دیدنی های گنبد کاووس؛ از سد گلستان تا تالاب آجی گل

شهرستان گنبد کاووس در قسمت شمالی و مرکزی استان گلستان واقع شده و از شمال با کشور ترکمنستان، از جنوب با شهرستان‌های آزادشهر و رامیان، از شرق با شهرستان‌های مراوه تپه، کلاله و مینودشت و از غرب به شهرستان آق قلا محدود می‌شود.

گنبد کاووس از جاذبه‌های گردشگری و طبیعی زیبایی برخوردار است که در این مقاله با بخشی از آن‌ها آشنا می‌شویم.

گنبد قابوس

در نزدیکی باغ ملی شهر گنبد کاووس که سربازخانه قابوس وشمگیر قرار داشته، بر روی تپه مصنوعی به ارتفاع ۱۵ متر از زمین‌های اطراف، برجی بسیار زیبا و باشکوه قرار دارد، که هر بیننده محو تماشای آن می‌شود. گنبد قابوس یا میل گنبد که بلندترین برج تمام آجری جهان به شمار می آید، مقبره قابوس پسر وشمگیر شمس‌المعالی است و به سرپرستی خود او بنا شده است. این برج از سطح تپه ۵۰ متر ارتفاع دارد که ۳۲ متر آن از پای برج تا قاعده بالای هرم ناقص است و از آغاز مخروط تا نوک آن ۱۸ متر است. آجرهایی که در آن برج به کار رفته از خاک گلشن است که خاک ساروجی است و این خاک را در زمان ساخت برج با اسب از دامنه کوه مینودشت آوردند. این بنا در سال ۳۹۷ قمری ساخته شده و معماران زبردست و کارگران برای ساختن این برج ده ضلعی پنج سال کار کردند. روزنه کوچکی در سقف بنا و رو به شرق ساخته‌شده که به نظر می‌رسد باز گذاشتن روزنه و به‌خصوص زینت دادن به آن بی‌ارتباط با عادات چندین هزار ساله چادرنشینان نباشد که همیشه منفذ چادرهایشان را رو به آفتاب قرار می‌دادند تا نخستین پرتو آفتاب در هر بامداد به پیکر قابوس بتابد.

سد گلستان

سد گلستان در شهرستان گنبد کاووس در حدود ۱۲ کیلومتری شمال شرقی شهر گنبد کاووس بر رودخانه گرگان رود احداث شده است. سد گلستان از نوع سدهای خاکی همگن است و شاخه اصلی آن از ارتفاعات کوه‌های شرق استان سرچشمه می‌گیرد.

تالاب آلماگل

تالاب آلماگل در حدود ۵۵ کیلومتری شمال شهرستان گنبد کاووس و در ضلع شمالی جاده گرگان به اینچه برون واقع شده است و در شمال روستای تنگلی و با فاصله بسیار کمی از مرز ایران و ترکمنستان قرار گرفته است. تالاب آلماگل ۲۰۷ هکتار مساحت دارد و عمق آن از ۱ تا ۳ متر در نقاط مختلف، متغیر است.

تالاب آلماگل در زبان محلی به معنی دریاچه سیب است. این تالاب بین‌المللی با حجم آب ۵ میلیون متر مکعب، در شمال تالاب آجی گل قرار دارد. این تالاب تقریباً به شکل چهارگوش است و ارتفاع آن از سطح دریاهای آزاد منفی ۴ متر است. آلماگل دریاچه‌ای غنی از مواد مغذی است که شوری آب آن کمتر از دو تالاب آلاگل و آجی گل است. حاشیه تالاب آلماگل را پوشش نی فرا گرفته است و ضلع جنوبی و مسیر کانال ورودی آب به تالاب را جنگل‌های گز پوشانده است. آب این تالاب به علت نزدیکی به رودخانه اترک، شیرین‌تر است.

مجتمع سواركاری گنبد کاووس

مجتمع سواركاری گنبد کاووس در شمال شرقی شهر و در بلوار معلم واقع است. این مجموعه دارای ۱۲۰ هکتار زمین کشاورزی، پارکینگ، فضای سبز، پیست اسب‌دوانی به مساحت تقریبی ۳۰ هکتار، سوئیت، ویلا، استبل (اسطبل) زمستانه و تابستانه، جایگاه مسابقات و استخر شنا است. مسابقه‌های اسب‌دوانی در فصل‌های بهار و پاییز برگزار می‌شود و دوستداران بسیاری را از گوشه و کنار کشور به خود جذب می‌کند.

تالاب آجی گل

تالاب آجی گل در شمال شهرستان گنبد کاووس و در جنوب روستای تنگلی واقع شده است. مساحت آن حدود ۳۶۰ هکتار است. عمق این تالاب از ۱ تا ۵ متر در نقاط مختلف متغیر است. تالاب بین‌المللی آجی گل با مساحت ۳۲۰ هکتار و حجم آب ۷/۲ میلیون متر مکعب، در حدفاصل دو تالاب آلماگل و آلاگل قرار دارد. مسیر دسترسی به این تالاب‌ها از شهر گرگان به سمت آق قلا و اینچه برون است. برای رسیدن به این تالاب‌ها باید مسیر ۸۰ کیلومتری را از شهر گنبد کاووس تا بخش مرزی داشلی برون طی کرد. تالاب آجی گل همچنین در شمال شوره زار آلاگل و در فاصله ۲ کیلومتری شرق دریاچه شور قرار دارد و ارتفاع آن از سطح آب‌های آزاد، منفی چهار متر است.

تالاب آلاگل

تالاب آلاگل در ۶۰ کیلومتری شمال گنبد کاووس و در شرق جاده آق قلا به اینچه برون واقع شده است. نشانی دیگر این تالاب در غرب جاده آق قلا – تنگلی، اینچه برون و در ۱۰ کیلومتری جنوب غربی جاده تنگلی به اینچه برون و در غرب شوره زار بزرگ آلاگل است. مساحت آن در زمان پرآبی به ۲۵۰۰ هکتار و عمق آن به ۲/۵ متر می‌رسد که با وجود نوسان سطح آب در سال‌های خشک، این تالاب کاملا خشک نمی‌شود.

آب تالاب آلاگل همانند تالاب‌های آجی‌گل و آلما گل از رودخانه مرزی اترک و زهکشی‌های طبیعی نهرهای شور به نام‌های سامان و شورجه تأمین می‌شود. برخی از نقاط پیرامونی تالاب با نی، جگن و درختچه‌های گز پوشیده شده و بستر آن را در اکثر نقاط، پوشش سبزی از جلبک به طور یکنواخت در بر گرفته است. هر ساله در فصل مهاجرت، هزاران پرنده به تالاب آلاگل و دیگر تالاب‌های استان آمده و انواع قو، فلامینگو، اردک، پرستوی دریایی، چنگر، غاز، سلیم، کاکائی، بالکان، آبچلیک و غیره را می‌توان در آن‌جا مشاهده کرد.

روستای هیوه چی بالا

روستای هیوه چی بالا در فاصله ۱۷ کیلومتری در سمت جنوب غربی گنبد کاووس و در مسیر جاده گنبد به آق قلا قرار دارد. طبیعت زیبای این روستا توجه مسافران را به خود جلب می‌کند.