ردپاهای باستانی، تاریخ ورود انسان به قاره آمریکا را به هزاران سال قبل‌تر بازمی‌گردانند

دانشمندان روز پنجشنبه گزارش دادند که ردپای انسان‌های باستانی در زمین‌های سرتاسر پارک ملی وایت سندز در نیومکزیکو، به‌طرز شگفت‌آور قدیمی هستند. قدمت این ردپاها به تقریبا ۲۳ هزار سال قبل در عصر یخبندان بازمی‌گردد.

یافته جدید درصورت تأیید، بیانگر آن است که انسان‌های اولیه زمانی پای خود را به قاره آمریکا رساندند که یخچال‌های طبیعی عظیم بخش عمده مسیرشان را پوشانده بود. این نتیجه‌گیری همچنین بحث درباره چگونگی گسترش انسان‌ها در سرتاسر قاره آمریکا را دوباره به موضوعی داغ نزد دانشمندان تبدیل خواهد کرد.

پژوهشگرانی که طرفدار چنین ورود زودهنگامی هستند، مطالعه جدید را اثباتی محکم می‌دانند. سیپریان آردلین، باستان‌شناس در دانشگاه خودگردان زاکاتکاس در مکزیک که در پژوهش تازه مشارکتی نداشت، به نیویورک تایمز گفت «فکر می‌کنم این یافته احتمالا بزرگ‌ترین کشف درباره سکونت مردم در آمریکا در صدها سال گذشته محسوب می‌شود. نمی‌دانم آن‌ها چه خدایانی را پرستش می‌کردند، اما این یافته‌ای رویایی است.»

به‌مدت ده‌ها سال، بسیاری از باستان‌شناسان بر این باور بودند که انسان‌ها فقط در پایان واپسین عصر یخبندان، در سرتاسر آمریکای شمالی و جنوبی گسترش یافتند. آن‌ها برای پشتیبانی از این نظریه، به قدیمی‌ترین ابزارهای شناخته‌شده شامل نوک نیزه، کاردک و سوزن با عمر نزدیک به ۱۳ هزار سال اشاره می‌کردند. برخی از این ابزارهای پیشاتاریخی، ابتدا در شهری به نام «کلوویس » کشف شدند و از همین‌رو دانشمندان آن‌ها را بدین نام خواندند.

عصر ابزارهای کلوویس هم‌دوره عقب‌نشینی یخچال‌های طبیعی است. این هم‌زمانی این سناریو را تقویت کرد که شکارچی گردآورندگان سیبریایی در عصر یخبندان به آلاسکا مهاجرت و برای نسل‌ها در آن زندگی کردند تا اینکه مسیرهای خالی از یخ گشوده شدند و امکان گسترس آن‌ها به سمت جنوب را فراهم کردند.

اما از دهه ۱۹۷۰، برخی از باستان‌شناسان انتشار شواهدی قدیمی‌تر از حضور انسان در آمریکای شمالی را آغاز کردند. سال گذشته، دکتر آردلین و همکارانش گزارشی از ابزارهای سنگی در غاری کوهستانی در مکزیک با قدمت ۲۶ هزار سال را منتشر کردند.

دیگر متخصصان درباره اعتبار چنین یافته‌های باستانی تردید دارند. بن پاتر، باستان‌شناس در مرکز مطالعات شمالگان در دانشگاه لیائوچنگ در چین به نیویورک تایمز گفت برخی از این ابزارهای فرضی ممکن است درواقع سنگ‌هایی با اشکال غیرمعمولی باشند. دکتر پاتر همچنین درباره برخی از تاریخ‌هایی که دانشمندان برای یافته‌هایشان تعیین کرده‌اند، تردید دارد. به‌عنوان مثال، اگر ابزاری در رسوبات زیرین فرو رود، احتمال دارد قدیمی‌تر از آنچه است، به‌نظر آید.

اکنون مطالعه پژوهشگران در وایت سندز، ردیف تازه‌ای از شواهد را برای ورود زودهنگام انسان‌ها به آمریکا ایجاد می‌کند: آن‌ها به‌جای ابزار، ردپا پیدا کرده‌اند. ردپاها نخستین‌بار در سال ۲۰۰۹ به‌دست دیوید بوستوس، مدیر برنامه منابع پارک کشف شد. درطول سال‌ها، او تیمی بین‌المللی از پژوهشگران را به وایت سندز آورده است تا به بررسی و درک یافته‌ها کمک کنند.

