محمود شهریاری: بعضی از مجریان ما با وسایل صحنه فرقی ندارند!

حالا که در حال و هوای جشن ماه خوب خدا هستیم، بد ندیدیم احوالی از مَرد همیشه خندان این سال‌های اجرای جشن رمضان بگیریم و به بار و بندیل حرف و حدیث‌هایش سرک بکشیم. محمود شهریاری در دومین روزِ اولین ماهِ چهارمین فصل سال 1338 در بیجارِ گروس (استان کردستان) به دنیا آمده و از نوادگان امیرنظام گروسی( نویسنده، ادیب فاضل و از رجال لایق، نیکنام و کارآمد دوره قاجار و عهد ناصری) است.

به اصرار خانواده، دیپلم تجربی گرفت و سپس در سال 1361 هنگامی که 3-2 ماه تا پایان خدمت سربازی‌اش مانده بود در دو آزمون ورودی وزارت خارجه و گویندگی صدا و سیما شرکت کرد و پس از آن که در هر دو پذیرفته شد، فرهنگ را بر سیاست ترجیح داد و به اجرا و گویندگی که عشق دوران کودکی‌اش بود سلام کرد. شهریاری در سال های بعد، از قافله تحصیل نیز جا نماند و لیسانس فیلم نامه‌نویسی دانشکده صدا و سیما و فوق لیسانس پژوهش هنر دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران را از آن خود کرد.

از دلچسب ترین برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی او می‌توان به سلام صبح بخیر، بعد از خبر و عطر و گلاب بپاشید - که به مسابقه بخوربخور معروف شده بود- اشاره کرد. او این‌شب‌ها برای مردم پایتخت، برنامه «جشن رمضان» را همراه با کاظم احمدزاده اجرا می‌کند.

***

واقعا با امیرنظام گروسی فامیل هستید؟

بله. امیرنظام، جد مادری ما بوده است.

هیچ فکر کرده‌اید با این پیشینه تاریخی خانوادگی اگر وزارت امور خارجه را بر اجرا و گویندگی ترجیح داده بودید، ممکن بود الان...

(می‌خندد...) ممکن بود الان وزیر یا نماینده مجلس بودم. شاید هم برای ریاست جمهوری، کاندیدا می‌شدم! نمی‌دانم به هر حال نرفتم و از وضعیتم هم راضی هستم و هیچگاه حسرت نمی‌خورم.

با این حساب در اجرا هم آدم باسیاستی نیستید؟

سیاست به معنای کسب آگاهی برای تشخیص سره از ناسره را در اجرا قبول دارم و این گونه بوده‌ام اما اصلا اهل سیاسی‌کاری نیستم.

مدت‌هاست حضورتان در آنتن سراسری، کم رنگ شده است. به شبکه تهران تبعید شده‌اید یا...؟

اصلا بحث تبعید نیست. بیشتر روشنفکران جامعه در تهران زندگی می‌کنند و تصمیم‌گیری‌های کلان در این شهر صورت می‌گیرد پس تهران بسیار مهم است و هر کسی از عهده اجرا در این شبکه بر نمی‌آید.

دلتان هوای شبکه سراسری نمی‌کند؟

نه. کار ما گروهی است. هر جا تیم کاری حرفه‌ای و قوی تری وجود داشته باشد بهتر می‌توان کار کرد. همه چیز به اتاق فکری که یک برنامه دارد باز می‌گردد، حال این برنامه در شبکه تهران باشد یا سایر شبکه‌ها برای من فرقی نمی‌کند. چندی قبل برنامه‌ای برای شبکه محلی کیش اجرا کردیم اما آن قدر جذاب شد که شبکه سراسری هم آن را پخش کرد. لذا کیفیت کار، مهم است نه شبکه و...

اما خیلی‌ها شبکه‌های سراسری را به شبکه‌های استانی خودشان ترجیح می‌دهند.

در این زمینه نمی‌توانم قاطع اظهارنظر کنم اما این را می‌دانم که بعضی از شبکه‌های استانی برنامه‌های بسیار خوبی حتی قوی‌تر از شبکه‌های سراسری دارند. مثلا برنامه «زاینده رود» شبکه استانی مرکز اصفهان که رضا رشیدپور اجرا می‌کرد، یک سر و گردن از بسیاری برنامه‌های شبکه‌های سراسری بالاتر بود.

نکند می‌خواهید بگویید «جشن رمضان» شبکه تهران هم یک سر و گردن بالاتر از سایر برنامه‌های ماه رمضانی شبکه‌های سراسری است؟

اصلا قضاوت نمی‌کنم. هر برنامه با توجه به هدف و موضوعش مخاطبان خاص خود را با خاستگاه‌های متعدد و متفاوت اجتماعی و تحصیلاتی دارد و اگر قرار بر مقایسه باشد این قیاس باید در نوع خود صورت پذیرد. اما بدانید که سایر برنامه‌های ماه رمضانی سیما تا امروز موفق عمل کرده‌اند. علت اصلی این موفقیت هم کاهش مشتریان شبکه‌های ماهواره‌ای است.

