استفاده از ابزارهاي يکبارمصرف پزشکي براي ده ها بيمار!

اگر اخيرا براي اهداي خون به سازمان انتقال خون مراجعه کرده باشيد، در کمال تعجب متوجه مي شويد که در کنار سوالا تي مثل ارتباطات جنسي، سفر به کشورها يا مناطق خاص (مثل تايلند، عراق،...) يا اعمال جراحي و دريافت خون اهدايي، سوال جديدي به ليست اضافه شده است تحت عنوان: آيا در چند ماه گذشته آندوسکوپي انجام داده ايد؟!

چرا انجام اندوسکوپي اينقدر پروسه پرريسکي شناخته شده است؟ چرا احتمال مي رود که کسي که اندوسکوپي کرده، مي تواند ناقل ويروس هايي مثل هپاتيت B و HIV (بيماري ايدز) باشد تا حدي که از پذيرش خون ايشان به عنوان خون سالم خودداري مي گردد؟

سعيد اميري کارشناس تجهيزات پزشکي در گفت وگو با مردم سالا ري 2 دليل اصلي را براي اين امر مطرح مي کند اول اين که دستگاه هاي اندوسکوپي لا زم است به طور صحيح و دقيق، شستشو و ضدعفوني گردند که متاسفانه به خاطر مشکلا ت ذيل اين امر ندرتا در ايران انجام مي شود:

- تراکم بيمار و عدم فرصت کافي براي انجام شستشو و ضدعفوني بين دو بيمار به ويژه در بيمارستان هاي دولتي- دانشگاهي و بيمارستان هاي تامين اجتماعي و حتي بيمارستان هاي نظامي.

توضيح اين که يک سيکل کامل شستشو و ضدعفوني حداقل 15 دقيقه به طول مي انجامد.

- ترس پزشکان از خراب شدن دستگاه ها به دليل شستشو و ضدعفوني مکرر و هزينه هاي تعميرات ناشي از آن

- عجله پزشکان براي انجام سريع تر بيماران و تمام شدن کارشان و مراجعه به مطب يا بيمارستان ديگر

- دستي بودن اکثر شستشو ضدعفوني ها و عدم استفاده از ماشين هاي شستشوي اتوماتيک و يا استفاده از محلول هاي ضدعفوني نامناسب و ضعيف

علت دوم اين است که در حين انجام اندوسکوپي، معمولا از يکسري ابزار براي نمونه برداري، تزريق دارو بداخل بافت معده يا روده، برش پوليپ ها و... استفاده مي شود که به دليل تماس مستقيم با بافت، خون و مخاط بيماران به شدت آلوده بوده و مي تواند هر گونه ويروس، آلودگي عفوني و ميکروبي را از بيماران قبلي به بعدي ها منتقل کند. ريسک بالا ي اين گونه ابزارها(به دليل وارد شدن به داخل بافت بيمار) در حدي است که لا زم است به صورت استريل براي بيماران استفاده گردند.

اين کارشناس تجهيزات پزشکي افزود; ابزارهاي اندوسکوپي دو دسته اند:

الف- يکبار مصرف(غيرقابل ضدعفوني و غيرقابل استريل مجدد کردن) که نبايد براي 2 بيمار استفاده شوند.

ب- چند بار مصرف(قابل اتو کلا و شدن و استريل شدن)

ابزارهاي يکبار مصرف معمولا داراي طراحي ساده بوده و از مواد اوليه بسيار ارزان توليد مي شود به طوري که بيماران بتوانند از عهده پرداخت هزينه هاي آن برآيند. ابزارهاي چند بار مصرف معمولا طراحي پيچيده تري داشته و از جنسي است که قابليت استريل شدن و تحمل دماي بالا ي اتوکلا و(وسيله اي که ابزارهاي پزشکي را با دما و فشار بالا استريل مي کند) را داشته باشد.

