رقیب اصغر فرهادی در اسکار: این جایزه برد و باخت ندارد

میشائیل روسکام (1972) در منطقه فلاندر کشور بلژیک متولد و بزرگ شده است و همانطور که در ادامه می‌خوانید به شدت تحت تاثیر ادبیات و نقاشی این منطقه است.

او در بروکسل نقاشی و هنرهای تجسمی خوانده و بعد سراغ سینما رفته و در موسسه فیلم بینگر در آمستردام در رشته فیلمنامه‌نویسی فارغ‌التحصیل شده است. «کله‌شق» اولین فیلم اوست که ماجرایش درمورد استفاده از مواد غیرمجاز برای پروار کردن گاوهای یک گاوداری است و قصه مرد جوانی را تعریف می‌کند با رازی از گذشته که با دستگیر شدن یکی از همکارانش زندگی او دستخوش تغییراتی می‌شود.

روسکام پیش از این فیلم دو سه فیلم کوتاه ساخته که مهم‌ترین آنها «کارلو» است، این فیلم کوتاه نیز مانند «کله‌شق» در ژانر جنایی ساخته شده است. روسکام یکی از 10 کارگردانی است که نشریه ورایتی توصیه کرده فیلم‌های آنها در سال 2011 را باید تماشا کرد.

روسکام که این روزها برای شرکت در مراسم اسکار در لس‌آنجلس حضور دارد، در گفت‌وگوی زیر که پس از هماهنگی با تهیه‌کننده از طریق تلفن میسر شد، درمورد علاقه‌اش به ژانر جنایی و نامزدی اسکار توضیحاتی داد.

از اینکه با اولین فیلم بلند سینمایی خود نامزد اسکار فیلم خارجی زبان شده‌اید، چه احساسی دارید؟

احساس افتخار می‌کنم. حس بسیار خوشایندی است و واقعا خوشحال هستم. اگر جایزه را ببرم که خیلی خوب می‌شود اما واقعا بردن مهم نیست. اسکار برد و باخت ندارد. همینکه نامزد اسکار شده باشی یعنی برده‌ای. نامزدی این جایزه عالی است.

از میان فیلم‌های رقیب، کدام‌ها را دیده‌اید؟

متاسفانه هیچکدام از آنها را ندیده‌ام. دی‌وی‌دی همه را گرفته‌ام و منتظر فرصت هستم تا آنها را ببینم، به خانه برگردم همه را می‌بینم. شنیده‌ام که «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی معرکه است. چندتا از دوستانم فیلم را دیده‌اند می‌گویند عالی است. الان هم این فیلم محبوب همه است و احتمالا جایزه را می‌برد. به شماها تبریک می‌گویم.

در مجموع با سینمای ایران آشنا هستید؟

فیلم ایرانی کم دیده‌ام. سعی می‌کنم فیلم‌های ایرانی بیشتری ببینم. چند دوست فرانسوی دارم که متخصص سینمای ایران هستند. قرار است آنها سینمای ایران را به من معرفی کنند.

شما در دانشگاه نقاشی خوانده‌اید، تاثیرپذیری از نقاشی در فیلم شما مشخص است، خودتان اعتقاد دارید که نقاشی روی سبک فیلمسازی شما تاثیر گذاشته است؟

بله، نقاشی روی من تاثیر زیادی گذاشته است. به هر حال بخشی از زندگی من بوده. من به شدت تحت تاثیر نقاشان اهل فلاندر هستم. نقاشی از نظر کار با منظره، نور و سایه‌پردازی روی من تاثیر زیادی گذاشته است. به ویژه می‌توانم از بزرگان نقاشی نام ببرم، افرادی مثل کوربه (نقاش فرانسوی)، رامبرانت و اغلب نقاشان اهل فلاندر روی من تاثیر گذاشته‌اند.

در فیلم شما هم مثل آثار اغلب کارگردان‌های اروپایی نماهای بلند و دوربین متحرک جلوه بیشتری دارد، نظر خودتان در این مورد چیست؟

نمای بلند را که دوست دارم اما در این فیلم به آن نیاز داشتم. شاید در فیلمی دیگر از کات‌های بیشتر استفاده کنم. سکانس‌های این فیلم سرشار از اطلاعات هستند و پر از احساسات، برای همین نمی‌خواستم با کات‌زدن‌های زیاد در این جریان احساسات خللی وارد کنم، برای همین بیشتر از نمای بلند استفاده کردم.

هم فیلم‌های کوتاه شما و هم اولین فیلم بلندتان در ژانر جنایی ساخته شده‌اند، به این ژانر علاقه خاصی دارید.

درست است. این ژانر به من فرصت می‌دهد ذات بشر را بررسی کنم. به من اجازه می‌دهد ببینم وقتی شخصیت‌ها می‌خواهند مشکلی را حل کنند چه کار انجام می‌دهند. داستان‌های جنایی درمورد ذات بشر برایم جالب هستند، به‌ویژه بخش کنار آمدن شخصیت با مشکلات. «کله‌شق» درمورد آدم‌هایی است از دنیایی وارد دنیای دیگر می‌شوند و همین برایشان مشکلاتی خلق می‌کند.

جدای از نقاشی، تحت تاثیر چهره‌های سینمایی و ادبی خاصی هم هستید؟

در سینما اول از همه تحت تاثیر مارتین اسکورسیزی، بعد برادران کوئن، آکیرا کوروساوا، آندری تارکوفسکی و خیلی‌های دیگر هستم. در دنیای ادبیات هم تحت تاثیر نویسندگان فلاندری و لویی فردینان سلین فرانسوی هستم. از موضوعات داستان‌های این نویسندگان خیلی خوشم می‌آید. داستان‌های آنها درمورد انسان و پیچ و خم زندگی او هستند. آنها هم در نوشته‌های خود مضامین مشابه با فیلم‌های من را بررسی کرده‌اند.

پروژه بعدی شما چیست، استودیوهای هالیوودی به شما پیشنهاد ندادند «کله‌شق» را بازسازی کنید؟

مراسم اسکار بگذرد و دو هفته‌ای بخوابم و بعد به فیلم بعدی فکر می‌کنم. (می‌خندد) نه، قرار بازسازی نگذاشتم، چون موضوع فیلم خیلی خاص بلژیک است. اما دو پرژه در سر دارم، یکی درمورد یک دوچرخه‌سوار حرفه‌ای و دومی فیلم جنایی دیگری است که خط اصلی آن هنوز کامل نشده. شاید یکی از دو فیلم را در هالیوود بسازم.

در پایان، حرف خاصی با مخاطبان ایرانی فیلم خود دارید؟

امیدوارم تا آنجا که می‌توانید با داستان ارتباط برقرار کنید و از آن لذت ببرید. داستان درمورد آدم‌هایی است که باید با موقعیت خود کنار بیایند. شاید در صحنه اول متوجه نشویم شخصیت اصلی چرا اینقدر خشن است اما کم کم متوجه درون او می‌شویم. خیلی خوشحالم که فیلم را می‌بینید و امیدوارم لذت ببرید.