دانشمندان بالاخره پرده از راز تشخیص دیابت توسط سگ ها برداشتند

از سگ های مراقب سال هاست که برای تشخیص قند خون پایین صاحبان دیابتی شان و احتمال قریب الوقوع افت قند خون استفاده می شود. اکنون بالاخره پس از سال ها دانشمندان متوجه شده اند سگ ها چگونه این کار را انجام می دهند؛ موضوعی که می تواند به ساخت حسگر های جدیدی در عرصه ی پزشکی بیانجامد.

می توان گفت سگ ها آن قدر که در بو کشیدن دنیای اطراف خود مهارت دارند، در دیدنش ندارند. این حیوانات وفادار قادرند کوچکترین بو ها در حد یک از یک تریلیون واحد (۱ به همرا ۱۲ صفر) را نیز تشخیص دهند. این میزان برای ما انسان ها مثل آن است که بتوانیم یک قاشق چایخوری شکر را از فاصله ای به اندازه ی دو استخر بزرگ المپیک بو بکشیم. همین ویژگی است که به آنها اجازه می دهد به عنوان مأموران تشخیص پزشکی فعالیت کنند و انواع مختلفی از سرطان و دیابت را تنها با بو کشیدن تشخیص دهند.

مثلاً در مورد بیماری قند، سگ های آموزش دیده ی ویژه ی این کار قادرند کاهش قند خون صاحبان خود را تشخیص دهند؛ نشانه ای که می تواند نشانه ی افت قریب الوقوع قند خون باشد. قند خون پایین برای کسانی که به دیابت نوع ۱ ابتلا دارند می تواند باعث بروز مشکلاتی نظیر لرزه، گیجی، و خستگی شود. عدم دریافت قند در چنین مواقعی می تواند حتی به غش کردن و بیهوشی فرد نیز بیانجامد. این اتفاق برای برخی از افراد خیلی سریع و بدون علائم هشدار دهنده ی قبلی رخ می دهد. سگ های مراقب بیماران دیابتی در صورت تشخیص این موضوع، اقدامی از پیش تعیین شده انجام می دهند که موجب آگاه شدن صاحبشان از پایین بودن سطح قند خونش می شود.

اما این سگ ها پایین بودن قند خون صاحبان خود را از کجا می فهمند؟ دقیقاً احساس یا بو کشیدن چه عاملی باعث این تشخیص می شود؟ این سؤال مدت ها ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده بود اما یک پژوهش جدید از سوی محققان انستیتو علوم متابولیک ولکام تراست و دانشگاه کمبریج، بالاخره پاسخ این سؤال را آشکار کرده است.

ماده ای که باعث آگاه شدن سگ ها می شود ایزوپرن است؛ ماده ای شیمیایی که به صورت طبیعی در هوای خارج شده از شش های انسان هنگام تنفس وجود دارد.

این دانشمندان، قند خون گروهی متشکل از ۸ زن مبتلا به دیابت نوع ۱ را تحت شرایط کنترل شده پایین آوردند و با استفاده از طیف سنج سعی کردند رد پای مولکول های خاصی را در بدن آنان بسنجند. محققان یاد شده با نگاه کردن به این داده ها متوجه شدند طی حمله ی ناشی از افت قند خون، میزان ایزوپرن تا حد قابل توجهی، حتی تا ۲ برابر حالت عادی افزایش می یابد.

انسان ها حضور این ماده ی شیمیایی را حس نمی کنند اما دانشمندان متوجه شده اند سگ ها نسبت به این ماده حساس هستند و به راحتی می توانند مقدار زیاد آن را در بازدم تنفس صاحبان خود تشخیص دهند. دانشمندان حدس می زنند بالا رفتن میزان ایزوپرن طی این مدت، محصول تولید کلسترول باشد اما هنوز در این باره به قطعیت نرسیده اند.

دانشمندان با استفاده از این اطلاعات قصد دارند حسگر جدیدی تولید کنند که بتواند همین کار را انجام دهد. به این ترتیب یک حسگر تنفسی می تواند جای تست قند فعلی که با استفاده از خون نوک انگشت این کار را انجام می دهد بگیرد.