در سال ۱۴۰۱ ایرانی‌ها در کدام پلتفرم‌ بیش‌تر تولید محتوا کردند؟ / پادشاهی تلگرام در ایران با افزایش فیلترینگ!

مجموعه دیتاک که به مانیتورینگ و مدیریت هوشمند شبکه‌های اجتماعی می‌پردازد، در روزهای اخیر گزارش سالانه ۱۴۰۱ خود با عنوان «رفتار کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی» منتشر کرد. نتایج این گزارش نشان می‌دهد که به رغم محدودیت‌های اعمال شده بر اینترنت در ایران برای استفاده از بسیاری از پلتفرم‌های خارجی، حضور کاربران ایرانی در این شبکه‌ها همچنان پررنگ است.

طبق گزارش دیتاک، تلگرام در ایران بین ۵۸ تا ۶۱ میلیون کاربر و اینستاگرام نیز بین ۴۲ تا ۴۶ میلیون کاربر دارد. همچنین ۳.۵ الی ۴ میلیون کاربر ایرانی نیز در توییتر فعالیت دارند. البته باید توجه داشت که این آمار مربوط به تعداد اکانت‌های ایجاد شده و فعال در این بسترهاست و از آنجایی که برخی ممکن است بیش از یک اکانت داشته باشند، تعداد دقیقی از افراد فعال را به دست نمی‌دهد.


فعالیت کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی با تشدید فیلترینگ در شهریور ۱۴۰۱ با کاهش روبه‌رو شد، اما پس از مدتی، با رونق استفاده از فیلترشکن، به حالت عادی برگشت. البته، میزان فعالیت در پیام‌رسان تلگرام افزایش یافت. با فیلتر شدن تلگرام در گذشته، تمایل کابران ایرانی به استفاده از این پیام‌رسان کاهش یافت و پیام‌رسان واتساپ را جایگزین آن کردند. با شدت گرفتن محدودیت‌ها از اواخر تابستان ۱۴۰۱ و فیلتر شدن اینستاگرام و حتی واتساپ، کاربران ایرانی بیش‌تر به استفاده از فیلترشکن روی آوردند و کاربران ایرانی به‌صورت گسترده دوباره اقدام به استفاده‌ از تلگرام کردند؛ درنتیجه واتساپ دوباره محبوبیت خود در ایران را از دست داد و تلگرام دوباره به اوج خود بازگشت و در حال حاضر یکی از بسترهای مهم برای تشخیص میزان درگیری افکار عمومی با یک موضوع خاص به شمار می‌رود.

همچنین، استفاده از اینستاگرام و توییتر که در ابتدای افزایش محدودیت‌ها کاهش پیدا کرده بود، با افت شدت فیلترینگ دوباره به روند عادی بازگشت و حتی تلویزیون و بخش‌های خبری داخلی به شکل رسمی در شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده صفحه و کانال دارند و فعالیت می‌کنند.

میزان چشمگیر تولید محتوای ایرانیان در بستر شبکه‌های اجتماعی در شرایطی است که کابران ایرانی علاوه بر فیلترینگ، با سرعت پایین سرعت اینترنت نیز مواجه‌اند. دیتاک در گزارش خود نشان می‌دهد که میانگین سرعت اینترنت همراه در ایران (۴۰ مگابیت بر ثانیه) با میانگین سرعت اینترنت جهانی (۴۱ مگابیت بر ثانیه) تقریبا برابر است، اما این موضوع درباره اینترنت ثابت صادق نیست. سرعت اینترنت ثابت در ایران ۱۲ مگابیت بر ثانیه است و در مقایسه با سرعت اینترنت ثابت جهانی (۷۹ مگابیت بر ثانیه) متوجه تفاوت چشمگیر آن می‌شویم.

با این اوصاف به نظر می‌رسد فیلترینگ گسترده شبکه‌های اجتماعی نه تنها دسترسی ایرانیان به این بسترها را محدود نکرده است، بلکه در برخی از آن‌ها مانند تلگرام شاهد تولید محتوا بیش از پیش نیز هستیم. درواقع تنها هزینه اینترنت برای کابران داخل ایران بیش‌تر شده، زیرا باید همیشه فیلترشکن خود را فعال نگه دارند.