ارزیابی هزینه های وعده تازه / تحقق رویای ویلا نشینی ایرانیان با ساخت 50 تهران!

محمود احمدی نژاد به عنوان یک مهندس عمران با گرایش تخصصی در زمینه ترافیک در دوره دوم ریاست جمهوری خود چندین بار از رویای ویلانشین کردن ایرانیان سخن به میان آورده، البته این رویا به نوعی برگرفته از رویای باغ شهرهایی است که به نوعی آرزوی همه ایده پردازان حیطه شهرسازی بوده است، وی آیا می توانیم این مسئله را رویایی بلند پروازانه بدانیم یا باید آنرا آرزویی در دسترس بدانیم؟

برای پاسخ به این پرسش اول باید نگاهی به آمارخانوارهای ایرانی بیندازیم می بینیم که تعداد خانوارهای ایرانی در سال 88 بر اساس برآورد مرکز آمار ایران معادل 19.5 میلیون برآورد شده است که تنها حدود 27 درصد این خانوارها در محدوده روستاها زندگی می کنند.

براساس وعده رئیس جمهور به هر خانوار ایرانی برای ویلانشین کردن همه ایرانی ها به هر خانوار ایرانی یک هزار متر مربع زمین تخصیص پیدا خواهد کرد، برای اجرای این برنامه در عمل باید فضایی معادل 1.9 میلیون هکتار زمین باید در بین خانوارهای ایرانی تخصیص پیدا کند، البته تذکر این نکته نیز ضروری است به میزان همین فضای مسکونی باید شاهد توسعه فضاهای عمومی باشیم یعنی می توان گفت برای ویلانشین کردن ایرانیان نیاز به فضای شهری معادل 3.8 میلیون هکتار داریم، یعنی مساحتی معادل دو برابر کل استان تهران.

البته این میزان فضا در مقابل مساحت کلی کشور رقمی ناچیز محسوب می شود، ایران سرزمینی است به مساحتی معادل 164.8 میلیون هکتار و فضای شهری مورد اشاره تنها 2.4 درصد از کل فضای سرزمینی را بخود اختصاص می دهد؛ حتی اگر توجه داشته باشیم که بادهای نامساعد در کویرهای مرکزی باعث شده تا حدود ۸۰ درصد از مساحت کشور دارای شرایط خشک و نیمه‌‏خشک باشد، می توان گفت بیش از 32 میلیون هکتار از اراضی کشور از آب و هوایی مناسب جهت زندگی برخوردار هستند و در نهایت فضای شهری مورد نظر رئیس جمهور تنها 12 درصد از کل این فضا را نیاز خواهد داشت.

پس می توان گفت از نظر مساحت گفت کشور ایران گنجایش چنین فضای شهری را داراست ولی آیا واقعا می توانیم تصور کنیم چنین فضایی تا چه حد وسعت دارد، واقعیت این است که کل فضای شهر تهران وسعتی معادل 730 کیلومتر مربع یا 7300 هکتار دارد، حال تصور کنید بخواهیم برای هر خانوار ایرانی زمینی به وسعت هزار متر مربع در نظر بگیریم به این ترتیب فضایی که بعنوان فضای زندگی شامل فضای مسکونی و دیگر فضاهای عمومی برای 19.5 میلیون خانوار(براساس براوردهای سال 88) در نظر بگیریم باید در عمل فضای شهری به وسعت 50 برابر ابر شهر کشور یعنی تهران ایجاد کنیم.

هزینه و ابعاد احداث چنین فضای عظیم شهری شاید تنها با طرح احداث لوت قابل مقایسه باشد که قرار بود دریای خزر را به خلیج فارس متصل کند و در دهه هفتاد مطرح شد و به قدری بلند پروازانه بود که بعد از مدتی به فراموشی سپرده شد، نکته ای که متاسفانه در بحث توسعه فضای مسکونی به خصوص در مورد شهرهای جدید فراموش می شود ویا سعی می شود به ان اشاره نشود بحث هزینه توسعه امکانات زیر بنایی مانند راه، آب، برق، گاز و دیگر امکانات رفاهی است، یعنی نکته ای که دولت هنوز نتوانسته است انرا به طور کامل در شهرهای جدید در دست احداث فعلی تامین کند و هنوز بسیاری از این شهرها از نظر همین امکانات اولیه با نارسایی های جدی مواجه هستند.

صد البته هرچه به وسعت فضای مسکونی سرانه افزوده شود به دلیل بعد مسافت هزینه رساندن این نوع امکانات نیز سیر صعودی پیدا می کندو جمعیتی که بیش از 70 درصد آن به زندگی شهری عادت کرده و دسترسی در حداقل زمان به این نوع امکانات را حق مسلم خود می داند بدون دسترسی به این امکانات حاضر به ساکن شدن حتی در ویلاهای هزار متری نخواهد شد.

راستی آیا در هیچ یک از شهرداری های کشور محاسبه شده که هزینه احداث یک کیلومتر مربع فضای شهری شامل تمامی امکانات چه میزان است؟ اگر کسی پاسخ این سئوال را بداند متوجه خواهد شد که اجرای آرزوی رئیس جمهور یعنی ویلا نشین کردن تمامی ایرانی ها چقدر هزینه خواهد داشت.