تاريخچه جام ملت‌هاي اروپا

چهاردهمين دوره مسابقات جام ملت‌هاي اروپا ملقب به "يورو 2012" در حالي از فردا جمعه بصورت رسمي آغاز مي‌شود که اين براي سومين مرتبه است دو کشور بصورت همزمان ميزباني اين مسابقات را برعهده گرفته‌اند.
نخستين مرتبه يوفا دو کشور بلژيک و هلند را به عنوان ميزبان مسابقات سال 2000 انتخاب کرد و دوره گذشته هم کشورهاي اتريش و سوئيس ميزبانان مشترک اين جام لقب گرفتند. در نهايت لهستان و اوکراين براي سومين مرتبه به عنوان ميزبانان مشترک اين جام انتخاب شدند.
شعار رسمي مسابقات "با هم تاريخ را مي‌سازيم" در تاريخ 13 آذرماه سال 88 به همراه لوگوي جام رونمايي شد. اين شعار بيانگر اين است که براي نخستين مرتبه در تاريخ قاره اروپا رقابت‌هاي يورو در مرکز و شرق اروپا برگزار مي‌شود. 
در نماد بازي‌هاي يورو 2012 که به شکل يک گل است، دو شاخه به صورت برگ وجود دارد که نماد هر يک از دو کشور ميزبان يورو 2012 است. در ميان اين دو برگ، گل اين شاخه توپ فوتبال ترسيم شده ‌است. شکل بصري نماد از هنر سنتي ويکينانکي که نوعي هنر برش کاغذ در نواحي روستايي اوکراين و لهستان است، گرفته شده‌ است. هنر ويکينانکي نماد جانداران و گياهان مناطق محلي اين ناحيه در اداي احترام به طبيعت و رشد و باروري است.
نگاهي گذرا بر ادوار جام ملت‌هاي اروپا:
ايده برپايي جام ملت‌هاى اروپا که در ابتدا "قهرمان اروپا" ناميده مى‌شد، نخستين مرتبه توسط "آنري دلوناي" فرانسوي در سال 1927 مطرح شد اما اين ايده تا سال 1957 يعني سه سال بعد از مرگ او عملي نشد.
دلوناي که در نيمه ابتدايى دهه پنجاه ميلادى به عنوان دبير کل وقت يوفا و فدراسيون فوتبال فرانسه فعاليت مي‌کرد، طرحى ساده براى حضور تمام تيم‌هاى ملى اروپايى در بازيهاى رفت و برگشت وسط هفته ارائه داد و روزنامه اکيپ فرانسه هم با او هم صدا شد اما فيفا از ترس بى اعتبار شدن جام جهانى يوفا را مجبور کرد اين طرح را در سال 1954 رد کند.
يک سال بعد پس از مرگ دلوناي ، پسرش "پير" با حمايت روزنامه نگاران، روياى پدر برآورده و پروژه برگزاري "جام قهرمانى اروپا" در تاريخ 28 سپتامبر سال 1958 در قلب شوروى کليد خورد. در نهايت جام ملت‌هاي اروپا که بسياري آن را همطراز جام جهاني مي‌دانند، نخستين مرتبه در سال 1960 و به ميزبان کشور فرانسه برگزار شد و به افتخار دلوناي، جام قهرماني اين مسابقات با نام اين شخصيت به "ايگور نتو" کاپيتان تيم شوروي قهرماني نخستين دوره مسابقات اهدا شد.
نخستين بازي مرحله انتخابي اولين دوره جام ملت‌هاي اروپا 5 آوريل سال 1959 بين دو تيم ايرلند جنوبي و چکسلواکي برگزار شد که ايرلند با نتيجه 2 بر صفر در اين بازي پيروز شد و اتحاد جماهير شوروي در فينال با نتيجه 2 بر يک يوگسلاوي را شکست داد و فاتح نختسين دوره اين جام لقب گرفت. مترويلي(49) و پونه دلنيک(113) براي شوروي و کاليچ(43) براي يوگسلاوي در آن بازي گل زدند.
در اين سال‌ها آلمان که تا پيش از يورو 1990 با نام آلمان غربي در مسابقات شرکت مي‌کرد، با 3 قهرماني(1972، 1980 و 1996) و سه عنوان نايب قهرماني(1976، 1992 و 2008) بهترين تيم اين جام اروپايي محسوب مي‌شود. اسپانيا با دو قهرماني(1964 و 2008) و يک نايب قهرماني(1984) در رده دوم و فرانسه با دو قهرماني(1984 و 2000) در رده‌هاي بعدي قرار دارند.