چه اصراری است که «جشن رمضان» هر سال با همان رویکرد و تنها اندکی تغییر، پخش شود؟

همین که هر سال یک تهیه کننده عهده‌دار جشن رمضان می‌باشد حاکی از رویکرد و نگرش جدید و متنوع این برنامه است. ما امسال نیز بخش‌ها و آیتم‌های تازه‌ای به آن افزوده‌ایم. شاید چون مجری‌های برنامه مثل هر سال، ثابتند این دیدگاه در ذهن شما شکل گرفته است.

یعنی به نظر شما جشن رمضان نیازمند یک خانه تکانی اساسی نیست؟

در چنین برنامه‌هایی قالب‌ها قابل تغییرند و ما نیز سعی‌مان بر این است که هر سال این کار را انجام دهیم تا دچار یکنواختی نشویم.

خانه تکانی و تغییر قالب و ساختار، جای خود اما چرا مردم، هر سال باید محمود شهریاری را در اجرای جشن رمضان ببینند؟ تکلیف تنوع در این حوزه چه می‌شود؟

در بسیاری از کشورهای جهان مجریانی هستند که حدود 25-20 سال یک برنامه تلویزیونی را با قدرت اجرا می‌کنند و تهیه کنندگان آن‌ها نیز تنوع و به روز بودن را در تغییر مجری شان نمی‌بینند. سال‌ها اجرای خانم اُپرا وینفری، شاهد خوبی برای این عرض بنده است.

خودتان را با اُپرا وینفری و مدیوم‌های برنامه‌سازی اروپا مقایسه می‌کنید؟

چرا خودمان را دست کم بگیریم؟ اگر همان فضا و امکاناتی که در اختیار اروپایی‌هاست برای ما نیز در نظر گرفته می‌شد می‌دیدید که مجریان ما بسیار قدرتمندتر از آن ها عمل می‌کردند.

فرگوس مک لِلند از مجریان بسیار خوب، مسلط و توانای BBC است آن قدر که حتی نمایندگان احزاب سیاسی انگلستان، قبل از انتخابات؛ نزد او آموزش‌هایی می‌بینند تا بتوانند از کاریزمای صدا استفاده کنند و پیروز میدان باشند. وی مدتی قبل برای برگزاری دوره‌ای به ایران آمده بود که من نیز شرکت کردم. شاید باور نکنید که ایشان در انتهای این دوره به من گفت: « در اروپا 10 نفر مانند شما نداریم.» البته حمل بر خودستایی نشود اما می‌خواهم بگویم مجریان ما چیزی از اروپایی‌ها کم ندارند.

پس اوضاع اجرایمان روبه راه است؟

کار اجرا درصدا و سیما باید آسیب شناسی شود و برای انتخاب مجری دقت بیشتری صورت گیرد. متاسفانه بعضی از مجریان ما با وسایل صحنه، فرقی ندارند و بود و نبودشان تفاوت چندانی نمی‌کند. ادبیاتشان در 100 کلمه خلاصه می‌شود و اجرایشان مردمی نیست و برای خوشامد عده‌ای خاص اجرا می‌کنند تا همواره دعوت به کار شوند. کلام مجری باید طراوت و تازگی داشته باشد.

پس به خاطر نظری که فرگوس مک للند نسبت به اجرایتان داشت خودتان را تافته جدا بافته از دار و دسته این مجری‌ها می‌بینید؟

همه ما باید برنامه‌هایی اجرا کنیم که تخصصش را داریم. چرا محمود شهریاری که در اقتصاد و سیاست حرفی برای گفتن ندارد، اجرای برنامه‌های این حوزه را بپذیرد؟ من در انتخاب‌هایم بسیار موشکافانه و دقیق عمل می‌کنم تا به قول شما جزو دار و دسته آن مجری‌ها نباشم.

متاسفانه در ایران، فاقد دانشکده‌هایی هستیم که رشته اجرا و گویندگی را تدریس کنند و آموزش دهند. اما در کانادا حداقل در 32 دانشکده، «اجرا» تدریس می‌شود و مهم‌تر آن که برای اجرای هر برنامه از مجری مطلع و کاردان آن ژانر استفاده می‌کنند. آن ها هیچ وقت به یک مجری اقتصادی نمی‌گویند بیا و به خاطر تنوع، برنامه سیاسی اجرا کن. برای هر فرد، حوزه اجرایی مشخصی تعریف شده است. اهمیت مجریان کاربلد در آن جا به اندازه‌ای است که اگر در زمینه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و...بخواهند گامی بردارند علاوه بر این که نظر وزیر یا کارشناس آن حوزه را جویا می‌شوند حتما از تفکرات و ایده مجری متخصص آن عرصه نیز بهره می‌گیرند.

