كاهش 38 سانتی متری تراز درياچه اروميه

مدیر عامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: تا آخر دی‌ماه تراز دریاچه ارومیه 38 سانتی متر نسبت به مدت مشابه سال گذشته كاهش داشته كه موجب پس روی 142 كیلومتری این دریاچه شده است.

ارسلان هاشمی اظهار داشت: آخرین وضعیت دریاچه ارومیه در آخر دی‌ماه 1389 نشان می‌دهد تراز دریاچه در آخر این ماه 1271.27 متر است كه نسبت به مدت مشابه سال قبل 38 سانتی‌متر افت داشته است.

وی ادامه داد: این كاهش موجب پس روی دریاچه ارومیه به میزان 142.3 كیلومتر مربع شده و كسری حجم مخزن دریاچه در این بازه زمانی 1.3 میلیارد متر مكعب است.

هاشمی تصریح كرد: مقایسه تراز دریاچه در آخر دی ماه نسبت به ماه قبل سال‌جاری نشانگر افزایش سه سانتی‌متری در تراز دریاچه بوده به طوری كه وسعت و حجم دریاچه به ترتیب 11.24 كیلومتر مربع و یك دهم میلیارد متر مكعب افزایش نشان می‌دهد.

وی بیان كرد: با توجه به نقشه پهنه‌بندی بارش استان تا آخر دی‌ماه مشاهده می‌شود كاهش بارندگی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه بیشتر شده است.

هاشمی گفت: تراز دریاچه راومیه در آخر دی ماه در دوره آماری 44 ساله نسبت به میانگین دراز مدت همچنان روند كاهشی داشته و 4.2 متر افت نشان می‌دهد.

مدیر عامل شركت آب منطقه ای آذربایجان شرقی ادامه داد: كاهش وسعت و حجم آن نسبت به دراز مدت معادل 1579.6 كیلومتر مربع و 18.2 میلیارد متر مكعب است.

* ابرها به كمك دریاچه ارومیه می‌آیند

وی با اشاره به طرح بارورسازی ابرها بر فراز دریاچه ارومیه گفت: تا كنون سه پرواز برای تحقق این امر صورت گرفته و عملیات امكان سنجی در مورد این طرح نیز در حال انجام است.

مدیر عامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی افزود: با توجه به میزان تأثیر بارورسازی ابرها كه 15 تا 20 درصد رشد بارندگی را در استان موجب خواهد شد این طرح مورد توجه مسئولان قرار گرفته و این امر از بهار سال آینده با اتمام امكان سنجی عملیاتی می‌شود.

وی همچنین به دیگر روش‌های احیای دریاچه ارومیه اشاره كرد و اظهار داشت: انتقال آب روخانه ارس به حاشیه دریاچه ارومیه مورد توجه جدی قرار گرفته است كه با توجه به صرفه‌جویی‌های صورت گرفته در اطراف دریاچه ارومیه این میزان آب به صورت غیرمستقیم به دریاچه انتقال خواهد یافت.

مدیر عامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: طرح بارور كردن ابرها به صورت بومی در كشور در حال انجام است و تنها هواپیماهای مورد استفاده در این طرح روسی هستند.

هاشمی تأثیرگذاری سیستم هارپ در وضعیت دریاچه ارومیه را یك موضوع علمی دانست و گفت: شرایط دریاچه ارومیه غالبا متأثر از تغییر شرایط اقلیمی است و در ارزیابی 30 دریاچه جهانی شرایط مشابه با دریاچه ارومیه مشاهده شده است.

وی با بیان اینكه 27 طرح توسعه كشاورزی در اطراف دریاچه ارومیه اجرا شده است، گفت: طرح‌های توسعه كشاورزی موجب جذب منابع آبی و در نتیجه كاهش آبریز دریاچه ارومیه شده است.

* آذربایجان شرقی را جزو استان‌های كم‌آب كشور

ارسلان هاشمی، مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی، آذربایجان شرقی را جزو استان‌های كم‌آب كشور دانسته و افزود: این امر توجه به مصرف بهینه و اهمیت بهره‌گیری از آب‌های مدرن در منطقه را بیش از پیش نمودار ساخته است.