وي با تاکيد بر اين که; طبق دستوالعمل هاي بهداشتي و کنترل عفونت، کليه ابزارهايي که با بافت و خون بيماران در تماس هستند، لا زم است يا قابل استريل شدن باشند(که متاسفانه در ايران تقريبا براي ابزارهاي اندوسکوپي انجام نمي شود) و يا از نوع يکبار مصرف استفاده شوند افزود: متاسفانه در کشور ما اين ابزارهاي ارزان قيمت بارها و بارها استفاده مي شوند و در بهترين حالت فقط به يک ضدعفوني ساده و کوتاه و البته ناکافي و ناقص بسنده مي شود.( به دليل نوع طراحي اين گونه ابزارها، خون و مخاط طوري به داخل آنها نفوذ مي کند که قابل پاک شدن نيست و لذا ضدعفوني کردن ابزار عملا بي فايده و بي اثر است). و اين بي توجهي ها توسط افرادي (پزشکان و پرستاران) انجام مي پذيرد که به خوبي از نتيجه کار خود و فاجعه بعد آن خبر داشته ولي به راحتي اين کار را انجام مي دهند.

وظيفه همه ما اطلا ع رساني به همه هموطنان است تا خودشان مراقب سلا متيشان باشند تا افراد سودجو يا اهمال کار در هر لباسي نتوانند از بي اطلا عي مردم سو»استفاده کرده و سلا متي ايشان را به خطر بيندازند.

اين کارشناس تجهيزات پزشکي در پايان 2 پيشنهاد را به بيماران مطرح کرد و گفت: اگر براي اندوسکوپي معده (يا کولونوسکوپي روده و يا برونکوسکوپي ريه) به پزشک يا بيمارستاني مراجعه نموديد: اولا : مطمئن شويد که دستگاه به خوبي شستشو و ضدعفوني شده باشد. حتما لا زم است دستگاه بين 10 تا 20 دقيقه( بسته به نوع محلول) در محلول به طور کامل غوطه ور باشد. لذا اگر در آن بيمارستان (يا مطب) يک دستگاه باشد، مريض ها نمي توانند با فاصله 6 - 5 دقيقه از هم اندوسکوپي شوند! اگر شک داشتيد مي توانيد از پرستار بخواهيد که دستگاه غوطه ور شده در محلول را به شما نشان دهد تا خيالتان راحت شود. ثانيا: مطمئن شويد که ابزاري که براي شما استفاده مي شود( اعم از پنس نمونه برداري، سوزن تزريق و...) استريل باشند.

اگر از انواع يکبار مصرف استفاده مي شود، لا زم است از بسته بندي هاي استريل نو باز شوند که مطمئن ترين حالت است. اگر از نوع چند بار مصرف استفاده مي شوند، يا توسط دستگاه استريل شده اند( مطمئن تر از استريل با محلول) که باز هم لا زم است داخل بسته بندي هاي مخصوص باشند و هنگام مصرف باز شوند و يا توسط محلول ضدعفوني شده است که لا زم است مدت طولا ني( بين 1 تا 10 ساعت) داخل محلول بوده باشند. اين حق شماست که نسبت به سلا متي خود حساس و نگران باشيد و از پرستار بخش اندوسکوپي و يا پزشک بخواهيد که دستگاه ضدعفوني شده، ابزار و بسته بندي آن را به شما نشان دهد و اطمينان خاطر شما را جلب نمايد. پرستارها تقصير را گردن دکترها مي اندازند که وقت لا زم را براي ضدعفوني کردن دستگاه در اختيار قرار نمي دهند و يا به خاطر کم کردن هزينه ها و افزايش درآمد از شستشو و ضدعفوني صحيح دستگاه ها و استريل کردن ابزارها و يا دور انداختن ابزار يکبار مصرف مصرف شده جلوگيري مي کنند. دکترها هم تقصير را گردن وضعيت اقتصادي بيمارستان، بضاعت کم بيماران(کم کردن هزينه بيمار)، اهمال کاري پرستاران، تراکم زياد بيمار و حتي پايين بودن تعرفه هاي پزشکي! مي اندازند.

اميري ضمن هشدار به مراکز درماني; شستشو و ضدعفوني نکردن صحيح دستگاه هاي اندوسکوپي، استفاده مکرر از ابزارهاي يکبار مصرف براي تعداد زيادي بيمار، استريل نکردن ابزارهاي چند بار مصرف با دستگاه هاي ويژه(دستگاه هاي استريل) و استفاده از محلول هاي ضدعفوني قوي در زمان طولا ني (بستگي به محلول مورد استفاده بين 1 تا 10 ساعت) جنايت در حق بيماران دانست و افزود: مسووليت اين کار با پزشک، پرستار، مسوولين، کنترل عفونت بيمارستان، مسوولين بيمارستان، مسوولين وزارت بهداشت است، چه خود را به بي خبري بزنند و چه نزنند.