بیشتر واکسن‌ها احتمالا از عفونت اومیکرون پیشگیری نمی‌کنند

تعداد زیادی از پژوهش‌های اولیه نشان می‌دهند واکسن‌های کووید که در بیشتر نقاط جهان استفاده می‌شوند، تقریبا هیچ دفاعی دربرابر عفونت ناشی از گونه‌ی بسیار مسری اومیکرون ارائه نمی‌دهند. با‌این‌حال، به‌نظر می‌رسد همه‌ی واکسن‌ها همچنان محافظت درخورتوجهی دربرابر بیماری شدید ناشی از اومیکرون فراهم کنند.

به‌نظر می‌رسد فقط واکسن‌های فایزر و مدرنا وقتی با دوز یادآور تقویت می‌شوند، در متوقف‌کردن عفونت‌ها موفق هستند؛ ولی این واکسن‌ها در بیشتر مناطق جهان دردسترس نیستند. پژوهش‌های اولیه نشان می‌دهد واکسن‌های دیگر، ازجمله واکسن آسترازنکا و جانسون اند جانسون و واکسن‌های تولیدشده در چین و روسیه به مهار گسترش اومیکرون کمکی نمی‌کنند. ازآنجاکه بیشتر کشورها برنامه‌های واکسیناسیون خود را با تکیه بر این واکسن‌ها تدوین کرده‌اند، این شکاف می‌تواند تأثیر عمیقی بر روند دنیاگیری بگذارد.

افزایش جهانی عفونت‌ها در دنیایی که در آن میلیاردها نفر هنوز واکسن دریافت نکرده‌اند، نه‌تنها سلامت افراد آسیب‌پذیر را تهدید می‌کند؛ بلکه فرصت ظهور گونه‌های جدید را نیز افزایش می‌دهد. نابرابری در توانایی کشورها برای تحمل دنیاگیری عمیق‌تر خواهد شد و اخبار مرتبط با کارایی محدود واکسن‌ها دربرابر عفونت اومیکرون می‌تواند تقاضا برای واکسیناسیون را در کشورهای درحال‌توسعه کاهش دهد.

بیشترِ شواهد تاکنون براساس آزمایش‌های آزمایشگاهی حاصل شده است که طیف کامل پاسخ ایمنی بدن را دربر نمی‌گیرد و از ردیابی تأثیر آن بر جمعیت‌های دنیای واقعی حاصل نشده است؛ با‌این‌حال، نتایج درخورتأمل است. واکسن‌های فایزر و مدرنا از فناوری جدید mRNA استفاده می‌کنند که تاکنون دربرابر تمام گونه‌ها بهترین محافظت را حاصل کرده‌اند. این در حالی است که برای ساخت واکسن‌های دیگر از روش‌های قدیمی‌تر تحریک پاسخ ایمنی استفاده شده است.

محافظت واکسن‌های چینی سینوفارم و سینوواک که تقریبا نیمی از تمام واکسن‌هایی ارائه‌شده در سطح جهان را تشکیل می‌دهند، دربرابر عفونت ناشی از اومیکرون تقریبا صفر است. مطالعه‌ی اولیه‌ای از اثربخشی در بریتانیا نشان داد که شش ماه پس از واکسیناسیون، واکسن آکسفوردآسترازنکا نتوانست عفونت اومیکرون را مهار کند.

پژوهشگران پیش‌بینی می‌کنند که واکسن اسپوتنیک روسیه نیز نرخ محافظت اندکی دربرابر اومیکرون نشان خواهند داد. تقاضا برای واکسن جانسون اند جانسون در آفریقا در حال افزایش بوده است؛ چراکه در یک دوز ارائه می‌‌شود و این امر تحویل آن به محیط‌های دارای منابع محدود را آسان می‌کند. باوجوداین، واکسن مذکور نیز توانایی ناچیزی در مهار عفونت اومیکرون نشان داده است.

آنتی‌بادی‌ها اولین خط دفاعی هستند که واکسن‌ها آن‌ها را برمی‌انگیزانند؛ اما واکسن‌ها رشد سلول‌های T را نیز تحریک می‌کنند. مطالعات اولیه نشان می‌دهد که این سلول‌های T همچنان گونه‌ی اومیکرون را شناسایی می‌کنند و این موضوع برای پیشگیری از بیماری شدید مهم است. بااین‌همه به‌گفته‌ی کارشناسان، این محافظت برای پیشگیری از تأثیر ویرانگر اومیکرون در جهان کافی نخواهد بود؛ چراکه مقیاس گسترده‌ی عفونت با افزایش شمار بیماران، بر سیستم‌های بهداشتی فشار خواهد آورد.

افراد مبتلا به عفونت‌هایی که پس از دریافت واکسن رخ می‌دهد، ممکن است عفونت بدون علامت یا بیماری خفیفی را تجربه کنند؛ اما می‌توانند ویروس را به افراد واکسینه‌نشده منتقل کنند. این افراد ممکن است به‌شدت بیمار و به منبعی برای ایجاد گونه‌های جدید تبدیل شوند.

