سخن ادوارد براون انگلیسی درباره کربلا

از جمله کسانی که سعی کرده با این نگاه درباره واقعه کربلا کاوش کند و خود را به اعتقادات شیعی نزدیک نماید، ادوارد گرانویل براون (1926ـ1862م.) خاورشناس و متخصص در ادبیات فارسی و نویسنده کتاب بزرگ و جامع «تاریخ ادبیات فارسی» است.

او به سال 1862م. در خانواده ای که در پزشکی و الهيات و نيز بازرگانی و امور لشکری شهرت داشت، در ايالت «گلاسترشر» در انگلستان به دنيا آمد. براون در مدرسه «گلنالموند» و مدرسه «ايتون» به تحصيل پرداخت. وی به اصرار پدرش درسال 1879م. به قصد تحصيل در پزشکی وارد دانشگاه کمبريج شد و در سال 1882م. رتبه دوم را در علوم طبيعی حايز گرديد. ولی از آنجايی که به ادبيات فارسی علاقه زیادی داشت در سال 1887یا 1888م. به ايران سفر کرد. واقع نگری وی نسبت به اسلام و مسلمانان از برخی آثار او مشهود است.

درباره براون، در میان ایرانیان حرف بسيار است، بعضی او را جاسوس انگليس می دانند و بعضی او را صوفی. چنانکه در زندگی نامه او آمده از سوی حاج پيرزاده از پيشوايان نامدار طريقت در سال 1887م. لقب «مظهر علی» به وی داده شد. و در مکاتبات فارسی خود با اين لقب امضا می کرد. به هر حال براون پس از 64 سال عمر در پنجم ژانويه 1926م. در لندن درگذشت. از آثار وی می توان به: «يک سال در ميان ايرنيان»، «تاريخ مطبوعات و ادبيات ايران در دوره مشروطيت» و «تاريخ طب عربی» را نام برد. وی درباره واقعه کربلا چنین می گوید: «آيا قلبي پيدا مي‏شود كه وقتي درباره كربلا سخن مي شنود، آغشته با حزن و الم نگردد؟ حتي غير مسلمانان نيز نمي توانند پاكي روحي را كه در اين جنگ اسلامي در تحت لواي آن انجام گرفت انكار كنند.»