برچسب Max-Q روی کارت‌های گرافیک Nvidia به چه معنا است؟

هنگام خرید لپ‌تاپ‌های گیمینگ جدید، احتمالا با مدل‌هایی برخورد کرده‌اید که کارت گرافیکشان برچسب Max-Q دارد؛ مثل مدل RTX 2080 Max-Q که یکی از قدرتمندترین آن‌ها است. مکس-کیو نام فناوری اختصاصی انویدیا است که نخستین بار در سال ۲۰۱۷ عرضه شد تا بتوان قدرت رندرینگ کارت‌های گرافیک بالارده‌ی انویدیا را که فقط در کامپیوترهای رومیزی یا برخی لپ‌تاپ‌های بسیار قطور و سنگین یافت می‌شد، در کالبد لپ‌تاپ‌هایی با فرم‌فکتور باریک‌تر جای داد. این نسخه از کارت‌های گرافیک انویدیا درحال حاضر  هم برای مدل‌های سری GTX و هم RTX موجود است. البته درحال حاضر محصول معادلی برای AMD در این رقابت وجود ندارد.

اگر فکر می‌کنید مکس-کیو اسم خاصی است که انویدیا ساخته، باید بگوییم که خیر؛ آن‌ها این اسم را از عرصه‌ی هوا-فضا قرض گرفته‌اند. مکس-کیو به زمانی گفته می‌شود که یک سفینه‌ی فضایی به حداکثر فشار آیرودینامیکی خود رسیده باشد. در کامپیوترهای شخصی، مکس-کیو یعنی استفاده از حداکثر توان فناوری گرافیکی انویدیا در کالبدی باریک‌تر، کم‌صداتر با مصرف انرژی بهینه‌تر. درحالت عادی کارت‌های گرافیک نیازمند مدیریت دمای توانمندی هستند که توسط سیستم‌های خنک‌کننده‌ی حجیم و پرسروصدا تأمین می‌شوند. درنتیجه‌، لپ‌تاپ‌های گیمینگ قطور و سنگینی که تاکنون دیده‌ایم محصول نهایی آن خواهد بود.

کارت‌های گرافیک مکس-کیو طراحی شده‌اند تا بازدهی سامانه‌های خنک‌کاری را به نحوی بهینه کنند که علاوه بر اینکه لپ‌تاپ‌ها از پس پردازش‌های سنگینی همچون گیمینگ 4K بر بیایند، مثل لپ‌تاپ‌های اولیه‌ی دهه ۹۰ سنگین و قطور و پرسروصدا نباشند. برای مثال یکی از اهداف لپ‌تاپ‌های مکس-کیو رسیدن به حداکثر نویز معادل ۴۵ دسیبل (در فاصله‌ی ۲۵ سانتی‌متر مکعب) هنگام پردازش «متوسط» در دمای اتاق است. انویدیا کارت‌های گرافیک مکس-کیو را به نحوی برای «اوج بازدهی» بهینه‌سازی کرده است که بتوان آن‌ها را در لپ‌تاپ‌های باریک استفاده کرد. اوج بازدهی تعریفی متفاوت از حداکثر بازدهی دارد. یعنی صرفاً به‌جای بالابردن سرعت کلاک، ولتاژ و باس حافظه، آن‌ها را برای بهترین کارایی ممکن در بازه‌ی حرارتی و نویز مشخص بهینه و تنظیم می‌کنند و بنا بر گفته‌ی این شرکت، برای رسیدن به این هدف تمامی چیپ‌ها، درایورها، سامانه‌ی کنترلی، اجزاء حرارتی و الکترونیکی کارت‌های گرافیک مکس-کیو به‌صورت اختصاصی مهندسی شده‌اند.
البته کاملا واضح است که لپ‌تاپ‌های مکس-کیو هنوز هم سیستم خنک‌کننده دارند، اما سازندگان باید هنگام ساخت، دقت بسیای به مقوله‌هایی همچون طراحی حرارتی و الکتریکی، لوله‌های حرارتی، هیت‌سینک‌ها، تنظیم‌کننده‌های بهینه‌ساز انرژی، فن‌های کم‌صدای باکیفیت و دیگر اجزا داشته باشند: یعنی ترکیبی از روش‌های سخت‌افزاری و نر‌م‌افزاری برای حفظ بهترین کارایی در دمای مورد نظر.
آیا کارت‌های گرافیک مکس-کیو  به توانمندی نسخه‌ی استاندارد هستند؟

به‌طور کلی کارت‌های گرافیک مکس-کیو اندکی از هم‌ترازان استاندارد خود ظعیف‌تر هستند؛ برای مثال کارت گرافیک RTX2080 چند فریم بیشتر از نسخه‌ی مکس-کیو دراختیارتان قرار خواهد داد، اما درعوض لپ‌تاپ‌های مکس-کیو باریکتر، سبک‌تر، بی‌سروصداتر و حتی ارزان‌تر هستند. لپ‌تاپ Asus ROG Zephyrus نخستین لپ‌تاپی بود که با کارت گرافیک نسخه‌ی مکس-کیو Max-Q GTX 1080 همراه شد و عملکردی مشابه نسخه‌ی استاندارد کارت گرافیک GTX 1070 داشت. براساس تجربیات و آزمایش‌های مختلف این الگو تقریبا به مدل‌های دیگر نیز قابل تعمیم است و می‌توانید عملکرد کارت گرافیک مکس-کیو مورد نظرتان را تقریبا معادل یک مدل پایین‌تر نسخه‌ی استاندارد آن بدانید.

سال ۲۰۱۸ اکثر لپ‌تاپ‌های مکس-کیو دارای کارت گرافیک  (Max-Q GTX (1080-1070-1060 از سری 10 انویدیا با ریزمعماری پاسکال بودند. در سال ۲۰۱۹ غالباً شاهد استفاده از سری 20 کارت‌های گرافیک انویدیا با ریزمعماری تورینگ هستیم که به‌جای پیشوند GTX از RTX استفاده می‌کنند؛ این امر تاکیدی بر قابلیت رهگیری پرتو که انویدیا است که بسیار به آن می‌بالد و اگر گیمر هستید و قصد خرید لپ‌تاپ گیمینگ دارید، مدل‌های RTX گزینه‌های معقول‌تری برای سرمایه‌گذاری هستند.

لازم به ذکر است که کارت‌های گرافیک مکس-کیو فقط برای استفاده در لپ‌تاپ‌ها موجود است و نمی‌توان یکی از آن‌ها را برای کامپیوتر رومیزی خرید.  درحال حاضر نیز فقط شرکت‌های  ایسر، ایسوس، دل، گیگابایت، اچ‌پی، ام اس آی و رِیزر  لپ‌تاپ‌های مکس-کیو را ارایه می‌کنند.