روش هـای ضـدبـارداری اورژانـس

روش های ضدبارداری اورژانس را می توان پس از روابط زناشویی بدون محافظت به کار برد؛ چه اصولا از هیچ روش ضدبارداری ای استفاده نکرده باشید...چه روش مورد استفاده شما شکست خورده باشد (مثلا کاندوم مرد هنگام آمیزش پاره شده یا زن مصرف قرص ضدبارداری را فراموش کرده باشد.)

روش های ضدبارداری اورژانس متفاوتی وجود دارد:

۱) قرص های به اصطلاح «صبح روز بعد» که ممکن است حاوی لونورژوسترول، یک هورمون صناعی پروژستینی یا اولیپریستال استات، یک ماده آگونیست آنتاگونیست پروژسترون باشند و به اسامی تجاری متفاوتی در بازار موجودند. این قرص ها را باید در کوتاه ترین مدت و حداکثر در کمتر از ۷۲ ساعت پس از آمیزش بدون محفاظت، مصرف کرد و برحسب نوعشان ممکن است به صورت ۲ دوز شامل یک یا دو قرص با فواصل ۱۲ ساعت مصرف شوند. معمولا در بازار ایران، قرص حاوی لونورژسترول در دسترس است که به صورت قرص های ۷۵/۰ میلی گرمی در بسته های دوتایی عرضه می شود و در کمتر از ۷۲ ساعت پس از آمیزش بدون محافظت، ابتدا یک قرص و ۱۲ ساعت بعد قرص دوم باید مصرف شود.

۲) یک روش دیگر ضدبارداری اورژانس، مصرف قرص های ترکیبی ضدبارداری معمول است که حاوی هر دوی هورمون های استرو ژن و پروژسترون هستند. معمولا از نوع HD (دوز بالای) این قرص ها در کمتر از ۵ روز پس از آمیزش بدون محافظت، به صورت دو قرص در ابتدا و دوقرص دیگر پس از ۱۲ ساعت استفاده می شود.

۳) یک روش دیگر، استفاده از آی یودی های مس دار است که با نام های تجاری متفاوت در بازار موجودند. گرچه آی یودی معمولا برای پیشگیری درازمدت از بارداری مورد استفاده قرار می گیرد اما در فاصله زمانی کمتر از ۵ روز پس از رابطه زناشویی محافظت نشده، می توان از این نوع آی یودی که به طور مداوم مس آزاد می کند، استفاده کرد و آن را در دهانه رحم قرار داد. در صورتی که بخواهید همچنان از آی یودی به عنوان روش ضدبارداری استفاده کنید، می توان حداکثر تا ۱۰ سال آی یودی را در رحم باقی گذاشت، در غیر این صورت، پس از عادت ماهانه بعدی آن را برمی دارند.

● نحوه تاثیر

با توجه به اینکه در چه زمانی از چرخه قاعدگی تان باشید، نحوه اثر این روش ها متفاوت و شامل این موارد است:

▪ جلوگیری از تخمک گذاری یا به تاخیر انداختن آن

▪ مهار کردن لقاح تخمک آزاد شده

▪ جلوگیری از کاشته شدن تخمک لقاح یافته در رحم

اگر هنگامی که از قرص های هورمونی پیشگیری اورژانس حاوی لونورژسترول استفاده می کنید، از قبل باردار باشید، درمان بی اثر خواهد بود و آسیبی به جنین در حال رشد نمی رسد ولی در صورت بارداری، نباید از قرص های حاوی اولیپریستال (مانند قرص Ella) استفاده کرد. همچنین گذاشتن آی یودی در صورت بارداری، ممکن است باعث عفونت یا خاتمه بارداری شود.

● موارد منع مصرف

توجه داشته باشید که روش های ضدبارداری اورژانس برای هر فردی مناسب نیستند و پزشک شما ممکن است در مواردی استفاده از قرص های هورمونی را صلاح نداند، از جمله در موارد خون ریزی بدون علت مشخص از واژن. در صورتی که دیابت داشته باشید، ممکن است اجازه مصرف این قرص های ضدبارداری اورژانس داده شود اما پزشک به دقت شما را

تحت نظر خواهدگرفت. گرچه استفاده از قرص های ترکیبی ضدبارداری معمولا برای زنانی که مبتلا به بیماری های خاص (مانند سابقه بیماری قلبی یا لخته خونی) هستند، توصیه نمی شود اما مزیت استفاده از این قرص ها به عنوان روش ضدبارداری اورژانس، از خطرهای آنها بیشتر است.

پزشک ممکن است استفاده از آی یو دی های حاوی مس را به عنوان روش ضدبارداری اورژانس در مواردی اجازه ندهد:

▪ ناهنجاری های ساختمان رحم که در قراردادن یا نگهداری آی یودی تداخل ایجاد می کنند

▪ ابتلا به عفونت لگنی مانند بیماری التهابی لگن

▪ زایمان یا سقط جنین اخیر

▪ مبتلابودن به سرطان رحم یا سرطان گردن رحم

▪ خون ریزی از واژن بدون علت مشخص

▪ آلرژی به اجزای آی یودی

▪ ابتلا به بیماری هایی که باعث تجمع بیش از حد مس در کبد، مغز و سایر اندام های حیاتی می شوند (بیماری ویلسون).

▪ ابتلا به بیماری های عفونی منتقل شونده از راه جنسی یا در معرض خطر بالای آنها بودن

▪ سابقه قبلی مشکل در استفاده از آی یودی.

● میزان تاثیر

در صورت استفاده درست از روش های ضدبارداری اورژانس، در درصد بالایی از موارد، بارداری ناخواسته رخ نمی دهد اما به هر حال این روش ها به اندازه سایر روش های ضدبارداری موثر نیستند و برای استفاده معمول توصیه نمی شوند. استفاده از این روش ها ممکن است عادت ماهیانه بعدی را حداکثر تا یک هفته به تاخیر بیندازد. اگر در طول ۳ تا ۴ هفته پس از استفاده از این روش ها، عادت ماهیانه نشدید یا دچار درد شکمی بودید و خون ریزی های نامنظم یا مداوم داشتید، باید آزمایش بارداری بدهید.

● عوارض جانبی

قرص های هورمونی برای پیشگیری اورژانس چه قرص های حاوی نورژسترول و چه قرص های ترکیبی ممکن است باعث تهوع، استفراغ، خستگی، سردرد، حساسیت پستان، خون ریزی در فاصله قاعدگی ها یا تشدید خون ریزی قاعدگی، درد بخش تحتانی شکم و اسهال شوند.