اتحاد جماهير شوروي تنها جام نخست را فتح کرد ولي سه عنوان نايب قهرماني(1964، 1972 و 1988) در کارنامه‌اش دارد. تيم‌هاي جمهوري چک يک قهرماني(1976 - با نام چکسلواکي) و يک نايب قهرماني(1966) و ايتاليا يک قهرمان(1968) و يک نايب قهرماني(2000) رده‌هاي پنجم و ششم را به خود اختصاص داده‍‌اند. هلند(1988)، دانمارک(1992) و يونان(2004) ديگر کشورهايي هستند که يک مرتبه اين جام معتبر رابالاي سر برده‌اند.
در اين بين اما انگلستان که تنها يک عنوان سومي در سال 1968 بدست آورده است، ناکام‌ترين تيم اروپايي در اين جام معتبر محسوب مي‌شود و هواداران فوتبال در اين کشور در سال‌ها است در حسرت ديدن جام بالاي سر کاپيتان‌هاي خود هستند.
اسامي تيم‌هاي قهرمان ادوار گذشته جام ملت‌هاي اروپا به شرح زير است:
1960 فرانسه:
فينال: شوروي 2 - يوگسلاوي يک
ديدار رده‌بندي: چکسلواکي 2 - فرانسه صفر
ستاره جام: ويکتور پوندلنيک از شوروى
آقاى گل: ژان ونسان و ژوست فونتن از فرانسه با 5 گل
1964 اسپانيا:
فينال: اسپانيا 2 شوروي يک
ديدار رده‌بندي: مجارستان 3 - دانمارک يک
ستاره جام: لوييس سوآرس از اسپانيا
آقاى گل: اولد مادسن از دانمارک با 7 گل
1968 ايتاليا:
فينال: ايتاليا يک(2) - يوگسلاوي يک(صفر) - پنالتي
ديدار رده‌بندي: انگلستان 2 - شوروي صفر
ستاره جام: دينو زوف از ايتاليا
آقاى گل‌ها: دراگان ژاجيچ از يوگسلاوى با 3 گل
1972 بلژيک:
فينال: آلمان غربي 3 - شوروي صفر
ديدار رده‌بندي: بلژيک 2 - مجارستان يک
ستاره جام: گردمولر از آلمان غربى
آقاى گل: گرد مولر از آلمان غربى با 5 گل
1976 يوگسلاوي:
فينال: چکسلواکي 2(5) - آلمان غربي 2(3)
ديدار رده‌بندي: هلند 3- يوگسلاوي 2
ستاره جام: آنتونيو پاننکا از چکسلواکى
آقاى گل: ديتر مولر از آلمان غربى با 4 گل
1980 ايتاليا:
فينال: آلمان غربي 2 - بلژيک يک
ديدار رده‌بندي: چکسلواکي يک(9) - ايتاليا يک(8)
ستاره جام: هورست هروبش از آلمان غربى
آقاى گل: کلاوس آلوفس از آلمان غربى با 3 گل
1984فرانسه:(از اين دوره ديدار رده‌بندي برگزار نشد)
فينال: فرانسه 2 - اسپانيا صفر
ستاره جام: ميشل پلاتينى از فرانسه
آقاى گل: ميشل پلاتينى از فرانسه با 9 گل
1988 آلمان غربي:
فينال: هلند 2 - شوروى صفر
ستاره جام: مارکو فان باستن از هلند
آقاى گل: مارکو فان باستن از هلند با 5 گل
1992 سوئد:
فينال: دانمارک 2 - آلمان صفر
ستاره جام: پيتر اشمايکل از دانمارک
آقاى گل‌ها: دنيس برکمپ از هلند، هنريک لارسن از دانمارک، توماس ريدله از آلمان و توماس برولين از سوئد با 3 گل
1996 انگلستان:
فينال: آلمان 2 - چک يک
ستاره جام: ماتياس سامر از آلمان
آقاى گل: آلن شيرر از انگلستان با 5 گل
2000بلژيک - هلند:
فينال: فرانسه 2 - ايتاليا يک
ستاره جام: ديويد ترزگه از فرانسه
آقاى گل‌ها: پاتريک کلايورت از هلند و ساوو ميلوشوويچ از يوگسلاوى با 5 گل
2004 پرتغال:
فينال: يونان يک - پرتغال صفر
ستاره جام: تئودور زاگوراکيس از يونان
آقاى گل: ميلان باروش از جمهوري چک با 5 گل
2008 اتريش - سوئيس:
فينال: اسپانيا يک - آلمان صفر
ستاره جام: ژاوي هرناندز از اسپانيا
آقاي گل: داويد ويا از اسپانيا با 4 گل