واکسن DNA شما را تغییر می‌دهد؛ اما نه آن‌طور که فکر می‌کنید

یکی از موضوعات رایج درمیان افراد مخالف واکسن اخیرا این بوده است که واکسن کووید DNA را تغییر می‌دهد. اما آیا آن‌ها اصلا می‌دانند منظورشان چیست؟ تقریبا با اطمینان می‌توان گفت نه. مخالفان واکسن عموما درمورد زیست‌شناسی چیزی نمی‌دانند.

مقالات زیادی قبلا منتشر شده است که توضیح می‌دهند واکسن‌ها نمی‌توانند DNA را تغییر دهند، ازجمله مقاله‌ی مشهوری که در مجله‌ی فوربس منتشر شد و نیز توضیح‌هایی که توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا و یونیسف (صندوق کودکان ملل متحد) منتشر شد.

بیایید به این مفهوم عجیب بپردازیم که واکسن DNA را تغییر می‌دهد. ابتدا توضیح مرکز کنترل و پیشگیری بیماری را می‌خوانیم:

«آیا واکسن کووید ۱۹ DNA را تغییر می‌دهد؟ خیر. واکسن‌ها به هیچ ‌روشی DNA شما را تغییر نمی‌دهند یا با آن تعاملی ندارند. هم واکسن‌های mRNA و هم واکسن‌های وکتور ویروسی کووید ۱۹ دستورالعمل‌هایی (مواد ژنتیکی) را به سلول‌های ما می‌رسانند تا دربرابر ویروس عامل کووید ۱۹ محافظت ایجاد کنند. با‌این‌حال، این مواد هرگز وارد هسته سلول یعنی جایی که در آن DNA نگه‌داری می‌شود، نمی‌شوند».

این موضوع تاحدی درست است، اما توضیح دقیقی نیست.

درست است که واکسن‌های کووید ۱۹ مستقیما DNA را تغییر نمی‌دهند و همچنین درست است که آن‌ها به هسته سلول یعنی جایی که در آن DNA قرار دارد، حمله نمی‌کنند. اما این کل داستان نیست. (مقاله یونیسف دقیق‌تر است و به‌جای آن نوشته است: اطلاعاتی که درمورد اثرات مضر واکسن کووید ۱۹ روی DNA انسان بیان می‌شود، بی‌اساس و نادرست است).

به یاد داشته باشید که هدف اصلی واکسن، پیشگیری از عفونت‌های آینده است. یعنی چیزی در بدن شما باید تغییر کند؟ اما چه چیزی تغییر می‌کند؟

هر زمان که بدن شما توسط عامل خارجی (باکتری، ویروس، قارچ یا پاتوژن دیگری) مورد حمله قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی از بین میلیون‌ها پروتئین تخصصی به نام آنتی‌بادی انتخاب انجام می‌دهد. این آنتی‌بادی‌ها اندکی با هم متفاوت هستند. نحوه‌ی انجام این کار شگفت‌آور است: قطعات کوچک فراوانی از DNA بریده می‌شود و در میلیون‌ها ترکیب درکنار هم قرار داده می‌شود و هریک آنتی‌بادی متفاوتی را می‌سازد. درنهایت، یکی از این آنتی‌بادی‌ها پاتوژن را شناسایی می‌کند (با اتصال به آن).

شگفت‌انگیزتر اینکه آنتی‌بادی‌های موفق توسط سلول‌های ایمنی به شکل سلول‌های خاصی که سلول B نامیده می‌شوند و DNA کمی متفاوتی دارند، به خاطر سپرده می‌شوند. DNA درون این سلول‌های B کدکننده آنتی‌بادی مناسب برای تشخیص مهاجم، یعنی در این مورد، ویروس عامل کووید ۱۹ است. پس از بهبودی از عفونت، برخی از این سلول‌های ایمنی (سلول‌های B و سلول‌های T) در گره‌های لنفاوی شما باقی می‌مانند و به‌طور پیوسته به دنبال ظهور مجدد ویروس هستند.

اد یونگ این موضوع را زیباتر توضیح داده است: گره‌های لنفاوی را به شکل دادگاهی پر از سربازان مسلح سلول T تصور کنید که هریک فقط یک نوع هدف دارد که با آن مبارزه می‌کند. سلول پیام‌رسان سراسیمه با تصویر غیرواضحی وارد می‌شود و به نوبت آن را به هر یک از سربازان نشان می‌دهد و می‌پرسد: آیا این همان فردی است که باید آن را هدف قرار دهید. زمانی که سرباز مربوطه پیدا شد، مسلح می‌شود و به سمت هدف حرکت می‌کند. (برای بررسی عمیق‌تر درمورد نحوه عملکرد سیستم ایمنی مقاله اد یونگ را بخوانید که آگوست ۲۰۲۰ در مجله آتلانتیک منتشر شد).

