دلار در جهان سقوط می کند در ایران سربالایی می رود / آیا ارزش پول ملی کاهش یافته است؟

نگاهی به روند تغییرات ارزش دلار در مقابل یورو و طلا در بازار جهانی نشان می دهد معنی آنچه در حال اتفاق افتادن است کاهش ارزش دلار در بازار جهانی است، اما این کاهش تا چه حد ناشی از سیاستهای اقتصادی دولت امریکابرای تقویت توان تولید و صادرات است تا از بحران اقتصادی عبور کند و یا انکه بازتابی از سقوط اقتصادی این کشور است، شاید قابل ارزیابی دقیق نباشد. لذا دادن حکم قطعی در این مورد تنها با استناد با نوسان ارزش دلار نیز ارزش علمی ندارد.

اما انچه در این میان واقعیت دارد این نکته است که روند نزولی ارزش دلار در مقابل یورو طی یک سال گذشته چیزی بیش از 13 درصد بوده ، در مقابل طلا چیزی در حدود 50 درصد کاهش پیدا کرده است.( هر اونس طلا طی یک سال گذشته میلادی از حدود 1200 دلار به 1800 دلار افزایش قیمت پیدا کرده است.)

نگاهی به روند نزولی ارزش دلار بر مبنای اطلاعات بازار نشان می دهد طی پنج ماهه نخست سال جاری شمسی ارزش دلار در مقابل طلا به عنوان پایه ثابت ارزش چیزی در حدود 28 درصد کاهش را نشان می دهد و این در حالی است که قیمت دلار در مقابل ریال طی همین دوره معادل 11 درصد رشد داشته است. نگاهی به شاخص بهای طلا و دلار در بازار ایران به خوبی نشان می دهد طی مرداد ماه تضعیف ارزش دلار در مقابل ارزش طلا شدت بیشتری به خود گرفته است.

بر اساس آمارهای بانک مرکزی متوسط قیمت هر دلار در بازار ازاد ایران طی سال 89 معادل 1044 تومان بوده است در حالی که متوسط قیمت هر دلار در بازار آزاد در سال جاری به حدود 1160 تومان رسیده است این مسئله گویا کاهش 11 درصدی ارزش ریال در مقابل دلار است.

مقایسه شاخص بهای دلار و طلا

این کاهش ارزش در حالی اتفاق می افتد که بانک مرکزی در ایران به عنوان متولی بازار ارز و مسئول حفظ ارزش پول ملی همواره تلاش داشته است جلوی رشد بی رویه قیمت دلار را در بازار ایران بگیرد. این سیاست اگرچه از سوی اقتصاددانان کلاسیک مورد نقد بوده است و حمایت از افزایش نرخ برابر دلار و ریال را به عنوان تنها ابزار تشویق به صادرات در کشور مطرح کرده اند ولی با توجه به وابستگی تا 70 درصدی تولید کنندگان داخلی به کالاهای وارداتی رها سازی نرخ ارز در بازار به معنی تزریق تورم شدید به بازار مصرف است که دولت ها همیشه تلاش داشته اند از این موضوع پرهیز کنند اگرچه افزایش نرخ ارز در بازار به عنوان یک محل درآمد و راهی جهت پوشاندن کسری بودجه نیز برای دولت ها همیشه جذاب بوده است.

به هر شکل برآیند همه عوامل موثر در نرخ ارز در بازار نشان می دهد که دولت در سال جاری در حال رساندن متوسط قیمت هر دلار به 1200 تومان در سال جاری است که البته با توجه به آنکه در پنج ماهه نخست سال قیمت هر دلار به حدود1160 تومان رسیده است می توان گفت بخش عمده ای از هدف گذاری قیمتی محقق شده باشد.

اما در مورد تاثیر این کاهش ارزش ریال در افزایش صادرات نیز باید گفت روند اتفاق افتاده تاکنون تاثیری بر افزایش صادرات نداشته است و آنچه در واقع به افزایش صادرات منجر شده رشد قیمت جهانی نفت بوده است که بر محصولات پتروشیمی تاثیر پیدا کرده البته رشد قیمت محصولات کشاورزی که در جمع صادرات سنتی ایران قرار می گیرد، نگاهی به گزارش رسمی گمرک ایران در تحلیل مقدماتی تراز بازرگانی چهارماهه نخست سال جاری این موضوع را تائید می کند.

در گزارش فوق که در سایت گمرک منتشرشده، آمده است: در چهار ماهه نخست سال جاری ، برای اقلامی نظیر «گازهای نفتیو هیدروکربور های گازی شکل»، «الکل های غیرحلقوی»، « روغنهای حاصل از مواد معدنی قیری»،«کودهای ازته»،«مس تصفیه شده و آلیاژهای آن»،« ورق گرم فولادی»،«زعفران»، شاهد افزایش قابل توجه قیمت جهانی بوده ایم، به طوری که مجموع این اقلام، با در نظر گرفته هیدروکربورهای حلقوی و میوه های سخت پوست(شامل پسته) بیش از 100 درصد رشد ارزشی داشته ، در حالی که آنها حدود 57.7 درصد افزایش پیدا کرده است. بدون این اقلام میزان صادرات کاهش در حدود 4 درصد را در وزن و ارزش (نسبت به دوره مشابه در سال 89) شاهد خواهد بود.

این توضیحات در حالی صورت می گیرد که در سال جاری ارزش دلار حدود 11 درصد افزایش پیدا کرده است در حالیکه ارزش دلار در بازار جهانی در مقایسه با قیمت طلا 28 درصد افت ارزش طی یک سال گذشته میلادی در مقابل یورو 13 درصد کاهش پیدا کرده است.

به این ترتیب می توان گفت تضعیف پول ملی برای افزایش صادرات پاسخگو نبوده است و در اقتصادی که تولید ان نیز وابسته به واردات است تضعیف پول ملی به معنی تضعیف تولید نیز هست.