پژوهشگران در همکاری با یکدیگر هزاران ردپای انسان را در سرتاسر پارک ۳۲ هزار هکتاری یافته‌اند. یکی از مسیرها را شخصی ایجاد کرد که خطی مستقیم را به مسافت ۲/۴ کیلومتر پیمود. مسیر دیگر، مادری را نشان می‌دهد که فرزندش را روی زمین گذاشته بود. سایر مسیرها را کودکان به‌وجود آوردند.

سالی رینولدز، دیرینه‌شناس در دانشگاه بورنموث در انگلستان و نویسنده همکار مطالعه می‌گوید «کودکان معمولا انرژی بیشتری دارند. آن‌ها بسیار بازیگوش‌تر هستند و بالا و پایین می‌پرند.» متیو استوارت، باستان‌جانورشناس در مؤسسه ماکس پلانک در امور اکولوژی شیمیایی در آلمان که در مطالعه مشارکت نداشت، می‌گوید شواهد از به‌جاماندن ردپا به‌دست انسان، «خالی از ابهام» است.

ردپاها زمانی تشکیل شدند که مردم روی زمین مرطوب و ماسه‌ای حاشیه دریاچه قدم می‌زدند. بعدا، رسوبات به آرامی ردپاها را پر کردند و زمین سفت شد: اما فرسایش بعدی، ردپاها را دوباره پدیدار کرد. در برخی موارد، جای پاها فقط زمانی می‌توانند به چشم بیایند که زمین به‌طرز عیرمعمولی مرطوب یا خشک است؛ درغیر این صورت برای چشم غیرمسلح مشاهده‌پذیر نیستند. بااین‌حال، رادار زمین‌نفوذ می‌تواند ساختار سه‌بعدی آن‌ها ازجمله پاشنه و انگشتان را آشکار کند.

ماموت‌ها، گرگ‌های وحشت (دایر ولف‌ها)، شترها و دیگر حیوانات نیز ردپا به جا می‌گذارند. یک مجموعه از ردپاها نشان داد که تنبلی غول‌پیکر از گروهی از مردم دوری می‌کرد؛ یافته‌ای که بیانگر همجواری نزدیک انسان‌های اولیه با این گونه است. به‌گفته دکتر استوارت، «نکته شگفت‌انگیز درباره ردپاهای مطالعه این است که آن‌ها نمایانگر عکس‌های فوری در زمان هستند.»

منظره محوطه باستان‌شناسی وایت سندز در ۲۱ هزار تا ۲۳ هزار سال قبل؛ زمانی که انسان‌های اولیه ردپاهای کشف‌شده را شکل دادند.

وظیفه تعیین عمر ردپاها به جفری پیگاتی و کاتلین اسپرینگر، دو پژوهشگر زمین‌شناس در سازمان زمین‌شناسی آمریکا سپرده شد. سال ۲۰۱۹، آن‌ها برای آشنایی با محوطه به وایت سندز رفتند. پژوهشگران با قدم‌زدن دراطراف برخی از ردپاها، گاهی‌اوقات با بذرهای باستانی گیاه شورابی که کنار دریاچه رشد کرده بود، مواجه می‌شدند. در برخی نقاط، دانه‌های فراوان لایه‌های ضخیم تشکیل داده بودند.

پژوهشگران برخی از بذرها را به آزمایشگاهشان آوردند و برای تعیین سن، کربن موجود در آن‌ها را اندازه‌گیری کردند. نتایج شگفت‌آور بود: شورابی‌ها هزاران سال پیش از پایان واپسین عصر بخبندان رشد کرده بودند. پیگاتی و اسپرینگر می‌دانستند که این اعداد بحث‌برانگیز خواهند بود؛ درنتیجه شروع به انجام مطالعه‌ای بسیار بلندپروازانه‌تر کردند.

دانشمندان در نزدیکی یک گروه از ردپاهای انسان و حیوان، خندقی حفر کردند تا برآوردی سفت‌وسخت‌تر از عمر آن‌ها به‌دست آورند. آن‌ها در یک سمت خندق می‌توانستند لایه‌های رسوبی را پشت سر هم ببینند. پژوهشگران با نقشه‌برداری دقیق از زمین پیرامون، توانستند ردپاهایی از انسان و حیوان را تا ۶ لایه در ترکیب با ۱۱ بستر بذر در خندق ردیابی کنند.