وی، به سرانه استانی یك‌هزار و 250 متر مكعب آب قابل دسترس در استان اشاره كرد و گفت: این در حالی است كه سرانه آب قابل دسترس در سطح كشور 2 هزار مترمكعب و در سطح جهان 7 تا 8 هزار مترمكعب است.

هاشمی به وجود 37 درصد آب‌های زیرزمینی و 63 درصد آب‌های سطحی در حدود 4 میلیارد و 600 میلیون مترمكعب اشاره كرده و اظهار داشت: میزان مصرف آب در بخش كشاورزی 88 درصد، آب شرب 10 درصد و در قسمت صنعت دو درصد بوده كه لازم است با گسترش آبیاری تحت فشار میزان آن را در بخش كشاورزی تقلیل دهیم.

* خشك شدن دریاچه ارومیه عامل نابودی كشاورزی منطقه

مسعود محمدیان، رئیس سازمان جهاد كشاورزی استان آذربایجان شرقی با اشاره به اینكه اراضی كشاورزی آذربایجان شرقی و استان‌های واقع در شمال غرب كشور، تحت تأثیر پس‌روی آب دریاچه ارومیه قرار دارند، گفت: خشك شدن دریاچه ارومیه، كشاورزی و باغات منطقه را در آستانه نابودی كامل قرار داده و در صورت نبود راه‌حلی اورژانسی، شاهد فاجعه‌ای زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و كشاورزی عظیمی در منطقه خواهیم بود.

دبیر كارگروه توسعه كشاورزی و محیط زیست شمال غرب كشور با اشاره به اینكه پس‌روی آب این دریاچه در وضعیت فعلی، نه تنها بزرگ‌ترین چالش بخش كشاورزی در شمال ‌غرب كشور بلكه در سطح منطقه و كشور است، افزود: اگر روند فعلی خشك شدن این دریاچه ادامه یابد و راه‌حل اساسی در این باره ارائه نشود با خشك شدن دریاچه در آینده با وزیدن بادهای حاوی املاح و نمك به سمت اراضی كشاورزی و درختان، نه تنها در استان آذربایجان شرقی و غربی بلكه با نفوذ در نقاط دوردست حتی می‌تواند، كشاورزی سایر مناطق را تحت تأثیر و تهدید جدی خویش قرار دهد.

محمدیان با اشاره به اینكه در حال حاضر بیش از 300 هزار هكتار از اراضی كشاورزی آذربایجان شرقی به دلیل شرایط جوی بسیار نامناسب دریاچه ارومیه آسیب دیده است، گفت: باید هر چه سریع‌تر با ساز و كارهای لازم برای بهبود وضعیت حاكم بر اراضی كشاورزی مزبور اقدام شود.

رئیس سازمان جهاد كشاورزی استان آذربایجان شرقی با اشاره به اینكه 550 هزار هكتار از اراضی 13 شهرستان و 200هزار هكتار از اراضی كشاورزی استان به صورت مستقیم تحت تأثیر خشك شدن دریاچه ارومیه قرار گرفته‌اند، افزود: نباید با انفعال و درجا زدن با شرایط فعلی خشك شدن دریاچه ارومیه تسلیم شده و كشاورزی را رها كرد.

وی گفت: باید با كنترل آب‌های سطحی استفاده بهینه از آب، گسترش آبیاری تحت فشار به جای غرقابی و كشت محصولات جایگزین در زمین‌های شور حاشیه این دریاچه به مقابله با وضعیت بغرنج فعلی برویم.

رئیس سازمان جهاد كشاورزی آذربایجان شرقی، پس‌روی دریاچه ارومیه را بزرگ‌ترین چالش زیست محیطی استان دانست و از اعضای كمیسیون كشاورزی مجلس خواست با تصویب قوانین مانع از نابودی این دریاچه شوند.

* تخریب 150 هزار هكتار از اراضی آذربایجان شرقی

مدیركل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی گفت: وسعت تخریب دریاچه ارومیه در حوزه آذربایجان شرقی 150 هزار هكتار خواهد بود كه اگر این روند ادامه پیدا كند در چند سال آینده شاهد خشك شدن باغ‌های موجود در استان خواهیم بود.

بیوك رئیسی تأكید كرد: علاوه بر اینكه آذربایجان شرقی در خط مقدم مخاطرات است، دیگر استان‌های شمالی و حتی غربی شاهد بروز توده‌های نمكی به جای ذرات گرد و غبار در فضای استان خواهند بود.