دکتر ست برکلی، مدیراجرایی اتحاد جهانی واکسن و ایمن‌سازی، گفت پیش از نتیجه‌گیری درباره‌ی اثربخشی واکسن‌ها دربرابر اومیکرون به دادهای بیشتری نیاز بود و باید تسریع واکسیناسیون همچنان کانون پاسخ دنیاگیری باشد. داده‌های اولیه از آفریقای‌جنوبی نشان می‌دهد که درباره‌ی اومیکرون درمقایسه‌با گونه‌های قبلی، این احتمال بیشتر است که افرادی که قبلا به کووید دچار شده‌اند، دچار عفونت مجدد شوند.

برخی کارشناسان معتقدند کشورهایی مانند برزیل و هند که قبلا امواج شدید کووید را پشت‌سر گذاشته‌اند، ممکن است سپری دربرابر اومیکرون داشته باشند و واکسیناسیون پس از عفونت آنتی‌بادی زیادی تولید می‌کند. رامانان لاکشمی نارایان، همه‌گیرشناسی در دهلی نو گفت: «به‌نظر می‌رسد ترکیب واکسیناسیون و مواجهه با ویروس قوی‌تر از واکسن به‌تنهایی باشد.» او خاطرنشان کرد که نرخ واکسیناسیون بزرگ‌سالان در هند فقط حدود ۴۰ درصد است؛ اما در برخی مناطق میزان مواجهه با ویروس ۹۰ درصد بوده است.

چین چنین لایه‌ی محافظی را ندارد تا از واکسن‌های ضعیف این کشور حمایت کند. به‌علت تلاش‌های تهاجمی چین برای توقف انتشار ویروس درون مرزهای خود، افراد نسبتا کمی قبلا دچار عفونت شده‌اند. برآورد می‌شود در ووهان که دنیاگیری از آنجا آغاز شد، ۷ درصد افراد عفونی شده باشند.

بیشتر آمریکای‌لاتین به واکسن‌های چینی و روسی و آسترازنکا متکی هستند. ماریو روسمبلات، استاد ایمنی‌شناسی در دانشگاه شیلی، بیان کرد بیش از ۹۰ درصد از مردم شیلی دو دوز از یک واکسن را دریافت کرده‌اند که بیشتر آن‌ها واکسن کروناواک، ساخت شرکت سینوواک بوده‌ است‌.

روسمبلات گفت پوشش چشمگیر واکسن با گزارش‌های اولیه مبنی‌بر اینکه اومیکرون موجب بیماری جدی نمی‌شود، به ایجاد حس امنیت کاذبی در کشور منجر می‌شود؛ ولی مردم باید بدانند که چنین نیست. اگر نرخ انتقال افزایش یاید، سیستم بهداشتی اشباع می‌شود؛ زیرا تعداد بیشتری از مردم بیمار می‌شوند.

برزیل نیز توصیه کرده است که همه‌ی افراد واکسینه‌شده دوز سوم را دریافت کنند و از واکسن فایزر به‌عنوان تقویت‌کننده استفاده می‌کند؛ اما فقط ۴۰ درصد از افراد واکسینه‌شده برای دریافت دوز اضافی خود مراجعه کرده‌اند. استفان موریسون، مدیر مرکز سیاست‌های جهانی بهداشت در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی آمریکا، توانایی اومیکرون برای فرار از محافظت ناشی از واکسیناسیون را پسرفت بزرگی برای کشورهای با درآمد کم و متوسط خواند که هنوز در حال تحویل دوزهای اول واکسن‌ها هستند.

برای مثال، فقط ۱۳ درصد از مردم آفریقا حداقل یک دوز واکسن کووید را دریافت کرده‌اند. موریسون گفت این خبر که واکسن‌های غیر mRNA محافظت اندکی دربرابر عفونت ناشی از اومیکرون ارائه می‌دهند، ممکن است تقاضا برای واکسن را کاهش دهد و این امر کل ارزش واکسن‌ها را دچار مشکل می‌کند و موجب بی‌اعتمادی به واکسن‌ها می‌شود.

دکتر تلبرت نینسواه که در زمان بدترین شیوع ابولا در لیبریا معاون وزیر بهداشت بود، پیش‌بینی کرد که درنتیجه‌ی این شرایط گونه‌های خطرناک از مناطق با پوشش واکسیناسیون اندک همچنان ظاهر می‌شوند و دنیاگیری را طولانی‌تر خوهند کرد. دکتر برکلی گفت این اشتباهی بزرگ برای کشورها است که فشار واکسیناسیون را کاهش دهند یا تصور کنند که فقط واکسن‌های mRNA ارزش توزیع دارند. او افزود:

    ممکن است شاهد وضعیتی باشیم که در آن کشورها می‌گویند: اگر کشورهای توسعه‌یافته این واکسن‌ها را نمی‌خواهند؛ پس ما هم آن‌ها را نمی‌خواهیم. اگر مشخص شود این واکسن‌ها از بیماری شدید و مرگ پیشگیری می‌کنند، این تفسیر اشتباهی خواهد بود.