوند. این وضعیت نه تنها منجر به بهبود ارائه خدمات به بیماران نمی شود بلکه عوارض زیادی را متوجه سلامت بیمار و پرستار می کند. به طوریکه تعداد زیادی از 50 درصد پرستاران کشور با بیش از 15 سال سابقه خدمت، دچار انواع بیماریهای جسمی و اسکلتی هستند.

از سوی دیگر، خستگی شدید کادر پرستاری در بیمارستانها باعث می شود که در ارائه خدمات مطلوب به بیماران دچار مشکل شده و بعضا غفلتهایی در مراقبتهای درمانی رخ می دهد که منجر به مرگ بیمار می شود.

هرچند آمار دقیق و مستندی از مرگ و میرهای پنهان در بیمارستانهای کشور نداریم اما شواهد امر حاکی از این است که کمبود شدید کادر پرستاری یکی از علتهای اصلی در بروز چنین حوادث ناگواری است که قطعا وزارت بهداشت و متولیان حوزه سلامت می بایست در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهند.