چه کسانی از دریافت یارانه محروم می‌شوند؟

درباره کارمندان و کارگران که دارای فیش حقوقی مشخص هستند، امکان برآورد دریافتی‌ها وجود دارد اما درباره سایر درآمدهای همین افراد یا درآمد افرادی که دارای مشاغل آزاد هستند، به هیچ وجه امکان برآورد درآمد وجود ندارد.

"بر اساس برآورد ما کسی که یارانه نقدی، بین پنج تا 10 درصد درآمد ماهیانه وی را تشکیل می‌دهد نیازی به یارانه ندارد." این جمله دبیر ستاد هدفمندی یارانه‌ها در آخرین گفت‌وگویش بود. جمله‌ای که ابهامات زیادی ایجاد کرد و قطعا خیلی‌ها مترصد دریافت این موضوع هستند که آیا یارانه آن‌ها حذف می‌ضشود یا خیر؟

پیش از این و در نخستین مرحله اجرای طرح پرداخت یارانه‌های نقدی، مرکز آمار ایران تلاش کرد بر اساس روش‌های علمی مردم را به خوشه‌های فقیر، متوسط و ثروتمند تقسیم کند، اما با وجود دفاع رییس مرکز آمار از از این تقسیم بندی، دولت با آن مخالفت کرد. در این مرحله دولت تصمیم گرفت یارانه نقدی را به طور مساوی بین همه افراد تقسیم کند.

پس از یک سال اما دولت تصمیم دارد بار دیگر یارانه اقشار مرفه و غیر مرفه را جدا کند. بنا به اعلام سخنگوی طرح تحولات اقتصادی، روشی برای این کار در نظر گرفته شده است. اما چگونگی این روش و نتایج آن موضوعی است که برای مخاطبان ابهام دارد.

محمدرضا فرزین اعلام کرد: "بر اساس برآورد ما کسی که یارانه نقدی، بین پنج تا 10 درصد درآمد ماهیانه وی را تشکیل می‌دهد، نیازی به یارانه ندارد." بر اساس این بیان، در واقع کسی که حداقل 455 هزار تومان حقوق ماهانه دریافت کند، مرفه شناخته شده و نباید یارانه دریافت کند.

به هر حال اظهارات فرزین از آنجا مبهم است که هم اکنون یارانه نقدی به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود. بنابراین آیا می‌توان گفت اگر حقوق دریافتی سرپرست خانوار بیش از این رقم باشد، همه افراد خانوار از دریافت یارانه نقدی محروم می‌شوند؟ یعنی اگر یک خانوار دو نفره که در ماه 91 هزار تومان یارانه می‌گیرند درآمد سرپرست خانوار معادل 900 هزار تومان باشد یارانه آن خانوار حذف خواهد شد.

اما تعبیر دیگر این است که در حالت اول، فرد سرپرست خانوار از دریافت یارانه محروم می‌شود، اما بقیه اعضای خانوار مانند قبل یارانه دریافت می‌کنند. در این صورت آیا برای بار چندم، افراد مجبورند برای ارائه اطلاعات حساب جدید به پایگاه‌های مربوطه مراجعه کنند و مشکلات تکراری دفعات پیش را متحمل شوند؟

این موضوعات وقتی مبهم‌تر می‌شود که فرزین، جمله بعدی خود را بیان می‌کند. "برآورد ما این است که 10 میلیون نفر را از دریافت یارانه‌ها حذف کنیم." بر اساس این گفته، تنها 10 میلیون نفر در کشور وجود دارند که ماهانه بیش از 455 هزار تومان حقوق دریافت می‌کنند؟ یا 10 میلیون نفر هستند که جمع حقوق خانوارشان از جمع یارانه دریافتی آن خانوار، 10 برابر بیشتر است؟

از سوی دیگر به گفته سخنگوی کارگروه تحولات اقتصادی، "درآمد" افراد ملاک عمل است. درباره کارمندان و کارگران که دارای فیش حقوقی مشخص هستند، امکان برآورد دریافتی‌ها وجود دارد اما درباره سایر درآمدهای همین افراد یا درآمد افرادی که دارای مشاغل آزاد هستند، به هیچ وجه امکان برآورد درآمد وجود ندارد. این همان اشکالی است که در مرحله خوشه‌بندی افراد نیز بروز کرد و درنهایت به منتفی شدن آن منجر شد.

از سوی دیگر، اگر کارگری بر اساس حقوق مصوب خود، ماهیانه 330 هزار تومان دریافت کند و از محل دیگری مانند باغداری، کشاورزی، مشاغل کاذب یا حتی دلالی میلیون‌ها تومان درآمد داشته باشد، مشمول دریافت یارانه نقدی خواهد شد؟!

نکته دیگر این است که به گفته فرزین، قرار است یارانه آزاد شده از محل حذف اقشار مرفه، بین اقشار نیازمند تقسیم شود. محاسبات با وضعیت کنونی نشان می‌دهد که از محل حذف یارانه 10 میلیون نفر، رقمی معادل 455 میلیارد تومان در ماه آزاد می‌شود که از تقسیم آن میان 64 میلیون نفر باقیمانده، عدد هفت هزار و 100 تومان حاصل می‌شود. این به آن معناست که یارانه نقدی اقشار در مرحله دوم با وضعیت کنونی 52 هزار و 600 تومان در ماه خواهد بود.

همه این فرض‌ها و اما و اگرها در حالی است که سخنگوی کارگروه تحولات اقتصادی معتقد است مردم باید اخبار را از مجاری رسمی دریافت کنند. بنابراین اطلاع‌رسانی شفاف در این زمینه ضرورتی انکارناپذیر است. بویژه آن‌که موضوع مربوط به 10 میلیون نفر از جامعه، یعنی بحث حدود یک هفتم کل جمعیت کشور که بزرگی نسبی آن، تلقی‌هایی ازجمله شامل شدن بسیاری از ساکنان شهرهای بزرگ کشور را که البته ساکنان شهرهای به‌نسبت گران‌تر هم هستند، به‌وجود آورده است.