وی تصریح كرد: افزایش غلظت نمك دریاچه سبب شده پرندگانی كه در این دریاچه اقامت داشتند نیز قادر به ادامه حیات در این دریاچه نشوند.

مدیركل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی، انتقال آب به دریاچه ارومیه را مهمترین پروژه برای نجات دریاچه ارومیه دانست و بیان كرد: بارور كردن ابرها، افزایش بازده آبیاری، تغییر الگوی كشت و فرهنگ سازی از دیگر پروژه های در دستور كار دولت برای نجات دریاچه ارومیه است.

«چی چست» این دریاچه كهن، دریاچه ای كه در كرانه خود، خاطرات زیادی را جای داده و واژه واژه اش گذری بر پیشینه ایرانیان كهن است، حالا نظاره گر غروبی غم انگیز است، این روزها ارومیه به نمك نشسته و بوی نامطبوع مرگ، مرغان دریایی و پرندگان را فراری داده است.

به گفته مسؤولان محیط زیست از مجموع 5 هزار و 700 كیلومتر وسعت دریاچه ارومیه حدود 3 هزار كیلومتر از آن به شوره زار تبدیل شده است. شوره زار سفید رنگ تن پوش ارومیه شده و او را برای رفتن به آغوش مرگ آماده می‌كند.

دریاچه ارومیه به دلیل داشتن ارزش‌های اكولوژیك و منحصر به فرد، در سال 1346 براساس مصوبه شماره یك شورای عالی حفاظت محیط زیست كشور، به عنوان منطقه حفاظت شده و طبق مصوبه شماره 63 شورای عالی در سال 1354 به عنوان پارك ملی ارتقا یافت.

همچنین در سال 1356 براساس مصوبات MAB (انسان و كره مسكون) به عنوان یكی از مناطق بین‌المللی ذخیره‌گاه‌های زیست كره در سطح جهان به ثبت رسیده است.

این دریاچه با تمام جزایر آن در سال 1354 به عنوان یكی از تالاب‌های بین‌المللی در كنوانسیون رامسر ثبت و از طرف مؤسسه بین‌المللی تالاب‌ها به عنوان یكی از مهم‌ترین مناطق مهم پرندگان انتخاب شد.

در این دریاچه در حال حاضر 27 گونه پستاندار، 212 گونه پرنده، 41 گونه خزنده، هفت گونه دوزیست و 26 گونه ماهی زیست می‌كند.

دریاچه ارومیه دارای 102 جزیره است كه همه آنها از سوی سازمان یونسكو به عنوان ذخیره‌گاه طبیعی جهان به ثبت رسیده است.

دریاچه ارومیه از نظر سطح آب‌های آزاد، بیستمین دریاچه جهان از لحاظ وسعت و شورترین بعد از بحرالمیت محسوب می‌شود، طول دریاچه از 130 تا 146 كیلومتر و عرض آن از 58 كیلومتر تا 15كیلومتر (بین كوه زنبیل و جزیره اسلامی) متغیر است.

حجم آب دریاچه ارومیه در مساحت 5 هزار و 822 كیلومتر مربع و با عمیق متوسط 5.4 متر بالغ بر 31 میلیارد مترمكعب برآورد شده است.

حوزه آبر‌یز دریاچه ارومیه دارای 52 هزار و 47 كیلومتر مربع بوده كه در استان‌های آذربایجان غربی، شرقی، كردستان و قسمت بسیار كمی نیز در كشور تركیه است.

منابع تأمین‌كننده آب این دریاچه شامل جریان‌های سطحی رودخانه‌ها، جریان‌ آب‌های زیرزمینی و بارش مستقیم به سطح دریاچه، آب‌های سطحی شامل 14 رودخانه دائمی، هفت رودخانه فصلی و 39 جریان سیلابی است.

دبی این رودخانه‌‌ها نوسانات بسیاری دارد به طوریكه زرینه‌رود با متوسط آورد 2 هزار میلیون مترمكعب و سطح حوضه‌ای برابر با 12 هزار كیلومتر مربع ،بزرگ‌ترین و آذرشهرچای با متوسط آورد 34 میلیون مترمكعب و سطح حوضه‌ای برابر با 300 كیلومتر مربع كوچك‌ترین رودخانه دائمی این حوضه محسوب می‌شود.