چه جالب! برعکس رسانه ما، که تا بخواهید مجری‌هایش از این شاخه به آن شاخه می‌پرند...

احسنت! گمان می‌کنند تنوع در اجرا به معنای قالب عوض کردن است. مثل این که یک متخصص ارتوپد، جراحی قلب انجام دهد! البته من تنوع را قبول دارم منتها در حوزه‌ای که تخصصش را به دست آورده‌ایم. یعنی نمی‌شود در همان ژانری که جا افتاده‌ایم بمانیم و برنامه‌هایی با قالب های گوناگون اجرا کنیم؟!

برای محمود شهریاری، حال و هوای تازه‌ای در اجرای جشن رمضان امسال سراغ دارید یا این حضور تکراری به یک عادت اجرایی سالانه مبدل گشته است؟

همین طور که در زندگی باید هر روزمان بهتر از دیروز باشد؛ در اجرا هم بایستی همین روند را دنبال کنیم. من برای اجرای جشن رمضان، روزانه طرح ریزی می‌کنم و بر اساس همان عمل می‌کنم و بی گدار به آب نمی‌زنم.

با رقبای گردن کلفتی که این شب‌ها هم زمان با شما روی آنتن هستند چه طور کنار می‌آیید؟

اگر به جای 8 شبکه، ده ها کانال داشتیم چه می‌گفتید؟ مگر می‌شود برنامه‌ها با یکدیگر تداخل نداشته باشند؟ ما به دنبال جذب حداکثری هستیم و کار خودمان را انجام می‌دهیم و به اطرافمان هم کاری نداریم. البته طبیعی است که خیلی‌ها تماشای سریال را ترجیح می‌دهند.

این کم محلی و بی توجهی به رقبا، موثر واقع شده است؟

نمی‌دانم اما طرفداران بی شمار برنامه حتما دلیلی دارند که بر خلاف بقیه مردم از استراحت بعد از افطارشان صرف نظر می‌کنند و خودشان را به نمایشگاه بین المللی می‌رسانند و 1000 تومان هم پول پارکینگ می‌دهند تا جشن رمضان را رودررو تماشا کنند.

دلیلی بهتر از خرید از بازارچه و دیدار با چند بازیگر و خواننده سراغ دارید؟

اگر این گونه هم باشد که نیست باز هم تنوع برنامه را نشان می‌دهد که به قول شما بتوان مردم را به هوای خرید و... به نمایشگاه کشاند.

پس معتقدید که جشن رمضان، نیاز رسانه‌ای مخاطب را تشخیص داده است؟

بله.

و آیا این نیازها را برآورده است؟

به نظرم تا حدود زیادی هم برآورده کرده است. همین حضور گرم و صمیمی مردم حالا چه به هوای خرید، چه دیدن بازیگر و چه هر چیز دیگر، نشان دهنده این است که ما نیاز مخاطب را شناخته‌ایم. هر شب عده زیادی برنامه را از ابتدا تا انتها به طور ایستاده تماشا می‌کنند. به نظرتان این صاحب ارج نیست؟

یعنی با دعوت از چند بازیگر و خواننده، سر و ته مطالبات مردم به هم می‌آید و نیاز مخاطب برآورده می‌شود؟

شاید بخشی از نیاز رسانه‌ای مخاطب این باشد. البته ما از بعد معنوی برنامه نیز غافل نشدیم و اصلا هدفمان این است که مباحث دینی و معارفی، پررنگ‌ترین و اصلی ترین بخش این برنامه باشد. حضور کارشناسان مذهبی که موضوعات سنگین دینی و فقهی را با بیانی شیوا همراه با اشعار، حکایات و ضرب المثل‌ها بیان می‌کنند و آیتم هایی نظیر فرازهایی از نهج البلاغه و... نیز در راستای این مهم است.

اما به نظرم این هدف تا امروز محقق نشده است؟

تلاش می‌کنیم تا روزبه روز بهتر باشیم. برای مثال با کارشناسان مذهبی و مفسران قرآن کریم در ارتباط هستیم و درباره دعاهای مخصوص این ماه، توصیه‌های ائمه معصومین علیهم السلام، ابعاد فردی و اجتماعی ماه مبارک رمضان و... پرس و جو می‌کنیم تا دست و بال اجرای خودمان هم خالی نباشد و رنگ و بوی معنویت به خود گیرد.