DNA موجود در این سلول‌های B خاطره کمی از DNA موجود در تمام سلول‌های دیگر شما متفاوت است و علت آن واکسن است. (یا دقیق‌تر همان‌طور که ایمنی‌شناسی به مجله فوربس توضیح می‌دهد: واکسن هیچ DNAیی را تغییر نمی‌دهد، حتی درون سلول‌های ایمنی شما، اما موجب تکثیر برخی سلول‌های ایمنی می‌شود که قبلا تحت بازآرایی ژنتیکی قرار گرفته‌اند). خود واکسن در بدن باقی نمی‌ماند، اما به سیستم ایمنی چند نسخه از پروتئین اسپایک SARS-CoV-2 (ویروس عامل کووید ۱۹) را نشان می‌دهد و سیستم ایمنی آن را به خاطر می‌سپارد. البته باید بدانید که اگر با خود ویروس کووید ۱۹ نیز آلوده شوید، تغییر مشابهی در DNA شما رخ می‌دهد.

اما سلول‌های B فقط بخش کوچکی از بدن شما هستند. هر نوع سلول دیگری، از سلول پوست گرفته تا قلب و ریه و مغز، به‌کلی تحت‌تأثیر واکسن قرار نمی‌گیرند. اگر هیچ راهی برای به خاطر سپردن نحوه مبارزه با عفونت‌ها نداشتیم، هرگز دربرابر عوامل بیماری‌زا مصون نمی‌شدیم و در این صورت بشر به‌سرعت منقرض می‌شد.

در پایان، اجازه دهید به اطلاعات نادرست دیگری نیز اشاره کنیم.

اوایل دنیاگیری برخی از زیست‌شناسان معروف مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) مقاله‌ای را منتشر کردند که در آن ادعا کرده بودند ویروس SARS-CoV-2 می‌تواند ازطریق مکانیسم پیچیده و بسیار غیرمحتملی با DNA سلول‌های آلوده ادغام شود. این مسئله واقعاً نگران‌کننده خواهد بود! بسیاری دیگر به سرعت اشاره کردند این نتیجه می‌تواند توسط مکانیسم‌های معمول‌تری نیز توضیح داده شود.

اما در یک سال و نیم بعد با صدها میلیون عفونت، حتی یک مورد هم گزارش نشد که در آن ویروس واقعا این کار را انجام داده باشد. بنابراین، نه‌تنها این رویداد (رونویسی معکوس RNA ویروس به ژنوم انسان) بسیار بسیار غیرمتحمل است، بلکه همچنین حتی درمورد واکسن‌ها صدق نمی‌کند که حاوی قطعه کوچکی از mRNA ویروسی هستند. (البته آن مطالعه زیست‌شناسان MIT بسیار غیرمسئولانه بود. آن‌ها اساسا داشتند مهارت‌های فنی خود را به رخ می‌کشیدند و می‌گفتند: «ببینید می‌توانیم ویروس را به چه کاری وادار کنیم!»؛ بدون درنظر گرفتن این موضوع که اگر مخالفان واکسن کار آن‌ها را به دست بگیرند، چگونه می‌تواند به تحریف کشیده شود و موجب دردسر شود. پاسخ CDC که در بالا ذکر شد به‌نظر می‌رسد پاسخ مستقیمی به تفسیرهای نادرست مطالعه MIT باشد).

بنابراین، به سؤال اصلی خود بازگردیم: آیا واکسن کووید ۱۹ می‌تواند DNA شما را تغییر دهد: مستقیما نه. اما به خاطر خود سیستم ایمنی بله؛ DNA شما پس از دریافت هر نوع واکسنی کمی تغییر پیدا می‌کند. DNA شما همچنین هر بار که از عفونتی ازجمله سرماخوردگی بهبود پیدا می‌کنید، تغییر می‌کند. اما تغییر فقط در DNA بخش کوچکی از سلول‌های ایمنی رخ می‌دهد که به‌عنوان نگهبان دربرابر عفونت‌های آینده عمل می‌کنند و این اتفاق خوبی است.