پژوهشگران بذرهای شورابی را از هر بستر جمع‌آوری کردند و کربن آن‌ها را اندازه گرفتند. این اندازه‌گیری‌ها نتایج اولیه را تأیید کرد: قدیمی‌ترین ردپاها در محوطه (به‌جامانده به‌دست انسان بزرگسال و ماموت)، زیر بستر بذری قرار داشت که عمرش به تقریبا ۲۲٬۸۰۰ سال پیش بازمی‌گردد.

به عبارت دیگر، افرادی که از خود ردپا به‌جا گذاشتند، تقریبا ۱۰ هزار سال قبل از مردم کلوویس در اطراف وایت سندز راه می‌رفتند. پژوهشگران پی بردند که جوان‌ترین ردپا تقریبا ۲۱٬۱۳۰ سال عمر دارد؛ بدین معنی که مردم به‌مدت نزدیک به دو هزار سال در دریاچه زندگی یا به‌طور مرتب از آن بازدید می‌کردند

روت گرون، باستان‌شناس در دانشگاه آلبرتا که در مطالعه مشارکت نداشت، یافته پژوهشگران را اعجاب‌آور می‌داند. او گفت «تا آنجا که از ظواهر برمی‌آید، تکذیب آن بسیار دشوار است.»

دکتر پاتر توجه و دقت تیم وایت سندز را در مطالعه جدید تحسین می‌کند و می‌گوید یافته آن‌ها، قدرتمندترین مدرک به‌دست‌آمده تاکنون است که از سکونت مردم در قاره آمریکا در قبل از ۱۶ هزار سال پیش پشتیبانی می‌کند. بااین‌حال اگر به‌جز بذرهای شورابی، ردیف دیگری از شواهد وجود داشته باشد، او درباره عمر شگفت‌انگیز ردپاها مطمئن‌تر خواهد شد. بذرها ممکن است کربن با سن بیشتر را از آب دریاچه جذب کرده باشند و درنتیجه قدیمی‌تر از آنچه واقعا هستند، به‌نظر آیند.

اگر انسان‌ها ۲۳ هزار سال پیش به خوبی در نیومکزیکو مستقر شده بودند، مهاجرت آن‌ها از آلاسکا باید بسیار قبل‌تر اتفاق افتاده باشد. برخی پژوهشگران استدلال کرده‌اند که مردم می‌توانستند حتی وقتی که یخچال‌های طبیعی در نقطه اوجشان بود، در قاره آمریکا پراکنده شوند. آن‌ها می‌توانستند به‌جای حرکت در سرزمین اصلی در امتداد ساحل جابه‌جا شوند. از سوی دیگر، دکتر آردلین و همکارانش می‌گویند مردم بیش از ۳۲ هزار سال قبل، پیش از آنکه یخچال‌های عصر یخبندان به وسعت حداکثری‌شان برسند و مسیرها را مسدود کنند، داخل سرزمین حرکت کردند.

دکتر گرون می‌گوید هر دو سناریو در پرتو شواهد جدید از وایت سندز امکان‌پذیر باقی می‌مانند. دکتر بوستوس و همکارانش درصدد انجام تحقیقات بیشتر در وایت سندز هستند. آن‌ها می‌خواهند درباره رفتار مردمی که ردپاها را آنجا به‌جا گذاشتند، بیاموزند. آیا حیوانات اطرافشان را شکار می‌کردند؟ آیا به‌طور دائم در دریاچه زندگی یا صرفا از آن بازدید می‌کردند؟

پژوهشگران باید سریع‌تر دست به‌کار شوند. فرسایشی که ردپاها را آشکار کرده است، آن‌ها را ظرف مدت چند ماه یا چند سال از چشم‌انداز محو خواهد کرد. بی‌شمار ردپاها پیش از آنکه اصلا به چشم دانشمندان بیایند، ناپدید می‌شوند. بوستوس گفت «به‌نوعی مایه اندوه است. درتلاش هستیم تا آنچه را می‌توانیم، مستند کنیم.»