دروغ بزرگ 5 شهریور را باور نکنید!

امسال هم مثل چند سال اخیر، شایعه‌ای در اینترنت پخش شده که شامگاه پنجم شهریور ماه، مریخ آن‌قدر به زمین نزدیک خواهد شد که دو ماه در آسمان خواهد درخشید و شق‌القمر خواهد شد!

شاید شما هم ای‌میلی با این مضمون دریافت کرده باشید که در شامگاه پنجم شهریور، مریخ آن‌قدر به زمین نزدیک خواهد شد که به بزرگی ماه در آسمان دیده می‌شود و بنابرابن، امشب دو ماه در آسمان خواهد درخشید. در برخی موارد، حتی از برخورد مریخ به ماه و وقوع شق‌القمر صحبت شده و ادعا شده که چنین پدیده‌ای هر چند هزار سال یک بار اتفاق می‌افتد.

صد البته که این شایعه بی پایه و اساس است. سیاره مریخ نصف زمین قطر دارد و مدارش به دور خورشید طوری است که در نزدیک‌ترین حالت 55 میلیون کیلومتر با زمین فاصله دارد. این درحالی است که ماه با ربع قطر زمین در 400هزار کیلومتری سیاره مادری واقع است. بنابراین برای آن‌که مریخ به اندازه ماه در آسمان زمین دیده شود، باید هفتاد برابر به زمین نزدیک‌تر شود که چنین اتفاقی جز بر اثر برخوردی کیهانی امکان‌پذیر نیست!

اما ریشه این شایعه در اتفاقی است که شهریور 1382 / آگوست 2003 روی داد. گردش زمین و مریخ به دور خورشید طوری است که این دو سیاره هر 26 ماه یک‌بار روی یک خط و یک جهت از خورشید قرار می‌گیرند. این رویداد مقابله نام دارد و سبب می‌شود مریخ نه تنها به درخشان‌ترین و بزرگ‌ترین حالت در آسمان زمین دیده شود، که همانند ماه بدر با غروب خورشید طلوع کند و به هنگام طلوع خورشید در آسمان غروب کند.

از آن‌جاکه مدار مریخ برخلاف مدار تقریبا دایروی زمین بیضوی است، فاصله زمین و مریخ در مقابله‌ها فرق می‌کند. هر 15 سال یک بار، مقابله مریخ و زمین در نزدیک‌ترین فاصله یعنی 55 میلیون کیلومتری روی می‌دهد و مقابله بزرگ مریخ اتفاق می‌افتد که سبب می‌شود سیاره سرخ نیز به بزرگ‌ترین و درخشان‌ترین حالت ممکن دیده می‌شود. اما حتی در این شرایط هم مریخ با چشم غیرمسلح جز نقطه‌ای درخشان دیده نمی‌شود که 3 تا 4 برابر از سیاره ناهید کم‌نورتر است و فقط با تلسکوپ یا دوربین‌های دوچشمی است که می‌توان قرص این سیاره، کلاهک‌های سفید قطبی و برخی عوارض سطح آن را مشاهده کرد.

آخرین بار، در شهریور 1382 بود که مقابله بزرگ مریخ اتفاق افتاد و بار دیگر می‌توان در شهریور 1397 شاهد آن بود. در حال حاضر، مریخ در فاصله‌ای بسیار دور از زمین و پشت خورشید واقع است و مشاهده آن بسیار دشوار است.