پس «جشن رمضان» را مانند سایر برنامه‌های امسال که چنگی به دل نمی‌زنند، جا مانده از قافله رمضان 89 سیما ندانیم؟

خیالتان راحت؛ برنامه ما از هیچ قافله‌ای عقب نمانده است. سایر برنامه‌ها نیز موفق عمل کرده‌اند و این طور نیست که چنگی به دل نزنند. به عنوان نمونه برنامه ماه عسل چه با اجرای فرزاد حسنی و چه احسان علیخانی در سال‌های گذشته عالی بود. البته ماه عسل امسال را متاسفانه به دلیل نزدیکی زمان پخشش با جشن رمضان ندیده‌ام.

اما ماه عسل امسال، گویا چندان عالی و قوی، ظاهر نشده است.

چون برنامه را ندیده‌ام اجازه بدهید قضاوتی از جانب من صورت نگیرد و تنها به ذکر این نکته بسنده کنم که « هر کسی را بهر کاری ساختند» بازیگر باید در حوزه کاری خودش فعالیت کند. اجرای برنامه‌هایی مانند ماه عسل، باید به عهده افرادی که کار اصلی شان اجرای تلویزیونی است، باشد.

پس شما هم با اجرای حسن جوهرچی مخالفید؟

به شدت با اجرای بازیگران مخالفم. زیرا حرفه بازیگری ایجاب می‌کند که این عزیزان، هر روز نقشی را ایفا کنند و تداخل این دو حرفه سبب می‌شود کسی که مثلا تا دیروز نقش فرعون‌زاده یا ... را بازی می‌کرده حالا به عنوان مجری جلوی دوربین قرار گیرد و آن وقت است که مردم حس می‌کنند او در اجرا هم بازیگری می‌کند. لذا آن ارتباط دوسویه، برقرار نمی‌شود و همه چیز ساختگی و تصنعی به نظر می‌آید. کار اجرا باید برخاسته از دل باشد و بس!

پس معتقدید ماه عسل در انتخاب مجری، موفق نبوده است؟

از آن جا که به هیچ وجه اجرای بازیگران را صلاح نمی‌دانم، بله. اتفاقا در برنامه‌ای به خود آقای جوهرچی، هم گفتم. ایشان هم قبول داشتند که کار اجرا به فعالیت بازیگری شان لطمه می‌زند.

حاضرید همین الان پیشنهاد اجرای ماه عسل را بپذیرید؟

خیلی برایم جالب است که یک بار هم شده اجرای ماه عسل را تجربه کنم. تخصص من در اجرای برنامه‌های اجتماعی است و ماه عسل هم جزو همین گروه قرار می‌گیرد لذا دلم می‌خواهد مجری‌اش شوم. الان که نه اما!

سایر ویژه برنامه های افطار چه طور؟

پیشنهادتان به شدت قابل مطالعه است. امیدوارم مسئولان صدا و سیما هم این را بخوانند.

فکر نمی‌کنید دلزدگی مخاطب از مجریان ثابت و اجراهای تکراری، تهیه کننده را ترغیب می‌کند تا اجرای برنامه‌اش را به یک بازیگر بسپارد؟

صرفا دلزدگی نیست. عوامل زیادی موثرند. از یک سو دست تهیه کننده در انتخاب مجری مخصوصا نیروهای جوان، جدید و دوره دیده باید باز باشد که نیست. از سوی دیگر در حوزه اجرا به لحاظ آکادمیک بسیار ضعیف هستیم و همین امر لطمه‌های زیادی به صدا و سیما وارد کرده و می‌کند. گاهی هم تهیه کنندگان تخصص ندارند و این انتخاب‌های نادرست ناشی از همان بی تخصصی‌هاست.

و درباره جشن رمضان این اتفاق نیافتاده است...

می‌گویند پزشک جراحی به هنر نقاشی روی آورد. بزرگی او را شماتت کرد و گفت تا دیروز اگر وظیفه اش را به درستی انجام نمی داد و بیمار از دنیا رخت بر می بست؛ خاک، عیب و نقص کارش را می‌پوشاند اما از امروز که نقاش شده، هنرش در انظار عموم است و هیچ چیز نمی‌تواند ایراداتش را پنهان کند! حکایت اجرا هم حکایت همان تابلو نقاشی است. ما مدام در معرض اظهارنظرهای مردم قرار داریم و همین سبب ارتقا و رشد رسانه‌ای مان می‌شود.

حالا دنبال خدا هم می‌گردید در مهمانی‌اش؟

نه فقط این روزها، که خدا همیشه با ماست و باید در جست و جویش باشیم. دعا می‌کنم و از خودش می‌خواهم که در جشن رمضان امسال هم بیش از پیش درکش کنیم. و البته سحر چون از زندگی روزمره ماشینی فاصله می‌گیریم لحظات مناسب‌تری برای راز و نیاز و دنبال خدا بودن است.